Ένα τραγούδι -κυκλοφορεί από την Protasis Music σε συνεργασία με την Walnut – που μιλάει στις καρδιές μας, από δύο αγαπημένους καλλιτέχνες, δημιουργούς, με κοινούς κώδικες αισθητικής και ποιότητας. Μια επιτυχημένη συνύπαρξη αλλά και συνοδοιπορία που έχει παρελθόν, παρόν και μέλλον και που, στην άνυδρη μουσικά εποχή μας, αποκτά ακόμα μεγαλύτερη αξία.

Με αφορμή αυτή την έκδοση, που δεν είναι παρά ένας  ύμνος δυο δημιουργών στο τραγούδι, ο Κώστας Λειβαδάς μίλησε στον ET για τη συνεργασία του με τον Πάνο Κατσιμίχα, για το τραγούδι σήμερα, την τραπ, τις ανησυχίες, τα όνειρά,  τις προσδοκίες του:

Τι είναι το τραγούδι για σένα; Ο δικός σου τρόπος να ζεις, η σανίδα σωτηρίας, η ανάσα σου;

Πραγματικά σημαίνει πολλά αυτό το τραγούδι για μένα και προσωπικά αλλά και ως ίχνος και μήνυμα. Τι είναι το τραγούδι; Θα δανειστώ αυτή τη φορά τα λόγια του Πάνου Κατσιμίχα,  όπου μιλώντας για τον εαυτό του περιέγραψε  με εκπληκτική απόδοση και ακρίβεια όλα όσα θα μπορούσα να πω κι εγώ και άλλοι συνάδελφοι πως το τραγούδι δηλαδή η τραγουδοποιία  για μένα δεν είναι ούτε επάγγελμα ούτε χόμπι, αλλά ασκήσεις ισορροπίας, δικλίδα ασφαλείας και τρόπος ζωής. Η μουσική είναι μια γλώσσα που δημιουργεί ενα σύμπαν όπου ολόκληρη η αγάπη σου εκεί μπορεί να υπάρχει ασφαλής και χωρίς απειλές όταν δουλέψεις και φροντίσεις για αυτό. Μου έσωσε μέχρι τώρα τη ζωή, είχα από μικρός έναν προορισμό και μου άνοιξε τα ματιά και πλούτισε την ψυχή μου. Δεν είναι απλά μια τέχνη πανάρχαια και συλλογική που συνδέεται με όλη την εξέλιξη του είδους μας αλλά και μια προσωπική  και υπαρξιακή περιπέτεια μέσα στην ποιητική διάσταση- όπου όλες οι τέχνες γίνονται μια -τόσο ισχυρή ώστε να είναι το ίδιο σοβαρή η και περισσότερο καμμιά φορά από μια υπόθεση ζωής η θανάτου. Ο κόσμος πρέπει να καταλάβει ποσό ευλογημένοι είμαστε που έχουμε το αληθινό τραγούδι στις ζωές μας.                                                                                                       

Ο Πάνος Κατσιμίχας ακριβοθώρητος και εξαιρετικά σημαντικός δημιουργός. Πως νοιώθεις με αυτή τη συνάντησή σας;

Αν και από παλιά μου επέτρεψε να μοιραστούμε στιγμές και τραγούδια και είχα την πολύτιμη γνώμη του και ματιά σε πολλές κρίσιμες περιόδους μου, η τιμή και η χαρά είναι πάντα καινούργιες από την αρχή. Αυτό το ακριβοθώρητο που λες βασίζεται σε μια  ευαίσθητη και τρυφερή διαχείριση του χρόνου, καθώς και σε μια μεγάλη σε όλα τα επίπεδα διαδρομή και την πείρα απέναντι στο τι είναι ουσιαστικό και ποτέ είναι η ώρα του. Έτσι παράλληλα η σχέση μας δεν φθάρηκε ποτέ, ενώ ποτέ δεν ένιωσα ότι η πόρτα επικοινωνίας και αγάπης δεν είναι ανοιχτή. Για μένα βέβαια όπως καταλαβαίνεις που ενηλικιώθηκα, όσο μπόρεσα (χαχαχα), με τα τραγούδια τους και μέσα στις ζωντανές τους εμφανίσεις και επηρεάστηκα όπως όλη η γενιά μου, εντός και εκτός τραγουδιού, από τους αδερφούς Κατσιμιχα, η σημασία της συνάντησης μας είναι ανυπολόγιστη. Δεν  μετριούνται αυτά τα πράγματα όταν συναντιέσαι με τους ήρωες σου. Όσο απλά και αθόρυβα και ισότιμα να φέρεται ο Πάνος, είμαι πάντα ο ακροατής τους μαζί με το παιδί που περίμενε και περιμένει τις νέες τους κυκλοφορίες  με την ίδια αγωνία και σεβασμό.

Τι σας συνδέει γενικότερα με τον Πάνο;

Από παλιά και την πρώτη εποχή που γνωριστήκαμε -ήμασταν και στην ίδια εταιρία δίσκων και άρχισα και εγώ να παίζω στον Σταυρό του Νότου, όταν εκείνοι ήταν πάνω στη μεγάλη εμπορική έκρηξη του φαινομένου τους, που χαρακτήρισε μια εικοσαετία- αμέσως μας συνέδεσε η αγάπη μας στη μουσική. Είχαμε πολλές κοινές καλλιτεχνικές αγάπες και αλλάζαμε πληροφορίες για νέες κυκλοφορίες και συγκροτήματα. Δίπλα τους, η ποιητική διάσταση της ζωής ήταν πανταχού παρούσα σε όλες της τις εκφάνσεις… Περνώντας τα χρόνια μοναδικές παραμένουν για μένα οι στιγμές συνεργασίας. Ο Πάνος τραγούδησε μαζί μου το ποίημα Εξομολόγηση του Πολέμη, αργότερα στο CD ποιητική ανθολογία Γραμμένο με κόκκινο το Ερωμένη μου άθλια, αυτό το σκοτεινό διαμάντι του Σούτσου σε καθαρευόυσα και τη χρονιά 2018-2019 με προσκάλεσε και παίξαμε μαζί στο σχήμα που έκανε τις χειμωνιάτικες  εμφανίσεις του στη Σφίγγα όπου περάσαμε, παίξαμε, γελάσαμε και συζητήσαμε αξέχαστα. Ακόμα και οι πρόβες ήταν ενα ακόμα σχολείο για μένα. Από τότε ξεκίνησε και η δημιουργία του τραγουδιού Σαν λουλούδι στον βράχο, όταν ο Πάνος μου έδωσε το  κείμενο αυτό με τους φαινομενικά λίγους σε αριθμό  στίχους, αλλά με αυτόν τον μεγάλο κόσμο που περικλείει, τα πολλά επίπεδα και τις απίθανες εικόνες… Ενα χορικό, ένας ψαλμός σε λιτανεία ευχαριστίας, δοξολογίας για το τραγούδι από εμάς, σαν μήνυμα μέσα στο μπουκάλι στη θάλασσα που μας ενώνει. Αυτή τη φορά η συνεργασία και περιπέτεια ήταν τόσο αληθινή -και είχε τόσα πολλά για μένα να δω από τον μαγικό τους τρόπο με τον Χάρη -που μου έδωσε ζωή χαρισάμενη και μια μεγάλη αποτοξίνωση από το επάγγελμα και τη σκουριά του. Τον ευχαριστώ πάντα τον Πάνο γι αυτό και το ξέρει, ακόμα και αν δεν το συζητάμε.

Υπάρχει σε αυτή τη σκηνή των τραγουδοποιών μια ευγενής άμιλλα θα έλεγες;

Δεν είμαι σίγουρος πια ακριβώς για το τι γίνεται στο ελληνικό τραγούδι και ιδιαίτερα στις νεότερες γενιές ή τι θεωρείται και από ποιον τραγουδοποιός… Πολλοί από το κοινό αγνοούν τους στιχουργούς ή ακόμα και από τον χώρο μας υπάρχουν άνθρωποι που δεν ξεχωρίζουν αυτόν που γραφεί στίχους και μουσική από εκείνον που γραφεί ένα από τα δυο μόνο και ποιο. Κάθε πέρσι και κάθε μια δεκαετία προηγουμένη και καλυτέρα.

Ναι, πάντα υπήρχε αυτή η άμιλλα και η πυροδότηση του ενός μέσα από τη δουλειά που θαύμαζε στον άλλον και συνεργασίες και συναντήσεις με συγγένεια λόγο και αισθητική. Σήμερα ο καθένας δείχνει πιο πολύ να κινείται μόνος του και μάλλον  αποπροσανατολισμένος ή και τελείως  εξουθενωμένος  από την αποσπασματικότητα της εποχής, με λίγες εξαιρέσεις. Είναι πολλοί οι λόγοι, πολλοί και σύνθετοι.

Πως νοιώθει σήμερα η γενιά των τραγουδοποιών, η γενιά σου, που το μουσικό σκηνικό ολόγυρα έχει εντελώς αλλάξει;

Φοβάμαι πως και στο τραγούδι  κυριαρχεί η ατμόσφαιρα ενός ασυνάρτητου βαριετέ -όπως στον Μεσοπόλεμο- και ελπίζω να μην επαληθευτεί ένας πολύ σοφός φίλος που μου είπε μια μέρα πως συνήθως μετά την εποχή των βαριετέ αρχίζαν τα μαύρα σύννεφα, κοινωνικά και πολιτικά και τα τύμπανα πολέμου… Ενα είναι το σίγουρο, όπου κι αν μας έχει φέρει η εποχή των τραγουδιστών εδώ και 40 χρόνια, το τραγούδι που είχε λόγο και ποτίστηκε με αληθινή αγάπη και συγκίνηση, θα ζήσει και αυτό είναι πάντα ο καλύτερος οδηγός και η ακριβέστερη πυξίδα.

Για την τραπ τι λες; Και για τα νέα παιδιά που ακούν στίχους του είδους; (σε μια εποχή που η βία κατά των γυναικών ενδοοικογενειακή συχνά, ή ανάμεσα στους νέους είναι στο φόρτε της )

Το να πω… Παρακολουθώ το χιπ χοπ και την εξέλιξη του στη διεθνή σκηνή από πολύ παλιά μέχρι σήμερα και θα έλεγα πως όχι μόνο εδώ, αλλά παγκόσμια το επίπεδο στις εμπορικές παράγωγες του mainstream τραγουδιού βρίσκεται στα τάρταρα της έμπνευσης και των προθέσεων. Ειδικά και στην Ελλάδα και για το τραπ το μεγαλύτερο μέρος των τραγουδιών όχι απλά είναι θλιβερές κατασκευές βραχύτατης διάρκειας, αλλά σαν να βρισκόμαστε στους δρόμους των συμμοριών της Νέας Υόρκης του 80, προτείνουν και διασκεδάζουν με λεξιλόγιο του εγκλήματος και του υποκόσμου τόσο κραυγαλέα που θα έπρεπε να είχε παρεμβεί η δικαιοσύνη σε κάποιες περιπτώσεις. Δεν το λέω ούτε  ηθικοπλαστικά ούτε αισθητικά και όχι μόνο επειδή από 6 χρονών τα παιδιά σήμερα  είναι αφημένα στη μοίρα τους μέσα σε κινητά και οθόνες να αποστηθίζουν (να η τεράστια επικίνδυνη διαφορά με τις προηγούμενες γενιές), το λέω σαν κανονικό ρεπορτάζ και έχοντας τελειώσει τη Νομική. Είναι επικίνδυνο, ενώ φαίνεται απλά χαζοχαρούμενο ή μια εφηβική ασθένεια σαν τόσες και τόσες. Δεν είναι όμως. Τώρα για τα πέντε χαριτωμένα τραγούδια στα 100 χυδαία, ας μην το κάνουμε θέμα. Γενικά μέχρι πριν λίγα χρόνια ήμουν ακόμα πολύ αισιόδοξος για το μέλλον τουλάχιστον του ελληνικού τραγουδιού. Σήμερα είμαι πολύ σκεπτικός έως και απογοητευμένος, εντός και εκτός τραπ. Είναι πάντα το ίδιο θέμα:κυριαρχεί το remake και όχι το restart.

Τι κάνεις αυτή την εποχή, γράφεις τραγούδια; Και τι άλλο; Συναυλίες; Επόμενα σχέδια;

Το σημαντικότερο που με απασχολεί αυτόν τον καιρό είναι το Σαν λουλούδι στο βράχο και η κυκλοφορία του σε όλη την Ελλάδα… Βέβαια ήταν ένας χειμώνας που έγραψα και ολοκλήρωσα αρκετά τραγούδια που δούλευα χρόνια και που σχεδιάσαμε και κάτι με τον Ρένο Χαραλαμπίδη. Περιοδεύσαμε πάλι σε αρκετές πόλεις με την αγαπημένη μου Ανδριάνα Μπάμπαλη και ετοιμάζουμε ήδη κάποιες συναυλίες για το καλοκαίρι. Δυο από αυτές που ξέρω ήδη αφορούν επιτέλους την επιστροφή μου στην πανέμορφη Σέριφο τον Ιούλιο και μια συναυλία δική μου με αρκετούς καλεσμένους στο θέατρο Παπάγου τον Σεπτέμβρη. Τέλος το χοροθέατρο της Δαγίπολης που δουλεύουμε 15 χρονιά μαζί, κλείνει φέτος τα 20 χρόνια του και δεν έχουμε σκοπό να μην το γιορτάσουμε, στη σκηνή και με μια έκδοση. Υπάρχει και υλικό δυο διαφορετικών κατευθύνσεων που διαμορφώνεται εδώ και χρόνια για δυο προσωπικούς δίσκους. Υγεία να έχουμε και όλα μπροστά είναι.

 Υπάρχουν και ανέκδοτα τραγούδια του Μάνου Ελευθερίου;

Ναι, αυτή είναι μια περιπέτεια 15ετίας με τον λατρεμένο μας Μάνο, που ευτυχώς πρόλαβε να ακούσει τα περισσότερα από τα εννέα τραγούδια (και ενα ρετσιτατίβο) που μου εμπιστεύτηκε,  τα οποία συνιστούν μια ενότητα πολύ γερά δεμένη. Έπαιξα πρόσφατα ζωντανά, στην εκπομπή Νύχτα Στάσου, ενα από αυτά, το αγαπημένο του Μάνου, με τίτλο Κάθετη πτώση και νομίζω πως σχετικά σύντομα πια τα τραγούδια θα έχουν ολοκληρωθεί. Μεγάλο σχολείο και όμορφη περιπέτεια, όπως και τα τραγούδια που ηχογραφήσαμε μαζί στο παρελθόν με τον Μάνο Ελευθερίου. Δώρα με ευθύνη.

Κρατάς πάντα μια πολύ ζωντανή σχέση με την Κρήτη. Κάνεις κάτι εκεί;

Πηγαίνω όσο πιο συχνά μπορώ στον τόπο καταγωγής μου τα Χανιά, που ευτυχώς η σχέση μας δεν έχασε την μαγεία της ποτέ και φροντίσαμε και οι δυο για αυτό και εγώ και η πόλη.

Πως περνάς τον ελεύθερο χρόνο σου; Τι σου αρέσει να κάνεις γενικότερα;

Ο ελεύθερος χρόνος μου είναι πολύ συχνά μπλεγμένος με την περίοδο συλλογής υλικού και προετοιμασίας- όπως μου αρέσει να λέω -για την έμπνευση και την κατάλληλη στιγμή που θα σε καλέσει. Είναι ζόρικο κορίτσι η έμπνευση και σε θέλει με ολόκληρη την καρδιά και την ψυχή στα χείλη όχι στο στόμα. Κατά τ άλλα είτε μόνος, είτε μαζί με την Αγλαΐα (σ.σ. τη σύντροφό του) λατρεύω τα ταξίδια (άσχετα από τη δουλειά), τις συναντήσεις με τους αγαπημένους μου φίλους από τα παλιά και την οικογένεια μου φυσικά (που εκτείνεται από τον Βορρά ως το Νότο) και δεν μου φτάνει το 24ώρο για να διαβάσω, δω και ακούσω όλα όσα θέλω. Ποτέ δε θα φτάνει, το ξέρω… Εκτός από τις τέχνες, ο κόσμος του αθλητισμού είναι το μεγάλο μου αντιοξειδωτικό 24 ώρες το 24ωρο και όλα μα όλα τα σπορ που πια περισσότερο παρακολουθώ πάρα φλερτάρω μαζί τους. Το ίδιο σημαντικό καθημερινό φάρμακο είναι για μένα και ο κόσμος των ζωών και το πολύπαθο περιβάλλον που δυστυχώς έχουμε ξεπαστρέψει. Υπάρχει ακόμα τόση ομορφιά που έχουμε να προστατεύσουμε και να τη νοιαστούμε. Μένω στην Πεντέλη και είμαι πολύ κοντά τόσο στο μεγαλείο της φύσης, όσο και στην τραγωδία της ανθρώπινης αμέλειας και διαχείρισης. Με απασχολεί πολύ αυτό και καθημερινά.

Είσαι η ψυχή της παρέας, με τις ιστορίες που διηγείσαι συχνά, σου αρέσει αυτό;

Πάντα μου άρεσε να λέω ιστορίες και να κρατάω τις στιγμές. Πάσχω από υπερμνησία και αυτό κάνει πάντα κάποιον καλό και ενίοτε διψασμένο αφηγητή και πολλές φορές ψυχή της παρέας ιδιαίτερα όταν το χιούμορ και οι κώδικες του είναι κοινοί μεταξύ μας.

Τι σε ανησυχεί περισσότερο στον κόσμο;

Ανησυχώ για τις μέρες που έρχονται και την έλλειψη παιδείας και αγάπης στα γράμματα και στην ανεύρεση μιας ταυτότητας με ρίζες και ορίζοντα. Ο νέος ανθρωπότυπος εξελίσσεται σε έναν ηλεκτρονικό νομάδα χαμένο στις οθόνες και την εικόνα του. Βέβαια το dna θα αντιστέκεται πάντα στους σαρωτικούς καιρούς, άλλα είναι πολύ βαθιά και σκοτεινά τα καινούργια τελείως αχαρτογράφητα νερά μπροστά μας.  Μπορεί και να ήταν πάντα έτσι, άλλα εγώ την τύφλα  της δίκης μας εποχής βλέπω και θέλω να μοιραστώ.

Τι λείπει σήμερα από τον κόσμο γύρω μας περισσότερο πιστεύεις;

Λείπει πολύ σήμερα η αληθινή φαντασία και η πηγαία ανθρωπιά με αξιοπρέπεια και ευγένεια στην καθημερινότητα μας. Ίσως και να δούλεψε πολύ το σύστημα για να το πέτυχει αυτό ίσως και να είναι κάθε τόσο νομοτέλεια.

Ένα όνειρό σου που θα ήθελες να μοιραστείς;

Ονειρεύομαι πρώτα από όλα την υγεία και τη διάρκεια με εσωτερική νεότητα για όλους μας σε έναν κόσμο ειρηνικό. Θα ήταν υπέροχο η χώρα να ζήσει κάποτε τη δύναμη μιας κοινότητας που με αλληλοσεβασμό κοιτάζει πρώτα το κοινό καλό και ο πλανήτης να βρει ξανά τις ρομαντικές ελπίδες του  σε μια καινούργια δεκαετία ανθρώπινης- σε αξίες- αναγέννησης και πίστης στο όνειρο που γεννάει σπόρο και καρπό και την ακλόνητη μαγεία του. Αυτή τη μοναξιά μαζί με αυτή την αιώνια δύναμη και ελπίδα που στέκεται σαν λουλούδι στον βράχο.