Σ’ αυτόν τον εμβληματικό χώρο για την πόλη, όπου φιλοξενείται εδώ και πολλά χρόνια το Φεστιβάλ Αισχύλεια, κάνει ήδη αισθητή την παρουσία της η γλυπτική εγκατάσταση της Ασπασίας Σταυροπούλου «Ανθρωποι στον χρόνο», που ανοίγει επίσημα τις πύλες της στο κοινό στις 30 Σεπτεμβρίου.

Στον προαύλιο χώρο του Παλαιού Ελαιουργείου ή, αλλιώς, Σαπωνοποιείο των Χαριλάου και Κανελλόπουλου, με ιστορία εκατόν πενήντα ετών, έχουν ήδη πάρει τη θέση τους τα γλυπτά της Ασπασίας Σταυροπούλου. Περισσότεροι από 30 άνθρωποι φτιαγμένοι από βιομηχανικά και φυσικά υλικά -τσιμέντο, πέτρα, σίδερο, ξύλα- μας παίρνουν από το χέρι και μας ταξιδεύουν στον χρόνο. Αλλοτινές φιγούρες που ανασύρουν μνήμες και διηγούνται ιστορίες, που συνδέονται με το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της Ελευσίνας, Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης για το 2023.

Γεννημένη στη βιομηχανική ζώνη της περιοχής, η Ασπασία Σταυροπούλου τα τελευταία χρόνια έχει επικεντρώσει την εικαστική της ενασχόληση στο Παλαιό Ελαιουργείο και τους αφανείς ήρωές του.

Πώς όμως ξεκίνησαν η ιδέα και η υλοποίηση της έκθεσης; Από πού άντλησε την έμπνευσή της η Ασπασία Σταυροπούλου;

«Είναι σαν συνέχεια του προηγούμενου έργου μου, με τίτλο “Ζωντανό Μνημείο”, με φωτογραφίες, κυρίως, από το εσωτερικό του Παλαιού Ελαιουργείου», λέει η καλλιτέχνις στον «Ε.Τ.» της Κυριακής και συνεχίζει: «Καθώς κατέγραφα τη φθορά του, ήταν σαν ο χώρος να μου μιλούσε για ιστορίες ανθρώπων που εργάστηκαν εδώ.

Οταν μέσα από την επαφή μου με συλλέκτες της πόλης είδα το Μητρώο Εργαζομένων αυτού του εργοστασίου, μου γεννήθηκε η επιθυμία να δημιουργήσω, όχι φωτογραφικά αυτήν τη φορά αλλά με την πρώτη μου ιδιότητα ως γλύπτρια, ανθρώπους και ειδικότερα εργάτες και εργάτριες που πάνω τους έχει “γράψει” η φθορά στον χρόνο.

Οταν κάτι φθείρεται, την ίδια στιγμή δημιουργείται κάτι “νέο” στη θέση του, που ίσως έχει πολύ περισσότερα να αφηγηθεί, σε σχέση με το άφθαρτο. Οι μορφές μιλούν για συναισθήματα, εσωτερικές διεργασίες και μηχανισμούς που αναπτύσσουν, για να στέκονται και να αντέχουν.

Ανάμεσά τους η κεντρική ψηλή φιγούρα είναι μια γυναίκα, η προσωποποίηση της Μνήμης, καθώς φέρει στο σώμα της πρόσωπα δυσανάγνωστα, των εργαζομένων του Ελαιουργείου, όπως σώζονται στο Μητρώο Εργαζομένων. Η φθορά εμπεριέχει τις εμπειρίες, που είναι ο πραγματικός πλούτος».

-Με τον τίτλο «Ανθρωποι στον χρόνο» θέλατε να κάνετε σύνδεση της εγκατάστασης με το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της Ελευσίνας;

Αν περιηγηθεί κανείς και σταθεί δίπλα σε κάθε φιγούρα, μπορεί να αφουγκραστεί τις ιστορίες τους, που είναι παράλληλα και η ιστορία της πόλης.

Το ενδιαφέρον είναι ότι στέκονται και συνομιλούν για το παρελθόν, σ’ αυτόν τον χώρο που φιλοξενεί το Σύγχρονο Θέατρο, μουσική, εικαστικές εγκαταστάσεις, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ των Αισχυλείων. Κατάφεραν, έτσι, να συνδέσουν την ιστορία με το εδώ και το τώρα, σαν μια μικρογραφία, του τι συμβαίνει σε όλη την πόλη.

-Το γεγονός ότι χρησιμοποιήσατε τα ίδια βιομηχανικά υλικά, που δούλευαν οι εργάτες, για να τους πλάσετε από αυτά τα υλικά, σημαίνει ότι οι εργάτες αυτοί με το πέρασμα του χρόνου αποκτούσαν ίσως τις ιδιότητες των υλικών με τα οποία δούλευαν; Γίνονταν ένα μαζί τους;

Ναι, γιατί ήταν αναγκαίο να σκληραίνουν όπως τα υλικά τους, έπρεπε να γίνονται άκαμπτοι για να αντέχουν και ταυτόχρονα ευαίσθητοι και αλληλέγγυοι για να αντιμετωπίζουν κοινά προβλήματά τους.

-Γιατί δώσατε ιδιαίτερη έμφαση στις γυναικείες φιγούρες στην Εγκατάσταση;

Στο Μητρώο Εργαζομένων παρατήρησα ότι  δούλευαν περισσότερες γυναίκες στο εργοστάσιο, αν και γίνεται λιγότερη αναφορά προς αυτές.

Οι γυναίκες της Εγκατάστασης στέκονται εδώ όχι σαν αδύνατο φύλο αλλά δυναμικές στη σκληρή δουλειά, με φούστες από σίδερο, σώμα από τσιμέντο, λυγισμένες και αλύγιστες στον χρόνο.

-Η Ελευσίνα και η ιστορία της πόσο σας έχουν επηρεάσει ως καλλιτέχνιδα;

Από τη μία ήταν η τέχνη, παρακολουθώντας μέσα στα χρόνια, στο πλαίσιο των Αισχυλείων, αρχαίο θέατρο, συναυλίες, παραστάσεις με ανθρώπους που σημάδεψαν τον πολιτισμό.

Στον αντίποδα η βιομηχανική ρύπανση δημιουργούσε μια αντίφαση, μια σύγκρουση, για την οποία ήθελα με κάποιο τρόπο να μιλήσω. Ηταν η ίδια η πόλη που γέννησε την αγάπη για την τέχνη και την ανάγκη να εκφραστώ θίγοντας τα ζητήματά της.

Μαθήτρια του Γιώργου Ζογγολόπουλου, η Ασπασία Σταυροπούλου πήρε πολλές διδαχές από αυτόν: «Μου εμφύσησε το να έχω εμπιστοσύνη σ’ αυτό που κάνω.

Να ξέρω τι θέλω να πω, να “διαβάζω” τα υλικά μου, να “ακούν” τα χέρια μου συνεχώς και καθαρά μέσα μου, όταν δουλεύω, για να μπορέσει να φτάσει στους αποδέκτες του έργου αυτό που θέλω να πω».

Η Ελευσίνια δημιουργός ασχολείται καθημερινά με τη γλυπτική, κάτι που, όπως λέει, «γίνεται αυτόματα, χωρίς σκέψη και απόφαση. Δεν γίνεται με λογικές διαδικασίες, είναι ανάγκη έκφρασης που την ακολουθώ. Ακόμη κι όταν δεν βρίσκομαι στον χώρο όπου εργάζομαι, όπου είμαι, κοιτώντας γύρω μου κάθε τόσο, κάτι σχεδιάζω».

Ωστόσο, την ενδιαφέρει και η φωτογραφία: «Οταν φωτογραφίζω, εστιάζω με το βλέμμα μου μέσα από τον φακό σ’ αυτό που θέλω να πω, απομονώνοντας ένα κάδρο από το σύνολο.

Οταν κάνω γλυπτική, συμμετέχω με όλο μου το σώμα. Σε όλη τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας βρίσκομαι σε μια συνεχή συνομιλία με το έργο μου, που τελικά είναι με τον εσωτερικό μου κόσμο.

Φωτογραφία και γλυπτική είναι δύο διαφορετικά μέσα έκφρασης, που επιλέγω ανάλογα με το τι θέλω να πω, συνειδητά ή ασυνείδητα. Για μένα, άλλωστε, η τέχνη είναι ανάσα, είναι συνάντηση, είναι μια πολύ βαθιά επικοινωνία μέσω του έργου μου, με γνωστούς και αγνώστους αποδέκτες, ώστε να ανακαλύψουμε τα στοιχεία που μας συνδέουν».

Η Ασπασία Σταυροπούλου έχει, επίσης, παρακολουθήσει μαθήματα γλυπτικής και καλλιτεχνικής φωτογραφίας με δασκάλους τους Ν. Τρανό, Π. Κοκκινιά και Α. Βούτσα στην ΑΣΚΤ και έχει συμμετάσχει σε πλήθος σεμιναρίων.

Εχει στο ενεργητικό της έξι ατομικές εκθέσεις, αρκετές συμμετοχές σε ομαδικές, καθώς και τέσσερις επιμέλειες εικαστικών εκθέσεων. Γλυπτά της φιλοξενούνται σε γκαλερί της Αθήνας και κοσμούν το κτίριο του ΝΠΔΔ ΠΑΚΠΠΑ Ελευσίνας.

Η επιμελήτρια της έκθεσης, Νάντια Βλαχοπούλου, σημειώνει σχετικά: «Δίνοντας έμφαση στη διαφορετικότητα των ανθρώπων, η γλυπτική σύνθεση της Ασπασίας Σταυροπούλου αναπτύσσεται ως μία ανομοιογενής ενότητα από αφαιρετικές φιγούρες σε φυσική διάσταση.

Το εγχείρημα πραγματεύεται την έννοια της οικονομικής μετανάστευσης, με εύλογο τον παραλληλισμό στο σήμερα, καθώς το μεταναστευτικό κύμα δεν έχει σιγάσει.

Σαν σε μία στιγμή που πάγωσε στον χρόνο, χειρώνακτες εργάτες του σαπωνοποιείου φιλοτεχνημένοι από πέτρα, ξύλο, τσιμέντο και οξειδωμένο σίδερο ταυτίζονται με τις ταπεινές πρώτες ύλες τις οποίες κατεργάζονταν, γέννημα και απόρροια της φθοράς, σε μια αέναη αποδόμηση και αναδόμηση του περιβάλλοντος χώρου. Μοιάζει η θέση τους να ήταν πάντα εκεί, καθώς συγχέονται με τη ζωντανή παρουσία των επιγόνων τους, σημερινών κατοίκων και επισκεπτών, στο τώρα».

Info

Επιμέλεια έκθεσης: Νάντια Βλαχοπούλου

Διοργάνωση: Κοινωφελής Επιχείρηση Δήμου Ελευσίνας

Παλαιό Ελαιουργείο: Κανελλοπούλου 1, Παραλία Ελευσίνας

Τηλ.: 2105565613-621

Διάρκεια: 30 Σεπτεμβρίου – 18 Οκτωβρίου 2020

Από την έντυπη έκδοση

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, ανά πάσα στιγμή στο EleftherosTypos.gr