Τη μικρού μήκους ταινία (διάρκειας μικρότερης από μία ώρα) είχαμε την ευκαιρία να δούμε χθες στη δημοσιογραφική της προβολή, και δεν μπορούσαμε να πάρουμε το βλέμμα μας από τα πλάνα της, από το πρόσωπο της τόσο εκφραστικής Εμα Στόουν, που, στην πρώτη της συνεργασία με τον Γιώργο Λάνθιμο, απέδειξε την οσκαρική της κλάση. Μια ταινία βωβή, ασπρόμαυρη, σκοτεινή, εξαιρετικά ατμοσφαιρική, όπου ο έρωτας συμπλέει με τη ζωή και το θάνατο, σου δημιουργεί έντονα συναισθήματα, γυρισμένη εξολοκλήρου στην Τήνο, όπου το φυσικό τοπίο, η πέτρα, οι λόφοι του νησιού αποτελούν έναν ακόμα πρωταγωνιστή, μαζί με τα πρόβατα και τα κατσίκια, όχι χωρίς λόγο, καθώς ο τίτλος «Βληχή»  σημαίνει το βέλασμα των προβάτων. Ενα βέλασμα που δεν ακούγεται ποτέ, καθώς η ταινία είναι βωβή.

«Επισκέπτομαι συχνά τα τελευταία χρόνια την Τήνο. Με ενέπνευσαν ο περιβάλλον χώρος, η ατμόσφαιρα του νησιού, εκεί άρχισα να σκέφτομαι την ταινία και εκεί γυρίστηκε», είπε χθες, αμέσως μετά την προβολή της ταινίας του στο ΚΠΙΝΣ, ο Γιώργος Λάνθιμος, που όπως ανέφερε αναζήτησε έναν πιο ιδιαίτερο τίτλο για την ταινία του, καθώς η λέξη «βέλασμα» δεν του ακουγόταν καλά, ενώ η λέξη «βληχή» είναι ωραία, και οπτικά και θεματικά ταιριάζει με το περιεχόμενο.

Η Εμα Στόουν δήλωσε ότι είναι η πρώτη φορά που ήρθε στην Αθήνα και στην Τήνο για την ταινία και ότι η συνεργασία της με τον Γιώργο Λάνθιμο ήταν «πρόκληση, ένα μεγάλο δώρο για μένα, ό,τι πιο καλλιτεχνικό έχω κάνει έως τώρα». Οσο για την πιο δύσκολη σκηνή της ταινίας, ήταν αυτή που τη θάβει ο συμπρωταγωνιστής της και έπρεπε να της ρίξουν χώμα στο πρόσωπο: «Ο Λάνθιμος δίνει σημασία στην παραμικρή λεπτομέρεια. Σπάνια γνωρίζεις κάποιον που μπορείς να συνεργαστείς τόσο καλά μαζί του. Εχουμε αντιθέσεις ως προσωπικότητες, όμως αυτό δίνει ακόμα περισσότερο νόημα στη συνεργασία μας. Αλλιώς, γιατί να κάνεις την ανόητη δουλειά της ηθοποιού;», αναρωτήθηκε η Εμα Στόουν και ο σκηνοθέτης συμφώνησε ότι και εκείνος βρίσκει σπάνια κάποιον που να τα πηγαίνει τόσο καλά μαζί του, δίνοντας μεγάλη σημασία στο ανθρώπινο πλαίσιο της σχέσης τους. «Μια σχέση έχει νόημα όταν εξελίσσεται και σε πηγαίνει παρακάτω, όταν αναπτύσσεται και φέρνει καρπούς». Γι’ αυτό άλλωστε και οι δυο τους, σκηνοθέτης και πρωταγωνίστρια, έδωσαν την είδηση ότι θα συνεργαστούν και σε επόμενη ταινία.

Μουσικό σενάριο

Ο άλλος μεγάλος πρωταγωνιστής είναι το μουσικό σενάριο που συνοδεύει την ταινία και αυτό ήταν ακόμα μια πρόκληση για τον Γιώργο Λάνθιμο, όπως είπε ο σκηνοθέτης, για να δεχτεί την πρόταση της ΕΛΣ και του καλλιτεχνικού της διευθυντή, Γιώργου Κουμεντάκη, καθώς και του ΝΕΟΝ. Το μουσικό σενάριο της ταινίας αποτελείται από έργα των Γ. Σ. Μπαχ, Κνουτ Νίστεντ και Τόσιο Χοσοκάβα, τα οποία θα ερμηνευτούν ζωντανά στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος από τους σολίστ Αγγελίνα Τκάτσεβα (τσίμπαλο), Γου Γουέι (σενγκ), το κουαρτέτο «Μαρία Κάλλας» και τη Χορωδία της ΕΡΤ.

«Ηταν πολύ ενδιαφέρουσα για μένα η πρόταση από τη Λυρική και το ΝΕΟΝ, καθώς με αυτή την ταινία γυρίζω σε ένα πρώιμο στάδιο του κινηματογράφου, ασπρόμαυρο, χωρίς λόγια. Ηταν πρόκληση και ταυτόχρονα έμπνευση ότι είναι μια ταινία βωβή που παρουσιάζεται με τον συγκεκριμένο τρόπο και με τη συνοδεία ζωντανής ορχηστρικής μουσικής. Είχα στο μυαλό μου πολλές ενναλακτικές επιλογές μουσικής που θα μπορούσαν να συνοδεύσουν την ταινία. Ομως, καθώς προχωρούσαν τα γυρίσματα, καταλήξαμε σε αυτές που εξυπηρετούσαν το μουσικό σενάριο της ταινίας», σημείωσε ο Γιώργος Λάνθιμος. «Είναι πιο απελευθερωτικό να κάνεις μια βωβή ταινία. Καμιά φορά οι περιορισμοί βοηθούν τη δημιουργία, και αν δεν υπάρχουν, τους βάζω μόνος μου. Οι συνθήκες με οδηγούν κάθε φορά στον τρόπο που θα κάνω την ταινία μου. Με ενδιέφερε η πρόταση της ΕΛΣ, μετά τη διαδρομή που έχω κάνει στο εξωτερικό, να επιστρέψω στην πατρίδα μου και να γυρίσω μια ταινία στην Ελλάδα. Μου άρεσε η προοπτική να δουλέψω με τρόπο πιο ουσιαστικό, με πιο μικρό συνεργείο στον τόπο μου. Ο τρόπος που προσπαθώ να δημιουργώ είναι να είμαι συνεπής με τις σκέψεις και τις απόψεις μου. Ωστόσο, πάντα θέλω να αφήνω άνοιγμα στον θεατή, για να δώσει τη δική του ερμηνεία».

Ο Γιώργος Κουμεντάκης, μιλώντας για τον προϋπολογισμό της ταινίας, επεσήμανε ότι είναι πολύ μικρός, το 2% μόλις των μεγάλων παραγωγών του εξωτερικού, και ότι μοιράστηκαν με το ΝΕΟΝ το κόστος, ενώ η Ελίνα Κουντούρη σημείωσε ότι η Εμα Στόουν συμμετέχει στην ταινία αφιλοκερδώς, λόγω της φιλίας της με τον Γιώργο Λάνθιμο, κάτι που προκάλεσε το χειροκρότημα του δημοσιογραφικού κοινού.

Αναφερόμενη στις έντονες σκηνές της ταινίας, που έχουν σχέση με τα πάθη, τη ζωή, τον έρωτα και το θάνατο, η διεθνής ηθοποιός σημείωσε: «Φοβάμαι συχνά τα πραγματικά μεγάλα πάθη. Το θάνατο τον ίδιο δεν τον φοβάμαι, αλλά φοβάμαι να μην πεθάνω».

Μιλώντας για τις ηλικιωμένες γυναίκες που εμφανίζονται στην ταινία του, ο Γιώργος Λάνθιμος είπε ότι τις επέλεξαν κάνοντας βόλτες στο νησί και ότι δεν τους έδωσε καμία οδηγία, απλά κατέγραψε τα πρόσωπά τους.

Η «Βληχή», όπου και αν παρουσιάζεται από εδώ και στο εξής, καθώς όπως σημείωσε χθες η διευθύντρια του ΝΕΟΝ, Ελίνα Κουντούρη, υπάρχουν σχέδια για προβολή της και σε άλλους τόπους στο εξωτερικό, «σε απρόσμενους χώρους και μουσεία», όπως επεσήμανε ο καλλιτεχνικός διευθυντής της ΕΛΣ, θα συνοδεύεται πάντα από μουσικό σύνολο.

Γ. Κουμεντάκης: «Βιωματική εμπειρία για το κοινό»

Ο καλλιτεχνικός διευθυντής της ΕΛΣ, Γιώργος Κουμεντάκης, μιλώντας για την ταινία και τη συνεργασία με τον Γιώργο Λάνθιμο, σημείωσε: «Αισθάνομαι ότι το ταξίδι αυτό άξιζε κάθε στιγμή του. Από την πρώτη κουβέντα μας με τον Γιώργο στην Τήνο, το καλοκαίρι του 2018, έως τη δημιουργική διαδικασία της αναζήτησης των κατάλληλων συνθέσεων για να δομηθεί το μουσικό σενάριο.

Είχα τη χαρά να δω τη δημιουργία του Γιώργου πριν αρκετούς μήνες, όταν ολοκληρώθηκε το μοντάζ. Την ίδια μέρα, έγραψα ένα σημείωμα στον Γιώργο, για το οποίο, σήμερα που ξαναβλέπω την ταινία στην αίθουσά μας, σκέφτομαι ότι δεν θα άλλαζα ούτε λέξη. Του έλεγα ότι η λεπτή απόδοση των συναισθημάτων, με την ασύλληπτη αισθητική και τον πρωτογονισμό -όλα αυτά που επιμένουν να με καθηλώνουν όλο και πιο πολύ στο έργο του- εδώ με άφησαν άφωνο.

Από μικρός στα μέρη όπου έζησα άκουγα απίστευτες ιστορίες που στριφογυρίζουν από γενιά σε γενιά και αποτυπώνονται στο γέρικο σκαμμένο δέρμα όσων τις αφηγούνται. Στις ιστορίες εκείνες, όπου το σεξ μπλέκεται με την πίστη, τη φύση, την απιστία και το θάνατο, ποτέ δεν είσαι βέβαιος για το τι πραγματικά έχει συμβεί και τι είναι κομμάτι του φαντασιακού. Μια τέτοια ιστορία είδα στη “Βληχή”, μεταξύ ονείρου και ρεαλισμού. Στις μαυρόασπρες εικόνες της ταινίας είδα την ιστορία του κινηματογράφου μέσα από τη μοναδική κινηματογραφική προσωπικότητα του Λάνθιμου, με έναν απίστευτα σύγχρονο τρόπο.

Είναι αδύνατον να πάρεις τα μάτια σου από το ζευγάρι, τις μοναδικές γριές του νησιού, το κατσικάκι, σε αυτόν τον κύκλο ζωής και θανάτου που εικονοποιείται με έναν ωμό και ταυτόχρονα ποιητικό τρόπο. Ως άνθρωπο της μουσικής, αυτό που με εντυπωσίασε πάνω από όλα είναι ο τρόπος που αποκτά φωνή η ταινία μέσα από τα μουσικά έργα που τη συνοδεύουν ζωντανά. Αυτή η σύμπραξη των τεχνών προσφέρει μια νέα βιωματική εμπειρία για το κοινό και έναν νέο δρόμο για μας».

Νέα αφηγήματα

Από την πλευρά της, η Ελίνα Κουντούρη, διευθύντρια του ΝΕΟΝ, σημείωσε: «Το πρωτοποριακό και φιλόδοξο πρόγραμμα “The Artist on the Composer” ξεκίνησε με τον κοινό σκοπό να εξερευνήσουμε τις δυνατότητες του σύγχρονου πολιτισμού, να προσφέρει νέα αφηγήματα. Στη συνεργασία μας με την Εθνική Λυρική Σκηνή πειραματιζόμαστε και δημιουργούμε μια ιδιαίτερη σύμπραξη των τεχνών, στην προκειμένη περίπτωση μια πρωτόγνωρη συνάντηση του πειραματικού σινεμά και της κλασικής μουσικής, προσφέροντας έναν βιωματικό τρόπο θέασης».

Info: Γιώργος Λάνθιμος, παγκόσμια πρεμιέρα «Βληχή». Πρόγραμμα: «The Artist on the Composer». Μια συμπαραγωγή της ΕΛΣ με τον Οργανισμό ΝΕΟΝ. 6, 7, 8 Μαΐου 2022. Ωρες έναρξης: 18.00, 20.00, 22.00, Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής – ΚΠΙΣΝ. Παραγωγή, σενάριο, σκηνοθεσία: Γιώργος Λάνθιμος. Συμμετέχουν οι ηθοποιοί Εμα Στόουν και Νταμιάν Μπονάρ. Παραγωγός: Ελένη Κοσσυφίδου.

Επιμέλεια προγράμματος «The Artist on the Composer»: Γιώργος Κουμεντάκης (καλλιτεχνικός διευθυντής ΕΛΣ), Ελίνα Κουντούρη (διευθύντρια ΝΕΟΝ).

Μουσική: Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ, Κνουτ Νίστεντ, Τόσιο Χοσοκάβα. Τσίμπαλο: Αγγελίνα Τκάτσεβα. Σενγκ: Γου Γουέι. Διεύθυνση χορωδίας: Αγαθάγγελος Γεωργακάτος. Με τη συμμετοχή του κουαρτέτου «Μαρία Κάλλας» και της Χορωδίας της ΕΡΤ. Η παραγωγή, από πλευράς της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, υλοποιείται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) (www.SNF.org) για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής της εξωστρέφειας.

Εισιτήρια: 10 ευρώ. Προπώληση: ticketservices.gr, ταμεία ΕΛΣ – ΚΠΙΣΝ (2130885700, καθημερινά 09.00-21.00) και nationalopera.gr.

Ειδήσεις σήμερα

Ανακοινώσεις Μητσοτάκη για ρεύμα: Αποσυμπίεση με γενναία μέτρα για νοικοκυριά, επιχειρήσεις

ΔΕΗ επιστροφή: Πώς θα δοθούν τα αναδρομικά από τον Δεκέμβριο

Marfin: Σε κλοιό 5 ύποπτοι για το έγκλημα – Για 8 κουκουλοφόρους μιλούν οι Αρχές

Πειραματικά και Πρότυπα Σχολεία: Σήμερα η κλήρωση – Που θα τη δείτε