Διακόσια εξήντα εννέα εκθέματα από μουσεία και Εφορείες Αρχαιοτήτων όλης της χώρας και δυο μαρμάρινες κεφαλές του Φιλίππου Β’ και του Δημοσθένους από το Μουσείο Chiaramonti του Βατικανού θα μας φέρουν κοντά σε δύο κόσμους που άλλαξαν για πάντα τον ρου της Ιστορίας.

Η Μάχη της Χαιρώνειας στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

Η σύγκρουση των Μακεδόνων με τις συμμαχικές ελληνικές πόλεις, της Αθήνας και της Θήβας, στη μάχη της Χαιρώνειας, το 338 π.Χ., δημιούργησε την αρχή για τον νέο ελληνιστικό κόσμο. Το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης προετοιμάζει αυτές τις ημέρες την περιοδική έκθεση με τίτλο «Χαιρώνεια, 2 Αυγούστου 338 π.Χ.: Μια μέρα που άλλαξε τον κόσμο» που θα παρουσιαστεί από τις 13 Δεκεμβρίου έως τις 31 Μαρτίου του 2024.

Η έκθεση, η οποία έλαβε το πράσινο φως από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο κατά την τελευταία συνεδρίασή του πριν από λίγες ημέρες, θα μας επιτρέψει να «αγγίξουμε» αρχαιολογικά τους πρωταγωνιστές και να αντιληφθούμε τη σημασία της μάχης, αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι σε αυτήν εμπλέκονται τρεις από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της αρχαιότητας: ο Φίλιππος Β’, ο δεκαοκτάχρονος Αλέξανδρος και ο εχθρός τους, ο Δημοσθένης.

Σύμφωνα με τη μουσειολογική μελέτη, η πολυαναμενόμενη έκθεση φιλοδοξεί να φωτίσει τις συνθήκες της μάχης που αποτελεί κομβικό σημείο στον αρχαίο κόσμο, αλλά και να ανασυστήσει τους νικητές και τους ηττημένους, τους ζωντανούς που δοξάστηκαν, αλλά και τους νεκρούς που τιμήθηκαν μετά τη «μέρα αυτή που άλλαξε τον κόσμο».

Την επιμέλεια της έκθεσης υπογράφουν οι δρ Παναγιώτης Ιωσήφ και δρ Ιωάννης Φάππας.

Οχτώ ενότητες

Στις αίθουσες περιοδικών εκθέσεων του Μουσείου του Μεγάρου Σταθάτου, η αρχαιολογική αφήγηση αναπτύσσεται σε οχτώ ενότητες στο ισόγειο και τον 1ο όροφο.

Στην αρχή θα συναντήσουμε τους τρεις κύριους πρωταγωνιστές, Φίλιππο Β’, Αλέξανδρο και Δημοσθένη. Στη δεύτερη ενότητα θα είναι «Οι αντίπαλοι», οι Μακεδόνες με τη μακεδονική φάλαγγα κι ο συνασπισμός των ελληνικών πόλεων: Ο Ιερός Λόχος και η Αθήνα, ενώ στην τρίτη ενότητα θα αποτυπωθεί «Η διαχείριση της μνήμης της μάχης στο πεδίο», «Το Πολυάνδριο του Ιερού Λόχου», «Ο Τύμβος των Μακεδόνων» και «Οι ταφικές πρακτικές των Μακεδόνων».

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ενότητα «Τιμώντας τη μάχη στην Αθήνα» όπου τα αρχαία τέχνεργα θα αφηγηθούν τη Βοιωτία μετά τη μάχη καθώς και την καταστροφή και ανοικοδόμηση της Θήβας. Σημειώνουμε πως στην έκθεση θα συναντήσουμε και δύο μαρμάρινες κεφαλές του Φιλίππου Β’ και του Δημοσθένους από το μουσείο Chiaramonti του Βατικανού καθώς και τεκμήρια από τη νομισματική συλλογή της Alpha Bank, αρχειακό υλικό της Διεύθυνσης Διαχείρισης Εθνικού Αρχείου Μνημείων και νεότερα έργα και έντυπο υλικό από τη Βουλή των Ελλήνων, το Μουσείο Φιλελληνισμού, την Ακαδημία Αθηνών, το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, τη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη, το ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη και το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο.

Προχωρώντας στην έκτη ενότητα με τίτλο «Ο νέος ελληνιστικός κόσμος μετά τη μάχη» θα αποκαλυφθεί η σπουδαιότητα του ιστορικού γεγονότος που έφερε τους Μακεδόνες οριστικά στη θέση της κυρίαρχης δύναμης στην Ελλάδα και την ανατολική Μεσόγειο.

Η έκθεση ολοκληρώνεται με την «Αρχαιολογική ανάκτηση της μάχης», με αυθεντικά ιστορικά τεκμήρια που προέκυψαν από τις ανασκαφές των Παναγιώτη Σταματάκη και Γεωργίου Σωτηριάδη, στο Πολυάνδριο των Θηβαίων και στον Τύμβο των Μακεδόνων. Στον επίλογο θα θαυμάσουμε την επίδραση της μάχης στους περιηγητές, στους ζωγράφους και στον διεθνή και εθνικό Τύπο.

Εκθέματα από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και από το Μουσείο της Ακρόπολης μέχρι τα Αρχαιολογικά Μουσεία Θηβών, Χαιρώνειας και Σχηματαρίου και από τον αρχαιολογικό χώρο του Ορχομενού μέχρι τα Αρχαιολογικά Μουσεία Θεσσαλονίκης, Θάσου, Ιωαννίνων και Κομοτηνής αναπτύσσουν ένα μοναδικό διάλογο με τέχνεργα επίσης μοναδικής σπουδαιότητας από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Χαλκιδικής και Αγίου Ορους καθώς και από το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηγουμενίτσας, το οποίο μάλιστα θα μας συστήσει τον οπλισμό αξιωματούχου πολεμιστή του σώματος των ιππέων, που χρονολογείται στο τέλος 4ου αιώνα π.Χ. – αρχές 3ου αιώνα π.Χ., και αποκαλύφθηκε σε κιβωτιόσχημο τάφο στην περιοχή της Παραμυθιάς Θεσπρωτίας (Προδρόμι).

Ο Λέων προς τιμήν των Θηβαίων και οι σκελετοί 254 ανδρών

Στην είσοδο της Χαιρώνειας, σε απόσταση 13 χιλιομέτρων από τη Λιβαδειά, στέκει σήμερα το μαρμάρινο μνημείο του Λέοντα προς τιμήν των Θηβαίων που σκοτώθηκαν στη μάχη το 338 π.Χ. Το επιτύμβιο μνημείο, ύψους 5,30 μέτρων, στήθηκε προς τιμήν των Θηβαίων ιερολοχιτών που έπεσαν. Μετά τη νίκη του ο Φίλιππος Β’ επέτρεψε την ταφή των νεκρών κι ο Λέων της Χαιρώνειας στήθηκε για να σημαδεύει το σημείο ταφής τους.

Ο Λέων αποκαλύφθηκε έπειτα από ανασκαφές το 1818. Βρέθηκαν τα πέντε κομμάτια του και αναστηλώθηκε σε βάση ύψους 3 μέτρων. Σήμερα βρίσκεται δίπλα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Χαιρώνειας.

Είναι αξιοσημείωτο πως στην έκθεση θα εκτεθούν και ανθρώπινα κατάλοιπα με σκοπό να αποτυπωθεί η βιαιότητα της μάχης του 338 π.Χ. Οι ανασκαφές στο σημείο της μάχης έφεραν στο φως τους σκελετούς 254 ανδρών και μέρος του οπλισμού τους. Συγκεκριμένα τα ανθρώπινα κατάλοιπα αποκαλύπτουν στοιχεία για το ιστορικό γεγονός στην αίθουσα της μάχης και στις δύο αίθουσες που είναι αφιερωμένες στο Πολυάνδριο του Ιερού Λόχου και στον Τύμβο των Μακεδόνων. Σύμφωνα με τη μουσειογραφική προσέγγιση και ακολουθώντας τους κανόνες ηθικής και δεοντολογίας θα υπάρχει δίγλωσση επιγραφή (ελληνικά/αγγλικά) η οποία θα ενημερώνει τους επισκέπτες για την παρουσίαση των ανθρώπινων καταλοίπων και τα δεδομένα που αντλούνται από τους νεκρούς σχετικά με τη μάχη και την εποχή!

Ο ρόλος του Αλέξανδρου

Τη μέρα εκείνη της μάχης ο δεκαοκτάχρονος τότε Αλέξανδρος κάνει δυναμικά την εμφάνισή του στην πολιτική και στρατιωτική σκηνή, συμβάλλοντας αποφασιστικά στην ήττα του Ιερού Λόχου των Θηβαίων. Μέσα απ’ την παρουσίαση των ανθρώπινων καταλοίπων φαίνεται να συνομιλούμε με τους ανθρώπους που πολέμησαν πλάι του αλλά και με αυτούς που έπεσαν από τα χέρια του…

Στην έκθεση θα παρουσιαστεί και αντίγραφο της στήλης του Παγχάρους από το Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά, το οποίο έχει παραχθεί ύστερα από ψηφιακή σάρωση του έργου και τρισδιάστατη εκτύπωσή του από τη Διεύθυνση Συντήρησης Αρχαίων και Νεώτερων Μνημείων με την οικονομική υποστήριξη του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό της έκθεσης η πορεία του επισκέπτη θα είναι προκαθορισμένη, προσβάσιμη και σε άτομα με κινητικές αναπηρίες

Info

«ΧΑΙΡΩΝΕΙΑ, 2 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 338 π.X.:

ΜΙΑ ΜΕΡΑ ΠΟΥ ΑΛΛΑΞΕ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ»

ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΕΚΘΕΣΗΣ: Από 13 Δεκεμβρίου 2023 έως 31 Μαρτίου 2024

ΠΟΥ: Μέγαρο Σταθάτου-Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

ΤΗΛΕΦΩΝΟ: 210 7228321