
Το πράγμα όμως έκτοτε στράβωσε: Το 2005 το υπουργείο πολιτισμού θέλησε να κατασκευάσει στέγαστρο στηριζόμενο σε θηριώδεις πυλώνες (γιατί το ίδιο το στέγαστρο ήταν επίσης θηριώδες: είχε ανάπτυγμα 4,5 στρεμμάτων) για την προστασία δήθεν των αρχαιοτήτων! Οι πυλώνες θα τοποθετούνταν εντός της περίστυλης αυλής της επαύλεως, ενώ μεταξύ του εδάφους και του στεγάστρου θα παρεμβαλλόταν εξώστης στον οποίον θα ανεβοκατέβαιναν οι επισκέπτες με …κυλιόμενες σκάλες! Λες και ο αρχαιολογικός χώρος της επαύλεως του Ηρώδη Αττικού ήταν εμπορικό κέντρο ή σταθμός υπεραστικών λεωφορείων! Και όχι μόνον αυτό αλλά και υπαίθριο μουσείο γλυπτικής οραματίσθηκαν να στήσουν οι ταγοί του υπουργείου, όπου τα πρωτότυπα γλυπτά της ελληνορωμαϊκής αρχαιότητας θα εξετίθεντο στο ύπαιθρο, στην ερημιά της Λουκούς για να κατακλαπούν από τους αρχαιοκαπήλους σε χρόνο ρεκόρ! Εξωφρενικά πράγματα! Ευτυχώς ο Ειδικός Σύμβουλος Ποιοτικού Ελέγχου (Ε.Σ.Π.ΕΛ.) του Εταιρικού Συμφώνου Περιφερειακής Αναπτύξεως (Ε.Σ.Π.Α.), κάποιος Ισπανός ευεργέτης των Ελλήνων φρέναρε το έργο δίνοντάς του τη χειρότερη βαθμολογία ήδη από τον Ιανουάριο του 2011 με επακόλουθο να απενταχθεί οριστικά από το ΕΣΠΑ το 2015.
Ευτυχώς λοιπόν η κατασκευή του στεγάστρου, όπως και η ίδρυση του υπαίθριου μουσείου γλυπτικής ακυρώθηκαν οριστικά και αμετάκλητα. Όμως τα πράγματα έκτοτε περιεπλέκησαν: ο φορέας του υπουργείου με τα αρχικά ΤΔΠΕΑΕ (Ταμείο Διαχειρίσεως Πιστώσεων για την Εκτέλεση Αρχαιολογικών Έργων), ο οποίος είχε αναλάβει την εποπτεία της κατασκευής του στεγάστρου καταργήθηκε, ουδείς από το υπουργείο δέχεται να παραλάβει το έργο, διότι το Διοικητικό Συμβούλιο αυτού του καταργηθέντος φορέως, όπως και η Επιστημονική Επιτροπή, την οποίαν επόπτευε, τα έκαναν …ρόιδο σε ό,τι αφορά τη διαχείριση αυτού του έργου! Π.χ. κατέβαλαν στην τεχνική εταιρεία «Α. Καπετανίδης ΑΤΕΕ», η οποία είχε αναλάβει την κατασκευή του στεγάστρου, περίπου 1,7 εκ. ευρώ, δηλαδή περίπου το 45% του συνολικού τιμήματος, επειδή κατασκεύασε τη θεμελίωση του στεγάστρου, δηλαδή πιθανώς το 5% του έργου![1] Αυτή η τεχνική εταιρεία μάλιστα έχει προσφύγει στα δικαστήρια εναντίον του υπουργείου πολιτισμού. Ποιος ξέρει τι διεκδικούν και για ποιους λόγους. Ασφαλώς δεν μπορεί να καταλογίζουν στο υπουργείο ότι τους έδωσε περισσότερα χρήματα απ’ όσα έπρεπε! Ποιος ξέρει ποια ράμματα έχουν για τη γούνα τους! Η δικογραφία παραμένει επτασφράγιστο μυστικό.
Μπορούσε βέβαια το υπουργείο πολιτισμού αντί για το στέγαστρο να είχε προκρίνει τη λύση των Ιταλών στη σύγχρονη της Λουκούς ρωμαϊκή έπαυλη του Καζάλε (Casale), στην Πιάτσα Αρμερίνα (Piazza Armerina) στη Σικελία. Να αναστήλωναν δηλαδή την περίστυλη αυλή, τη βασιλική και τα άλλα τμήματα της επαύλεως και να τα συμπλήρωναν εις τρόπον ώστε να φαίνεται τι είναι γνήσιο και τι πρόσθετο. Στην Ιταλία πολλά από τα πρόσθετα τμήματα για να είναι απολύτως σαφές στον επισκέπτη ότι δεν είναι γνήσια, είναι ξύλινα. Εσωτερικά δημιούργησαν υπερυψωμένους διαδρόμους απ’ όπου οι επισκέπτες μπορούν να θαυμάσουν τα ψηφιδωτά. Στη δημοσιευόμενη εδώ φωτογραφία φαίνεται τμήμα της αναστηλωμένης περίστυλης αυλής της επαύλεως στο Καζάλε με τα ψηφιδωτά που την περιτρέχουν εσωτερικά όπως στη Λουκού. Γιατί δεν επέλεξαν οι δικοί μας αυτήν τη λύση η οποία και τα ψηφιδωτά θα προστάτευε και δεν θα πρόσβαλε αισθητικά το μνημείο; Μήπως δεν την γνώριζαν; Μα αυτή είναι πασίγνωστη ειδικά στους επιστημονικούς κύκλους. Έπειτα η ρωμαϊκή έπαυλη στο Καζάλε έχει κηρυχθεί μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς από την U.N.E.S.C.O. (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization), άρα η αναστήλωσή της είναι διεθνώς αποδεκτή. Αν είχαν επιλέξει αυτήν τη λύση, το μνημείο και τα ψηφιδωτά θα είχαν σωθεί και θα ήταν τώρα επισκέψιμα. Γιατί όμως δεν την υιοθετούν έστω και τώρα;
Πριν όμως πάρει το έργο τη χειρότερη βαθμολογία, πριν απενταχθεί από το ΕΣΠΑ η ζημιά έγινε: στην περίστυλη αυλή της επαύλεως η εταιρεία που είχε αναλάβει το έργο της κατασκευής του στεγάστρου, έμπηξε τη θεμελίωση των έξι διπλών πυλώνων από σίδερα και τσιμέντα που επρόκειτο να συγκρατήσουν το θηριώδες στέγαστρο. Προκαλεί ασφαλώς εντύπωση ότι στην ημερίδα που διοργάνωσε ο δήμος βόρειας Κυνουρίας υπό την αιγίδα του υπουργείου πολιτισμού(!) την 11η Μαΐου 2024 στο Άστρος δεν έγινε καμία αναφορά από κάποιον εκ των ομιλητών σε αυτή τη θεμελίωση που υπάρχει στον αρχαιολογικό χώρο. Θα αφαιρεθεί; Πότε; Πώς; 3,5 ώρες κρατάει το μαγνητοσκοπημένο υλικό της ημερίδας∙ σε όλο αυτό το διάστημα ούτε ένας από τους πέντε ομιλητές αλλά ούτε και κατά τη συζήτηση που ακολούθησε ελέχθη κάτι γι’ αυτούς τους πυλώνες που «βγάζουν μάτι»!
Στις άλλες χώρες εντός των περίστυλων αυλών των σωζόμενων ρωμαϊκών επαύλεων δεν υψώνουν στέγαστρα αλλά φυτεύουν φυτά της μεσογειακής χλωρίδας (π.χ. θάμνους, καστανιές, μυρτιές, πλατάνους, δάφνες κ.λπ.) τα οποία συνδυάζουν με πίδακες και δεξαμενές νερού, όπως στην αρχαιότητα. Στην έπαυλη του Ηρώδη στη Λουκού υπήρχε περιμετρικά της αυλής τάφρος με νερό, η οποία θα μπορούσε να αναβιώσει, να ξαναγίνει όπως ήταν κάποτε.
Εν τω μεταξύ ο αρχαιολογικός χώρος της επαύλεως στη Λουκού ουσιαστικά εγκαταλείφθηκε στην τύχη του. Ο χρόνος, τα καιρικά φαινόμενα άρχισαν να φθείρουν, να καταστρέφουν το μνημείο. Ένα σπίτι, αν το αφήσεις δύο-τρία χρόνια χωρίς συντήρηση, αρχίζει να καταρρέει∙ πόσω μάλλον ένα μνημείο σαν την έπαυλη του Ηρώδη στη Λουκού που μετρά 2,5 χιλιάδες χρόνια ιστορίας!
Μετά την ακύρωση του έργου παρέμενε στον αρχαιολογικό χώρο τεράστιος τηλεσκοπικός γερανός, τον οποίο η τεχνική εταιρεία αναγκάστηκε να απομακρύνει, μετά τις δύο εκδηλώσεις του 2015 με οργανωτές τον τότε γυμνασιάρχη Άστρους κ. Θ. Διαμαντόγιαννη και τον γράφοντα, τότε σχολικό σύμβουλο φιλολόγων Αρκαδίας, διότι ετίθετο θέμα ασφαλείας: υπήρχε κίνδυνος καταρρεύσεώς του με κίνδυνο να υπάρξουν θύματα και περαιτέρω ζημιά στο μνημείο. Όμως οικοδομικό υλικό συνδεόμενο με την κατασκευή του ματαιωθέντος στεγάστρου, το οποίο καταλαμβάνει σημαντική έκταση του αρχαιολογικού χώρου, η τεχνική εταιρεία δεν το απομακρύνει εδώ και μία δεκαετία. Γιατί άραγε; Από πού κρατάει η εταιρεία το υπουργείο, ώστε προκλητικά να αρνείται να πάρει από τον αρχαιολογικό χώρο αυτό το οικοδομικό υλικό;
Τώρα βέβαια προστέθηκε στο ήδη υπάρχον σκάνδαλο …νέο! Χάρη στην ημερίδα της 11ης Μαΐου 2024 μάθαμε ότι ο τότε υπουργός πολιτισμού κ. Παύλος Γερουλάνος το 2011 ενέκρινε την εκ βάθρων ανακαίνιση του στεγαζόμενου στην πρώην σχολή Καρυτσιώτη και κλειστού από το 2008 αρχαιολογικού μουσείου Άστρους μόνος του(!), με υπουργική απόφαση χωρίς να έχουν προηγηθεί οι απαραίτητες συνοδευτικές μελέτες (η στατική, η αρχιτεκτονική, η ηλεκτρομηχανολογική και η μουσειακή) οι οποίες θα έκριναν εάν και κατά πόσον μπορούσε να πραγματοποιηθεί αυτό το έργο! Αφού λοιπόν «ανακαινίσθηκε» το Μουσείο με άγνωστη επιβάρυνση για τους φορολογουμένους, διαπιστώθηκε ότι το κτήριο είναι ετοιμόρροπο(!), διότι η θεμελίωσή του είναι σάπια(!) και γι’ αυτό το μουσείο έκλεισε επ΄ αόριστον! Το θέατρο του παραλόγου όμως συνεχίζεται: Ο δήμος βόρειας Κυνουρίας διακηρύσσει διά του δημάρχου κ. Γ. Καμπύλη ότι σύντομα το μουσείο θα ανοίξει τις πύλες του στο κοινό, ενώ αντιθέτως το υπουργείο πολιτισμού διακηρύσσει σε όλους τους τόνους και προς πάσαν κατεύθυνση ότι αυτό αποκλείεται να γίνει, διότι υπάρχει κίνδυνος καταρρεύσεως του κτιρίου![2]
Και ενώ το μνημείο βρίσκεται σε αυτήν την κατάσταση, ενώ ο γόρδιος δεσμός παραμένει σε ό,τι αφορά την κακοδιαχείριση, τη δικαστική διαμάχη της κατασκευάστριας εταιρείας με το υπουργείο, το λάβωμα του μνημείου, την εγκατάλειψή του, τα ευρήματα που έχουν στοιβαχθεί στα υπόγεια της ετοιμόρροπης πρώην σχολής Καρυτσιώτη και σε άλλες αποθήκες, συνανασκαφέας της επαύλεως βρήκε την ευκαιρία να ζητήσει από το υπουργείο πολιτισμού την άδεια να βγουν από τις αποθήκες ορισμένες αρχαιότητες και να εκτεθούν στο εξωτερικό! Το υπουργείο ενέκρινε(!) το σχετικό αίτημα και έτσι κατά τη διετία 2014-2015 ορισμένα από τα ευρήματα της επαύλεως του Ηρώδη Αττικού εκτέθηκαν σε περιοδικές εκθέσεις που έγιναν στην Ιταλία και την Ισπανία! Δεν είναι μικρή υπόθεση να προβάλλεσαι στο εξωτερικό, να σε έχουν οι ξένοι περί πολλού, να εμπλουτίζεις το βιογραφικό σου γράφοντας το σχετικό λήμμα στον οδηγό αυτών των εκθέσεων, να σου πληρώνει το υπουργείο τα έξοδα του ταξιδιού προκειμένου να συνοδεύσεις αυτές τις αρχαιότητες τόσο κατά τη μεταφορά τους στη χώρα που θα εκτεθούν όσο και κατά την επιστροφή τους στη χώρα μας.
Τώρα, αν το μνημείο μέρα με τη μέρα καταστρέφεται και ρημάζει, αν τα ευρήματα βρίσκονται στοιβαγμένα στο υπόγειο ενός ετοιμόρροπου κτιρίου που μπάζει νερά, ενώ κινδυνεύουν να κλαπούν –εάν δεν …καταπλακωθούν πρώτα από το κτήριο, αν οι Έλληνες, στους οποίους αυτά τα σπουδαία ευρήματα ανήκουν, δεν τα έχουν δει και, όπως όλα δείχνουν ούτε πρόκειται να τα δουν, πολύ λίγο φαίνεται να απασχολεί ορισμένους πα
ράγοντες του υπουργείου πολιτισμού. Πάνω απ’ όλα εκείνο που γι’ αυτούς μετράει είναι η προσωπική προβολή και ανέλιξη των ευνοουμένων, τα δωρεάν, μετά βαΐων και κλάδων ταξίδια τους στο εξωτερικό!
Όμως το πολυεπίπεδο αυτό σκάνδαλο δεν προβάλλεται, δεν ακούγεται, δεν τυγχάνει της δημοσιότητας που του αρμόζει. Γιατί άραγε; Πώς δικαιολογείται αυτή η συνωμοσία σιωπής που υπάρχει γύρω από το θέμα; Και οι κάτοικοι γιατί δεν αντιδρούν; Οι Κυνουριείς, οι Αρκάδες, αυτοί που πονάνε αυτόν τον τόπο, γιατί δεν απαιτούν να επέλθει κάθαρση, γιατί δεν φροντίζουν όλα αυτά τα σκάνδαλα να γίνουν ευρύτερα γνωστά συγκροτώντας επιτροπή αγώνα, διοργανώνοντας συνέντευξη τύπου, οργανώνοντας κινητοποιήσεις, διαδηλώνοντας έξω από το υπουργείο πολιτισμού στην Αθήνα, ώστε τελικά να ωφεληθεί η Κυνουρία, η Αρκαδία, η πατρίδα μας; Πώς εξηγείται αυτή η απραξία, αυτή η απάθεια;
[1] Πρβλ.: «Ο συμβατικός προϋπολογισμός του έργου ήταν 3.901.398,02 ευρώ με ΦΠΑ (…) Μετά την αποπληρωμή του πέμπτου λογαριασμού το σύνολο της δαπάνης του έργου είναι 1.679.433,71 ευρώ». (Απάντηση του αν. υπουργού Πολιτισμού κ. Ν. Ξυδάκη σε επερώτηση του βουλευτή της Ν.Δ. κ. Κ. Βλάση, 28.04.15).
[2] Πρβλ.: «Ο φέρων οργανισμός του κτηρίου παρουσιάζει ανεπάρκειες σε σημαντικό ποσοστό των πεσσών και των υπερθύρων, στους θόλους της οροφής του υπογείου και σε κάποια στοιχεία της στέγης». (Εισήγηση κας Ελ. Ψαθή, Εφ.Α. Αρκαδίας).