Από τις 1/5/2017 και μέχρι τις 13/9/2018 στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί 3.255 κρούσματα ιλαράς, με μεγαλύτερη συχνότητα στη Νότια Ελλάδα. Στη μεγάλη πλειονότητα πρόκειται για άτομα Ελληνικής υπηκοότητας (κυρίως μικρά παιδιά από κοινότητες Ρομά και άτομα από το γενικό πληθυσμό κυρίως στην ηλικιακή ομάδα 25-44 ετών) που δεν έχουν ανοσία στην ιλαρά, μεταξύ των οποίων και επαγγελματίες υγείας που ήταν ανεμβολίαστοι ή ατελώς εμβολιασμένοι.

Μάλιστα όπως επισημαίνεται δεν μπορεί να αποκλειστεί η αύξηση των κρουσμάτων και η επέκτασή τους και σε άλλες γεωγραφικές περιοχές.

Με όλα αυτά έχει αναζωπυρωθεί  η συζήτηση σχετικά με τον εμβολιασμό και την επικίνδυνη άποψη που έχουν κάποιοι από τους γονείς να αντιστέκονται σε αυτόν, προτιμώντας «μαντζούνια» και «φυσικό» τρόπο ζωής για τα παιδιά τους.

Πρακτική που έχει αρχίσει να παίρνει διαστάσεις μάστιγας και στην Ελλάδα καθώς στο εξωτερικό εδώ και χρόνια υπάρχει αυτή η άποψη και η εξάπλωση των κοινωνικών μέσων δικτύωσης έχει κάνει τα πράγματα χειρότερα.

Φόβος, ημιμάθεια, ψευτοκουλτούρα και δήθεν στροφή στον εναλλακτικό τρόπο ζωής είναι μερικά από τα κίνητρα όσων θέτουν την υγεία των παιδιών τους αλλά και των άλλων παιδιών σε κίνδυνο επιμένοντας να απέχουν από τον εμβολιασμό.

Νίκος Βουδούρης: Ξενόφερτη τάση με τραγικές συνέπειες

Στο ΕleftherosTypos.gr μίλησε ο Νίκος Βουδούρης (Παιδίατρος-Νεογνολόγος, Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών και μέλος του Δ.Σ της Ελληνικής Παιδιατρικής Εταιρίας) για το κίνημα του αντιεμβολιασμού αλλά και τους μεγάλους κινδύνους που έχει για όλα τα παιδιά.

Αρχικά έκανε λόγο για μία ξενόφερτη τάση που φέτος έχει παρουσιάσει μια ύφεση στην Ελλάδα αλλά παραμένει ισχυρή: «Από την Γερμανία, την Αγγλία και την Γαλλία έχει έρθει η τάση στην Ελλάδα να μην θέλουν οι γονείς να εμβολιάζουν τα παιδιά τους. Επικαλούνται πως θέλουν να δώσουν την ευκαιρία να μεγαλώσουν τα παιδιά τους φυσικά και να μην έχουν παρενέργειες από τα εμβόλια όπως είναι ο αυτισμός, οι εγκεφαλοπάθειες κάτι που φυσικά δεν ισχύει. Πέρυσι και πρόπερσι το συγκεκριμένο φαινόμενο ήταν σε μεγάλη έξαρση αλλά φέτος λόγω και της αύξησης των προσφύγων στη χώρα μας πολλοί έχουν αναθεωρήσει τις απόψεις τους».

Στη συνέχεια μας μετέφερε τις δικές του εμπειρίες από γονείς που πηγαίνουν αποφασισμένοι στο ιατρείο του να μην κάνουν εμβόλιο στα παιδιά τους: «Και στο δικό μου ιατρείο έχει παρατηρηθεί το φαινόμενο να έρχονται γονείς και να μου λένε πως δεν θέλουν να κάνουν εμβόλιο στα παιδιά τους. Τους ξεκαθαρίζω εξαρχής πως η άποψη, η προτροπή και η θέση μου είναι πως πρέπει να κάνουν απαραιτήτως τα εμβόλια για την αποτροπή σοβαρών ασθενειών και πως αν δεν το κάνουν παίζουν κορώνα – γράμματα την υγεία των παιδιών τους. Αν παρόλα αυτά επιμείνουν, τους τονίζω πως πρέπει να αναλάβουν όλη την ευθύνη για ότι συμβεί».

Αναφερόμενος στην επίδραση των social media στη στρεβλή αντίληψη που υπάρχει για την «επικινδυνότητα» των εμβολίων δήλωσε: «Έχει παίξει πάρα πολύ μεγάλο και αρνητικό ρόλο το Ιντερνετ. Και αυτό γιατί κάθε τόσο ξεφυτρώνουν ομάδες του τύπου «εμβόλια-φονιάδες, καταστροφή τα εμβόλια, το παιδί μου έπαθε αυτισμό και λευχαιμία από εμβόλιο κλπ» που δημιουργούν ακόμη μεγαλύτερο φόβο και παρασύρονται και άλλοι γονείς. Μέσα σε αυτές τις ομάδες υπάρχουν και αναφορές σε έρευνες που αν και έχουν καταργηθεί στην πράξη ακόμη τις επικαλούνται, όπως είναι αυτή της Γαλλίας πριν από δέκα χρόνια η οποία ανακλήθηκε εξαιτίας λανθασμένων στοιχείων».

Σε ότι αφορά στη συζήτηση για το ποιός είναι πιο επικίνδυνος για τη δημόσια υγεία μετά την έλευση των προσφύγων στην Ελλάδα, ήταν κατηγορηματικός: «Φυσικά και το μεγαλύτερο πρόβλημα προέρχεται απ’ τους Έλληνες. Τα παιδιά των προσφύγων, όσα δεν είναι εμβολιασμένα, μπορούν εύκολα να εμβολιαστούν μέσα στο κλειστό περιβάλλον που ζουν. Είναι πανεύκολο να ελεγχθούν αυτά τα παιδιά σε σχέση με των Ελλήνων».

Από εκεί και πέρα ο κ. Βουδούρης μας επιβεβαίωσε πως οι γονείς που αρνούνται πεισματικά να κάνουν εμβόλια στα παιδιά τους καταφεύγουν ακόμη και στο να ζητήσουν πλαστές βεβαιώσεις από τους παιδιάτρους ώστε να τις προσκομίσουν στα σχολεία. Μία κίνηση που φαίνεται να έχει πάρα πολλούς υποστηρικτές και το θέμα απασχολεί έντονα τον Ιατρικό Σύλλογο που θέλει να θωρακιστεί από τέτοιες πρακτικές που θα δημιουργήσουν ακόμη μεγαλύτερα προβλήματα.

Πότε μπήκε ο ιός της αμφισβήτησης

Το 1998 μπήκε στον δημόσιο λόγο ο ιός της αμφισβήτησης των εμβολίων. Ο ιατρικός ερευνητής και χειρουργός Andrew Wakefield, εξέδωσε μαζί με 12 συνεργάτες του μια έρευνα στο διακεκριμένο ιατρικό περιοδικό «The Lancet», στην οποία ισχυριζόταν ότι το τριπλό εμβόλιο Ιλαράς-Ερυθράς-Παρωτίτιδας (MMR) μπορεί να οδηγεί σε διαταραχή συμπεριφοράς σε παιδιά.

Στην έρευνα υπήρξαν μόλις 12 δείγματα αλλά αρκούσε για να σκορπίσει τον φόβο στους γονείς ότι τα παιδιά τους θα πάθαιναν αυτισμό και ο ρυθμός εμβολιασμού με το ΜΜR να πέσει κατακόρυφα. Λίγα χρόνια αργότερα αποδείχθηκε ότι τα στοιχεία ήταν κατασκευασμένα από τον υπεύθυνο της έρευνας και το «Lancet» απέσυρε τη δημοσίευση.

Το 2004, οι Sunday Times δημοσίευσαν άρθρο που αποκάλυπτε πως ο Wakefield είχε χρηματιστεί για να «μαγειρέψει» την έρευνα από δικηγορική εταιρεία που επρόκειτο να μηνύσει κατασκευάστριες εταιρείες εμβολίων. Ο Wakefield κρίθηκε ένοχος από το Γενικό Ιατρικό Συμβούλιο για σοβαρό επαγγελματικό παράπτωμα τον Μάιο του 2010. Διαγράφηκε από το ιατρικό μητρώο, πράγμα που σημαίνει ότι δεν μπορούσε πλέον να ασκήσει το ιατρικό επάγγελμα στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η έρευνά του ανακηρύχθηκε δόλια το 2011 από το περιοδικό The Lancet.

Κι όμως, παρά τη δημόσια κατακραυγή ο… σπόρος της αμφιβολίας είχε πέσει στο μυαλό των εύπιστων γονιών. Η συγκεκριμένη οδήγησε σε μειωμένη χρήση του εμβολίου κι έτσι οι περιπτώσεις ιλαράς αυξήθηκαν δραματικά: το 2007 παρουσιάστηκαν 971 περιπτώσεις στην Αγγλία και την Ουαλία (η μεγαλύτερη άνοδος που παρουσιάστηκε ποτέ σε περιστατικά ιλαράς, δεδομένου ότι άρχισαν να τηρούνται αρχεία το 1995), ενώ το 2005 το ξέσπασμα ιλαράς στην Ιντιάνα (πολιτεία των ΗΠΑ) αποδόθηκε σε παιδιά των οποίων οι γονείς αρνήθηκαν τον εμβολιασμό.

Ο Wakefield επέστρεψε με ένα ντοκιμαντέρ «Vaxxed: From Cover-Up to Catastrophe», οι δημιουργοί του οποίου ισχυρίζονται ότι το 2014 το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ προσπάθησαν να καλύψουν ένα υποτιθέμενο σκάνδαλο που αφορά στους κινδύνους των εμβολίων.

Το ντοκιμαντέρ ήταν να προβληθεί στο φεστιβάλ ανεξάρτητου Κινηματογράφου Tribeca στην Νέα Υόρκη, όμως, λόγω των αντιδράσεων που προκλήθηκαν από επιστήμονες, αλλά και καλλιτέχνες, αποσύρθηκε.

Τραγικά παραδείγματα

Στην έρευνα που κάναμε για το συγκεκριμένο θέμα μιλήσαμε με πάρα πολλούς ανθρώπους που έπεσαν θύματα της επιλογής των διπλανών τους να μην εμβολιάζουν τα παιδιά τους. Στα παραδείγματα που ακολουθούν ονόματα δεν θα δημοσιεύσουμε γιατί δεν είναι ο σκοπός μας να στοχοποιήσουμε ανθρώπους αλλά συμπεριφορές.

Παράδειγμα 1: Στο κέντρο της Αθήνας μία μητέρα ενώ μέχρι κάποια ηλικία ακολουθούσε πιστά το πρόγραμμα εμβολίων του παιδιού της, κάποια στιγμή αποφάσισε να τα διακόψει. Το αποτέλεσμα ήταν να κολλήσει ανεμοβλογιά και να τη μεταδώσει σε άλλο παιδί που ήταν εμβολιασμένο. Δημιουργήθηκε πανικός στο σχολείο και η μητέρα πήγε στον γιατρό για να ζητήσει πλαστό πιστοποιητικό πως έχει κάνει όλα τα εμβόλια. Φυσικά και δεν το πήρε ποτέ αλλά κυκλοφορεί ανάμεσά μας και δυστυχώς για το παιδί της το έχει μετατρέψει σε ζωντανή πηγή κινδύνου.

Παράδειγμα 2: Άλλη μητέρα στα βόρεια προάστια επισκέφθηκε τον παιδίατρό της με την απαίτηση να της χορηγήσει πλαστή βεβαίωση πως έχει γίνει κανονικά το πρόγραμμα των εμβολίων. Ο γιατρός επί μία ώρα προσπαθούσε να την πείσει πως αυτό που κάνει είναι εγκληματικό καθώς εκτός από τη δική της λανθασμένη επιλογή θέλει να κρύψει και από τους άλλους την πρακτική της. Δεν μπόρεσε να την πείσει και απλά της άνοιξε την πόρτα για να φύγει λέγοντας της πως δεν μπορεί να παρακολουθεί το παιδί της κάτω από αυτές τις συνθήκες.

Παράδειγμα 3: Στη Θεσσαλονίκη μητέρα διαδήλωνε για την απομάκρυνση των προσφύγων από τα ελληνικά σχολεία γιατί όπως έλεγε είναι πηγές μικροβίων για τα ελληνόπουλα. Η ίδια η μητέρα δεν εμβολιάζει το παιδί της και όταν την ρώτησαν πως η μία λογική ταιριάζει με την άλλη είπε με καμάρι: «Εμείς οι Ελληνες δεν έχουμε τις αρρώστιες που έχουν αυτοί».

Παράδειγμα 4: Ένα παιδί στην Αθήνα ζει απομονωμένο στο σχολείο του χωρίς να έχει φταίξει σε τίποτα. Ο λόγος είναι πως οι γονείς των υπόλοιπων παιδιών έχοντας μάθει πως δεν έχει κάνει εμβόλια έχουν πει στα παιδιά τους να μην το πλησιάζουν. Έτσι είναι στην απομόνωση χωρίς οι δάσκαλοι να μπορούν να κάνουν το παραμικρό για να το βοηθήσουν από τη στιγμή που η επιλογή της οικογένειάς του παραμένει η ίδια.

Οι ομάδες φόβου του Ίντερνετ και οι επιτήδειοι

Πάρα πολλές ομάδες κλειστές ή ανοιχτές έχουν δημιουργηθεί στο Facebook εναντίον των εμβολιασμών. Σε αυτές υπάρχουν άνθρωποι που έχουν πέσει θύματα πλάνης και φοβούνται για τις συνέπειες που μπορεί να έχει ο εμβολιασμός στα παιδιά τους αλλά δεν είναι μόνο αυτοί. Φαίνεται πως το μεγάλο παιχνίδι γίνεται από αυτούς που βρίσκουν την ευκαιρία μέσα από τον φόβο των γονιών να προωθήσουν τα δικά τους προϊόντα.

Χαρακτηριστική η περίπτωση μίας κυρίας στην κλειστή ομάδα του Facebook με τίτλο «Κρυφός Φόνος ΕΜΒΟΛΙΑ» η οποία είναι ομοιοπαθητικός και ανήρτησε την παρακάτω φωτογραφία με το εξής σχόλιο:

«Είναι τώρα να μην το δείξω αυτό; Μου έφεραν αυτό το μωράκι με διάγνωση έρπητα. Αυτά που βλέπετε τα άσπρα μέσα στο στόμα δεν είναι δόντια, είναι φούσκες με πύον… όπως και τα χειλάκια του, που είναι εμφανώς πρησμένα και έχει και εξάνθημα εξωτερικά. Ρώτησα πότε το έπαθε και μου είπε η μαμά του λίγες ημέρες μετά το εμβόλιο. Εψαξα συστατικά και το εμβόλιο περιείχε υδράργυρο. Λοιπόν, το παιδάκι αυτό τελικά αποδείχθηκε ότι είχε δηλητηρίαση από υδράργυρο, μιας και θεραπεύθηκε με το αντίδοτο, που είναι το ομοιοπαθητικό Mercurius. (…) Γυναίκα με επιληψία που της εμφανίστηκε πέντε χρόνια μετά από εμβόλιο θεραπεύθηκε πλήρως μόλις πήρε το αντίδοτο του συγκεκριμένου εμβολίου! Τι σημαίνει αυτό;;;».

Το γεγονός ότι στα εμβόλια δεν περιέχεται υδράργυρος και σύμφωνα με τους γιατρούς το μωρό πιθανότατα έπασχε από ερπητική ουλοστοματίτιδα, ίωση που μεταδίδεται μέσω εκκρίσεων και περνάει με λήψη υγρών, δεν την απασχόλησε καθόλου.

Η παραπάνω, όμως, δεν είναι η μοναδική επαγγελματίας που δρα σε αυτές τις ομάδες. Είναι μέσα πολλοί θεραπευτές, έμποροι υγιεινών προϊόντων και άλλων παρόμοιων που ήδη ελέγχονται από τον Ιατρικό Σύλλογο ο οποίος μάλιστα έχει και καταγγελίες για κάποιους που έχουν την ταμπέλα του γιατρού αλλά δεν είναι.

Τα νούμερα – εφιάλτης

Ένας στους τέσσερις Έλληνες, πάντως, θεωρούν ότι τα εμβόλια δεν είναι ασφαλή σύμφωνα με νέα διεθνή επιστημονική μελέτη που δημοσιεύθηκε στο ιατρικό περιοδικό “EbioMedicine”, με επικεφαλής ερευνητές της Σχολής Υγιεινής & Τροπικής Ιατρικής και του Imperial College του Λονδίνου. Το ποσοστό αυτό (25%) είναι υπερδιπλάσιο από τον μέσο όρο παγκοσμίως (12%) των ανθρώπων που είναι επιφυλακτικοί με τα εμβόλια.

Οι επιστήμονες -με τη βοήθεια του διεθνούς οργανισμού ερευνών WIN/Gallup International- ανέλυσαν δειγματοληπτικά τις απόψεις σχεδόν 66.000 ανθρώπων σε 67 χώρες, σχετικά με το κατά πόσο τα εμβόλια είναι ασφαλή, σημαντικά, αποτελεσματικά και συμβατά με τις θρησκευτικές πεποιθήσεις τους. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη έρευνα που έχει γίνει ποτέ στον κόσμο σχετικά με τις αντιλήψεις των ανθρώπων για τα εμβόλια.

Συνολικά- η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει τη μεγαλύτερη έλλειψη εμπιστοσύνης και τον πιο έντονο σκεπτικισμό απέναντι στα εμβόλια (15,8%), ενώ την μικρότερη έλλειψη εμπιστοσύνης έχουν η ΝΑ Ασία (4,4%) και η Αφρική (7,4%).

Μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών, πιο καχύποπτη απέναντι στα εμβόλια είναι η Γαλλία με το 41% των Γάλλων να διαφωνούν ότι τα εμβόλια είναι ασφαλή.

Το ποσοστό έλλειψης εμπιστοσύνης της Ελλάδας (25%) είναι ίδιο με τις Ιαπωνίας και λίγο μικρότερο της Ρωσίας (28%). Στο άλλο άκρο, μόνο το 1% των κατοίκων στο Μπαγκλαντές, στη Σαουδική Αραβία και στην Αργεντινή θεωρούν ανασφαλή τα εμβόλια.

Όσον αφορά στη σημασία των εμβολίων, πέρα από την ασφάλειά τους, πάλι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει το μεγαλύτερο ποσοστό ανθρώπων που δεν θεωρούν σημαντικά τα εμβόλια (το 7,7%), έναντι 2,3% στη ΝΑ Ασία, 3,5% στη Μέση Ανατολή και 3,5% στην Αφρική.

Οι χώρες που υποβαθμίζουν περισσότερο τη σημασία των εμβολίων, είναι η Ρωσία (16% του πληθυσμού) και η Ιταλία (15%), ενώ στον αντίποδα κάτω από το 1% των κατοίκων στο Μπαγκλαντές, στο Ιράν, στον Ισημερινό, στις Φιλιππίνες και στην Αργεντινή θεωρούν άνευ σημασίας τα εμβόλια.

Οι συστάσεις της Ελληνικής Παιδιατρικής Εταιρίας

Η Ελληνική Παιδιατρική Εταιρία αναφερόμενη στο θέμα των εμβολιασμών στα παιδιά απαντά σε οκτώ ερωτήσεις που έχουμε όλοι στο μυαλό μας: