«Δεν νομίζω ότι έχει να κάνει με το γεγονός ότι οι άνθρωποι απολαμβάνουν να φοβούνται», λέει ο Γκλεν Σπαρκς, καθηγητής επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο Purdue. Ο Σπαρκς μελετά την επίδραση που έχει στον άνθρωπο ο τρόμος που προέρχεται από τα ΜΜΕ, εδώ και χρόνια.

«Εξ ορισμού, ο φόβος είναι ένα αρνητικό συναίσθημα», λέει ο Σπαρκς. «Όταν φοβόμαστε κάτι, η ευημερία μας απειλείται και οι άνθρωποι δεν το απολαμβάνουν αυτό. Αυτό που απολαμβάνουν είναι πράγματα που συνδέονται με αυτήν την εμπειρία και που συνήθως συμβαίνουν, αφού η απειλή έχει περάσει».

Σύμφωνα με τον Σπαρκς, ο τρόπος με τον οποίο αντιδρούμε στον τρόμο των ταινιών κ.ά. μας χωρίζει σε τρεις βασικές κατηγορίες. Δείτε σε ποια ανήκετε:

Οι «κατακτητές»

Ένας λόγος που μπορεί να σας ελκύουν οι τρομακτικές εμπειρίες είναι η ικανοποίηση που αντλείτε από την «κατάκτηση» μιας απειλής. Πάρτε για παράδειγμα τα τρενάκια του λούνα παρκ: «Στην πραγματικότητα, μπορεί να μην απολαμβάνετε την αίσθηση του ότι το τρενάκι μοιάζει να πέφτει στο κενό. Όταν κατεβείτε όμως ασφαλείς από αυτό, μέσα – ή και απ’ έξω σας- θα λέτε: Τα κατάφερα!», λέει ο Σπαρκς. Το ίδιο ισχύει και για τα «σπίτια του τρόμου» ή την παρακολούθηση μιας τρομακτικής ταινίας.

Αν μάλιστα μοιραστείτε την εμπειρία με φίλους σας, το πιθανότερο είναι πως θα θέλετε να την επαναλάβετε. «Αυτό το ονομάζουμε φαινόμενο μεταφοράς της διέγερσης», εξηγεί ο Σπαρκς. «Όταν φεύγεις από μια τρομακτική ταινία ή ένα “στοιχειωμένο” σπίτι και γελάς και μιλάς με φίλους, αυτό το ευχάριστο συναίσθημα που νιώθεις μπορεί να ενταθεί από τη διέγερση που εξακολουθεί να υπάρχει από τον φόβο σου».

Οι «κυνηγοί» των συγκινήσεων

Όλοι οι άνθρωποι είναι «ρυθμισμένοι» ώστε να αναζητούν στο περιβάλλον τους σημάδια για τυχόν κινδύνους, ήδη από την εποχή που ζούσαμε σε σπήλαια.

«Υπάρχει ένα έμφυτο σύστημα επιβίωσης στους ανθρώπους», λέει η Τζοάν Κάντορ, συνταξιούχος καθηγήτρια επικοινωνιών στο Πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν. «Σκεφτείτε τι συμβαίνει όταν περνάμε από ένα μέρος όπου σημειώθηκε κάποιο τροχαίο ατύχημα. Δεν θέλουμε να το δούμε, αλλά από την άλλη, δεν μπορούμε να μην το κοιτάξουμε».

«Υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που τους αρέσει να παίζουν με αυτά τα συναισθήματα και να ρισκάρουν», λέει η Κάντορ, η οποία έχει περάσει 40 χρόνια ερευνώντας τις συναισθηματικές αντιδράσεις ενηλίκων και παιδιών στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένου του τρόμου.

«Στην ψυχολογία τους ονομάζουμε “κυνηγούς συγκινήσεων”. Είναι οι ίδιοι άνθρωποι που θα έκαναν μπάντζι τζάμπινγκ και άλλα εξτρίμ σπορ», εξηγεί ο Σπαρκς. «Οι άνθρωποι αυτοί μπορεί να διεγείρονται ως προς τον φόβο αρκετά δύσκολα, επομένως ψάχνουν συνεχώς εμπειρίες που θα αυξήσουν αυτή τη διέγερση και θα γεμίσουν τον οργανισμό τους αδρεναλίνη».

Οι φοβητσιάρηδες

Τι συμβαίνει, όμως, με τους ανθρώπους που φοβούνται πολύ και το λένε; Όπως λέει η Κάντορ, σε αυτό παίζει μεγάλο ρόλο η παιδική ηλικία, αλλά και το φύλο.

Πολλές φορές, εάν είμαστε παιδιά όταν μας συμβεί κάτι τρομακτικό, είναι πιθανό αυτή η ανάμνηση να μην μας εγκαταλείψει ποτέ, αλλά και να διαμορφώσει τις προτιμήσεις μας στο μέλλον. Η τρομακτική εμπειρία μπορεί να είναι ακόμα και μια ταινία που είδαμε κατά λάθος. Σύμφωνα με την Κάντορ, «τα πολύ μικρά παιδιά δεν μπορούν να διαχωρίσουν την οθόνη από την πραγματική ζωή. Έτσι, αν δουν ένα τρομακτικό τέρας στην τηλεόραση, μπορεί να νομίσουν ότι έρχεται όντως κατά πάνω τους».

Σταδιακά, τα παιδιά μαθαίνουν να ξεχωρίζουν τη φαντασία από την πραγματικότητα, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι θα ξεπεράσουν ποτέ τις φοβίες τους εντελώς. Μαθαίνοντας τον κόσμο και παρακολουθώντας τις ειδήσεις, τα παιδιά βλέπουν ότι και η πραγματικότητα μπορεί να είναι αρκετά τρομακτική. Ο «σχιζοφρενής δολοφόνος με το πριόνι» μπορεί να μην υπάρχει, υπάρχουν όμως διάφοροι αντίστοιχοι.

Καθώς το κάθε παιδί εκδηλώνει διαφορετικά τον φόβο του, οι γονείς πολλές φορές δεν συνειδητοποιούν το πόσο μπορεί να έχει φοβηθεί. Ειδικά αν ένα παιδί έχει μεγάλη ενσυναίσθηση και ταυτίζεται με τους χαρακτήρες στην οθόνη, θα φοβηθεί περισσότερο με κάτι τρομακτικό και θα αργήσει πιο πολύ να ξεπεράσει τον φόβο του.

Σε μια παλιά της έρευνα, η Κάντορ διαπίστωσε πως πολλά παιδιά που είχαν δει τα «Σαγόνια του Καρχαρία» πριν την ηλικία των δεκατριών είχαν και ως ενήλικες φοβίες με τους καρχαρίες, τις πισίνες και την θάλασσα, ειδικά όταν δεν μπορούσαν να δουν τα πόδια τους. «Καμιά φορά το “τραύμα” μας μένει και με το κατάληλο ερέθισμα εκδηλώνεται ξανά. Οι παλμοί μας ανεβαίνουν, η ανάσα μας γίνεται βαριά και δεν μπορούμε να το ελέγξουμε, όσο και αν μας φαίνεται παράλογο».

Τι ρόλο παίζει το φύλο

Όσον αφορά το φύλο, τώρα, οι μελέτες έχουν δείξει πως τα κορίτσια είναι πολύ πιθανότερο να εκδηλώσουν τον φόβο τους, σε σχέση με τα αγόρια. Αυτό έχει να κάνει με το πώς μεγαλώνουν.

«Τα κορίτσια είναι πολύ πιθανότερο να παραδεχθούν ότι φοβούνται», λέει η Κάντορ. «Στα αγόρια μαθαίνουμε συνήθως να λένε ότι είναι καλά, ακόμα και όταν δεν ισχύει. Κάποια αγόρια μαθαίνουν με αυτό τον τρόπο να “αγαπούν” τον φόβο, ή τουλάχιστον να το προσπαθούν».

Στην έρευνά της, η Κάντορ βρήκε πως σχεδόν όλοι, ανεξαρτήτως φύλου, έχουν να διηγηθούν μια ιστορία για κάποια τρομακτική ταινία που συνέχισε να τους στοιχειώνει, χρόνια μετά.

«Περίπου το 90% έχει κάτι να μοιραστεί. Είναι πάρα πολύ κοινό το να έχει κανείς μια τρομακτική εμπειρία που του “έμεινε” σε όλη τη ζωή του», τονίζει η ερευνήτρια.

ΠΗΓΗ: CNN 

Ακολούθησε το eleftherostypos.gr στο Google News και μάθε πρώτος όλες τις ειδήσεις