Ενα βιβλίο που αποτελεί την καύσιμη ύλη του μυαλού και της φαντασίας μας!! Εικόνες και λέξεις που τυπώθηκαν στο χαρτί όλες με τον δικό τους ρόλο στην έμπνευση, γιατί τελικά αυτή είναι η μαγεία της συγγραφής και η συγγραφέας μας την κατέχει καλά!

Κυρία Λαπατά, συστήστε μας το βιβλίο σας «Επικίνδυνες λέξεις», που επανακυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός, και πείτε μας ποια σχέση σάς συνδέει μαζί του!

Οι «Επικίνδυνες λέξεις» είναι το μόνο από τα οκτώ μυθιστορήματά μου σύγχρονο και όχι ιστορικό. Το έγραψα σε μια περίοδο υπαρξιακής κρίσης και ακριβώς γι’ αυτό το αγαπώ ιδιαίτερα. Είχε κυκλοφορήσει το 2007 από τις εκδόσεις Καστανιώτη και τώρα, μετά από δεκαπέντε χρόνια, του δώσαμε με τις εκδόσεις Ψυχογιός μια νέα ζωή και πορεία. Υπήρξε συγγραφική και εκδοτική επιτυχία, από τα βιβλία που ονομάζουμε «long sellers». Παρότι γραμμένο το 2007, είναι εξαιρετικά σύγχρονο, γιατί προτείνει μια άλλη αντιμετώπιση της ζωής.

Υπάρχουν λέξεις που έχουν μυστική ζωή και είναι επικίνδυνες στη δική σας ζωή; Ποιες είναι αυτές;

Δεν υπάρχουν επικίνδυνες λέξεις. Ολες οι λέξεις είναι αθώες, γίνονται, όμως, επικίνδυνες όταν δεν έχουμε συμφιλιωθεί με το νόημά τους. Προσωπικά δεν έχω πια επικίνδυνες λέξεις. Κάποτε, νεότερη, είχα. Δούλεψα, όμως, πολύ με τον εαυτό μου πάνω σε αυτό. Με επίγνωση επιλογών και συνεπειών και αποδοχή όλων των επιμέρους πλευρών μου, θετικών και αρνητικών, ξεπέρασα πολλούς σκοπέλους στη ζωή μου που υπονόμευαν την προσωπική μου ολοκλήρωση. Για το συγκεκριμένο μυθιστόρημα, διάλεξα επτά βασικές λέξεις για να χτίσω την ιστορία μου, που είναι η ιστορία δίδυμων αδελφών οι οποίες μοιάζουν μεταξύ τους σαν δύο σταγόνες νερό στην εμφάνιση, αλλά είναι εντελώς αντίθετες ως χαρακτήρες και οι οποίες διαλέγουν από μικρές τούς ρόλους η μια της καλής και η άλλη της κακής κόρης. Διηγούνται την ιστορία τους διαλέγοντας η καθεμιά από μία επικίνδυνη λέξη.

Τα μέλη της οικογένειάς σας υπήρξαν Ελληνες της Διασποράς με ενδιαφέρουσα ιστορία στην Ευρώπη του 1850. Κατά πόσο επηρέασε τη συγγραφική σας ανέλιξη η επίδραση του περιβάλλοντος αυτού με τοιχογραφίες μιας άλλης εποχής;

Σαφώς με επηρέασε πολύ. Μεγάλωσα μέσα σε αυτό το περιβάλλον. Τόσο ώστε το πρώτο μου μυθιστόρημα «Οι κόρες του νερού» (εκδόσεις Ψυχογιός) αναφέρεται στην ιστορία της οικογένειάς μου, και μέσα από αυτή, και το οικογενειακό μου αρχείο, δίνω ζωή σε ένα κομμάτι της ιστορίας της Ελληνικής Διασποράς.

Μπορείτε να ξεχωρίσετε κάποιο συγκεκριμένο στοιχείο της έρευνας που σας άφησε άφωνη;

Πολλές φορές, κατά τη διάρκεια ιστορικής έρευνας για τα ιστορικά μυθιστορήματά μου, μένω άφωνη με διάφορες πληροφορίες που μαθαίνω από τα λαογραφικά αρχεία. Οσον αφορά στις «Επικίνδυνες λέξεις», για να γράψω το κεφάλαιο Φυγή (μία από τις επτά επικίνδυνες λέξεις), ταξίδεψα στην Αφρική, στην Κένυα, προκειμένου να έχω άμεση γνώση και εμπειρία των συνθηκών διαβίωσης και να μπορέσω να δώσω ρεαλιστικά το συγκεκριμένο κεφάλαιο. Εμεινα δώδεκα μέρες στη μέση της αφρικανικής σαβάνας, στο πουθενά, και εκεί έμεινα πραγματικά άφωνη από την ομορφιά, τη σιωπή, την πανίδα, τα χρώματα και τις μυρωδιές αυτής της άγριας γης και των παραδόσεων των κατοίκων της. Ζωντάνεψα στο μυθιστόρημα την εμπειρία μου και χρησιμοποίησα αυτούσια τα ονόματα των προσώπων που αναφέρω. Ηταν ένα ταξίδι ζωής. Αξέχαστο!

Θεωρείτε ότι οι χαρακτήρες ενός μυθιστορήματος είναι, σε τελική ανάλυση, οι πτυχές της προσωπικότητας του συγγραφέα; Πόσο λεπτά είναι τα όρια ανάμεσα στην πραγματικότητα και τη φαντασία γι’ αυτόν;

Βεβαίως το πιστεύω! Κρίνω και από τον εαυτό μου. Πάντα υπάρχει, και κάποιες φορές κυριαρχεί, το προσωπικό στοιχείο του συγγραφέα. Δεν γίνεται αλλιώς. Ας θυμόμαστε πως πάντα πίσω από κάθε μυθιστόρημα που διαβάζουμε υπάρχει η συναισθηματική ζωή του συγγραφέα την περίοδο συγγραφής του.

Ο Πολωνός νομπελίστας Τσέσλαβ Μίλος είπε κάποτε ότι, από τη στιγμή που θα γεννηθεί ένας συγγραφέας, ξεχάστε την οικογένειά του, πάει χαμένη. Στην περίπτωσή σας πιστεύω έπεσε έξω! Τους κουβαλάμε, τελικά, μέσα μας τους ήρωες της γενέθλιας γης μας, κυρία Λαπατά;

Πιστεύω πως τους κουβαλάμε όλους μέσα μας. Ο,τι ζήσαμε είναι γραμμένο στον… σκληρό δίσκο του εγκεφάλου μας. Αυτή είναι και η μαγεία. Είμαστε οι ρίζες μας. Είμαστε η πρώτη μας οικογένεια. Είμαστε ό,τι έχουμε βιώσει.

Συμφωνείτε με τον Μπόρχες που λέει ουσιαστικά ότι όλη η λογοτεχνία είναι αυτοβιογραφική; Αν ναι, ποιο είναι, κατά τη γνώμη σας, το «κλειδί» ώστε μια αυτοβιογραφία να αφορά και άλλους;

Κατά τη γνώμη μου, μυθιστόρημα ή αυτοβιογραφία μάς αφορά όλους, διότι τα συναισθήματα είναι κοινά και παγκόσμια. Είτε πρόκειται για μυθιστόρημα είτε για αυτοβιογραφία, μας δίνεται η ευκαιρία να ταυτιστούμε ή όχι με την ιστορία των ηρώων και να επανεξετάσουμε τη δική μας ζωή. Αυτό είναι και το κέρδος του αναγνώστη.

Ο κόσμος μας αλλάζει ραγδαία. Μέσα σε αυτόν ο συγγραφέας πώς υπάρχει, πώς συμπεριφέρεται; Αρκετοί κατηγορούν τους διανοουμένους ότι έχουν γίνει μέρος της ελίτ… Τι απαντάτε;

Δεν ασπάζομαι αυτή τη γνώμη. Ισως γιατί επιλέγω πάντα να βλέπω τους άλλους θετικά, μέχρις αποδείξεως του εναντίον, βέβαια. Και τι σημαίνει «ελίτ»; Οι συγγραφείς, οι διανοούμενοι γενικά, είναι πάνω απ’ όλα σκεπτόμενοι άνθρωποι με συναισθήματα. Ψάχνουν τα εσώψυχά τους. Μελετούν. Ερευνούν. Εκφράζονται με τον γραπτό και προφορικό λόγο. Μοιράζονται τις γνώσεις τους και τη φιλοσοφία ζωής τους. Κάποιοι με μεγάλη επιτυχία, άλλοι με μικρότερη. Θέλει ταπεινότητα, όμως, η γνώση. Τώρα αν κάποιοι από αυτούς νομίζουν ή θεωρούν τον εαυτό τους… γκουρού της διανόησης, τι να πω; Πρόβλημά τους. Προσωπικά το προσπερνώ και δεν με απασχολεί.

Πιστεύετε ότι γύρω μας συμβαίνουν και σήμερα κοσμοϊστορικά γεγονότα τα οποία δεν συνειδητοποιούμε;

Πάντα συνέβαιναν από συστάσεως κόσμου και συμβαίνουν και σήμερα κοσμοϊστορικά γεγονότα. Αρκεί να ρίξουμε μια ματιά στις καθημερινές ειδήσεις. Πόλεμοι, αναταραχές, επαναστάσεις, σπουδαίες επιστημονικές ανακαλύψεις για την ανθρωπότητα και τόσα άλλα θετικά και αρνητικά. Πιστεύω, όμως, πως όλα τα κοσμοϊστορικά γεγονότα θέλουν το χρόνο τους να συνειδητοποιηθούν, να κατανοηθούν και να εμπεδωθούν. Και, βέβαια, να περάσουν κατόπιν στην Ιστορία.

«Είναι μεγάλη κουβέντα η συγγνώμη»

Δύσκολα τη δίνεις. Υπάρχουν κάποια σημείο καμπής στη ζωή μας που μας κάνουν να συμβιβαζόμαστε πιο εύκολα μ’ αυτήν; Πιστεύω πως η συγγνώμη είναι η συνισταμένη όλων των ανθρώπινων προτερημάτων. Είναι η πιο δύσκολη και η πιο… επικίνδυνη λέξη του λεξιλογίου μας. Πώς να συγχωρήσει μια μάνα τον δολοφόνο της κόρης της, παραδείγματος χάριν; Η τον βιαστή του παιδιού της; Ακούμε και διαβάζουμε τόσα φρικτά γεγονότα κάθε μέρα στην τηλεόραση και στις εφημερίδες. Αυτά τα συναισθήματα του θυμού, της οργής, της απόγνωσης έχουν τη δύναμη να τσακίσουν όσους τα βιώνουν και να τους κάνουν να χάσουν τον εαυτό τους. Προκαλούν αρρώστια στο σώμα και στην ψυχή. Πώς είναι δυνατό να συνεχίσει κανείς να ζει με τέτοια συναισθήματα! Γι’ αυτό προσωπικά συγχώρηση για μένα σημαίνει: δεν κοιμάμαι και ξυπνάω κάθε μέρα με τη σκέψη πώς μου το έκαναν εμένα αυτό. Μια φίλη που με πρόδωσε, ένας πατέρας που με κακοποίησε, ένας σύζυγος που με απάτησε κ.λπ. Θέλει μεγάλη δύναμη -προσωπικά την παρομοιάζω με τις πολεμικές τέχνες-, να μη νιώθω θύμα των διαφόρων καταστάσεων. Και, πιστέψτε με, είναι εξαιρετικά ανακουφιστικό. Η ζωή, δυστυχώς, δεν ελέγχεται. Μας το απέδειξε περίτρανα και ο κορονοϊός! Ελέγχουμε μόνο τον εαυτό μας και πώς θα αντιδράσουμε σε αυτά που μας συμβαίνουν. Αυτή είναι και η μοναδική ελευθερία μας. Αυτή και η δύναμή μας.

Ειδήσεις σήμερα

«Κοκτέιλ» ιώσεων στα γιορτινά τραπέζια – Πώς δεν θα περάσετε κρεβατωμένοι το ρεβεγιόν

Κυριάκος Μητσοτάκης: Το διακύβευμα των εκλογών στο «διάγγελμα» της Πρωτοχρονιάς

Πόπη Τσαπανίδου: Το παρασκήνιο για την επιλογή της από τον ΣΥΡΙΖΑ