«Είναι συγκλονιστική η απεικόνιση της ραδιογραφίας, στην οποία για πρώτη φορά η ανθρωπότητα μπορεί να δει το εσωτερικό του Ηνιόχου, τον τρόπο που συνδέθηκαν οι οφθαλμοί με το κεφάλι πριν τοποθετηθεί σε αυτό το άνω μέρος του κρανίου, τη συγκόλληση στα χείλη, τις κρυμμένες ραφές που βρίσκονται στην ταινία γύρω από το κεφάλι, αλλά και στο λαιμό του» περιγράφει στον «Ε.Τ.» η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Φωκίδος, Αθανασία Ψάλτη, και μας συστήνει κάποια από τα συμπεράσματα που προέκυψαν από την τριετή έρευνα των δύο ευρωπαϊκών χωρών της Ελλάδας και της Γαλλίας για το μνημειώδες αυτό γλυπτό που χρονολογείται περίπου από το 470 π.Χ.

Πρόκειται για ένα πρωτοποριακό πρόγραμμα επανεξέτασης του χάλκινου συμπλέγματος του Ηνιόχου των Δελφών με τη συμβολή των νέων τεχνολογιών από στελέχη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Φωκίδος, της Γαλλικής Σχολής Αθηνών, του Μουσείου του Λούβρου, του Κέντρου Ερευνας και Συντήρησης των Μουσείων της Γαλλίας και με τη συνεργασία ελληνικών και γαλλικών ιδρυμάτων.

Η κοινή περιπέτεια αυτής της τεχνολογικής πρόκλησης θα παρουσιαστεί σήμερα με την προβολή του ντοκιμαντέρ που υλοποιήθηκε από τη Γαλλική Σχολή Αθηνών και το Δίκτυο των Γαλλικών Σχολών στο εξωτερικό, ενώ στις 2 και 3 Δεκεμβρίου θα διεξαχθεί επιστημονικό συνέδριο.

Η μπλε «πατίνα»

Είναι αξιοσημείωτο πως αυτή η έρευνα φαίνεται να ενισχύει την αφήγηση του Ελληνα συγγραφέα Πλούταρχου (45-125 μ.Χ.) σχετικά με την μπλε «πατίνα» των δελφικών αγαλμάτων που αναφέρεται σε μια ειδική κατεργασία του ορείχαλκου.

Είναι πιθανό ότι οι Ελληνες καλλιτέχνες σύμφωνα με τη βιβλιογραφία προσπαθούσαν να βελτιώσουν την τεχνική τους και γνώριζαν ότι κάποια άλατα, οξέα ή υγρές ενώσεις θείου αλλάζουν το χρώμα της επιφάνειας του ορείχαλκου!

«Η σημερινή κατάσταση διατήρησης του γλυπτού δεν έχει υποστεί καμία αλλοίωση πέρα από την οξείδωση που οφείλει τη σημερινή του πράσινη όψη. Αυτό αποδεικνύει την υψηλή τεχνογνωσία των αρχαίων καλλιτεχνών. Η μέθοδος της ραδιογραφίας που εφαρμόστηκε αποκαλύπτει όχι μόνο την εξαιρετική καλλιτεχνική ποιότητα του γλυπτού αλλά και τη μοναδική τεχνογνωσία που είχαν ανακαλύψει οι Ελληνες γλύπτες για τη δημιουργία των χαλκών αγαλμάτων» σημειώνει η κ. Ψάλτη και εξηγεί ότι η μέθοδος της ραδιογραφίας, της ακτινογραφίας με μια ραδιενεργή πηγή έγινε για πρώτη φορά σε δημόσιο χώρο στην Ελλάδα.

Τα συμπεράσματα για την αυθεντική όψη του Ηνιόχου, αλλά και τα μυστικά που κρύβει στο εσωτερικό του χρειάστηκε να στηθεί ειδική μονάδα μελέτης εντός της αίθουσας που εκτίθεται το εμβληματικό γλυπτό μέσα στο μουσείο των Δελφών. Για την ειδική ακτινογραφία στηνόταν εργαστήριο γύρω από τον Ηνίοχο μετά το πλήρες λειτουργικό ωράριο του Μουσείου και τηρώντας όλα τα πρωτόκολλα υγιεινής και ασφάλειας που είχαν οριστεί από το Εθνικό Κέντρο Ερευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος».

Πολυχρωμία από κράματα μετάλλων

Στο πλαίσιο της διαρκούς αγωνίας των Ελλήνων και Γάλλων αρχαιολόγων που δραστηριοποιούνται στους Δελφούς το 2016 με πρωτοβουλία της κ. Ψάλτη, η οποία έγινε αποδεκτή από τον τότε διευθυντή της Γαλλικής Σχολής Αθηνών, καθηγητή Αλέξανδρο Farnoux και τον πρόεδρο και διευθυντή του Λούβρου, Jean Luc Martinez, υπεγράφη ένα πρωτόκολλο συνεργασίας που αφορούσε επιστημονικές και πολιτιστικές δράσεις των τριών φορέων.

«Η μελέτη του Ηνιόχου αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα πεδία και επιχείρησε να δώσει απάντηση σε ερωτήματα που αφορούν αρχικά την κατάσταση διατήρησης του γλυπτού και στη συνέχεια σε ζητήματα τεχνολογίας, προέλευσης του κράματος και των λοιπών υλικών, καθώς και θέματα που άπτονται της μορφής του συντάγματος στο οποίο ανήκε το γλυπτό», σημειώνει η κ. Ψάλτη.

Πιο συγκεκριμένα η μελέτη στόχευσε σε θέματα όπως στη φύση των κραμάτων των κύριων τμημάτων του γλυπτού και των συγκολλήσεών τους, στη χρήση της άμεσης και της έμμεσης διαδικασίας χύτευσης με τη μέθοδο του χαμένου κεριού στο πάχος των χάλκινων τοιχωμάτων του γλυπτού, στις τεχνικές συναρμολόγησης- συγκόλλησης του γλυπτού, στις τεχνικές διακόσμησης και σε τυχόν επισκευές, ενώ ενθαρρυντικά βήματα έγιναν ως προς το ζήτημα της προέλευσης του γλυπτού!

«Το κράμα φαίνεται να έχει προέλευση από τη Σίφνο, αλλά τέτοιο κράμα συναντάμε και σε άλλα μέρη του αρχαίου ελληνικού κόσμου. Η πολυχρωμία που έχει επιτευχθεί από τους αρχαίους καλλιτέχνες αποδίδεται στη χρήση διαφορετικών μιγμάτων, κραμάτων μετάλλου», σημειώνει η κ. Ψάλτη, επισημαίνοντας πως η έρευνα βρίσκεται σε εξέλιξη.

Πίσω, δηλαδή, από το πρασινωπό χρώμα του μνημειώδους αγάλματος που δεσπόζει σήμερα στο μουσείο των Δελφών και έχει προκληθεί από την οξείδωση του χαλκού, κρυβόταν η αυθεντική χρυσίζουσα όψη του ορείχαλκου ενός ευθυτενούς νέου με το βλέμμα του νικητή της αρματοδρομίας των Πυθίων με κοκκινωπά χείλη, χρωματισμένα φρύδια και μάτια σμιλεμένα από διαφορετικούς λίθους να εκφράζουν δύναμη και αυτοκυριαρχία.

Ο αρχαίος τεχνίτης για την κόρη των ματιών χρησιμοποίησε οψιδιανό, για το καφέ της ίριδας καλχηδόνιο και μαγνησίτη για το λευκό των ματιών. Γύρω από το ορειχάλκινο κεφάλι περιζώνεται μια ταινία διακοσμημένη με ένα ένθετο ασημένιο μαίανδρο!

Η «αστοχία» πάνω από τη μύτη του αγάλματος

Η ραδιογραφία ακόμη αποκάλυψε τις αστοχίες της χύτευσης, όπως «μία μικρή φυσαλίδα πάνω από τη μύτη, η οποία έχει καλυφθεί με στρώση χαλκού» περιγράφει η κ. Ψάλτη. Σε ερώτησή μας για τον αρχαίο τεχνίτη και το εργαστήριο που «γεννήθηκε» ο Ηνίοχος, που μέχρι σήμερα παραμένουν άγνωστα, η δραστήρια προϊσταμένη ΕΦΑ Φωκίδος απαντάει: «Σύμφωνα με τον πυρήνα της δειγματοληψίας φαίνεται το εργαστήριο να έχει Κατωιταλική προέλευση, σε μέρος της Μεγάλης Ελλάδας», ενώ τονίζει πως η έρευνα και η μελέτη του Ηνίοχου φέρνει συνεχώς στο φως μυστικά του!

Επιτόπιο εργαστήριο στο Μουσείο Δελφών

Η έρευνα αυτή πραγματοποιήθηκε από την κοινή συνεργασία επιστημονικών φορέων της Ελλάδας και της Γαλλίας και οργανώθηκε μέσα από πολυεπίπεδες συνέργειες χωρίς να διαταραχθεί η λειτουργία του Μουσείου Δελφών και χωρίς τη μετακίνηση του γλυπτού!

«Δηλαδή όλος ο τεχνολογικός εξοπλισμός, καθώς και το επιστημονικό προσωπικό, προγραμματίστηκαν σύμφωνα με τις ανάγκες λειτουργίας του μουσείου και της επισκεψιμότητος του γλυπτού», εξηγεί η κ. Ψάλτη, κάνοντας ειδική μνεία στην επιστημονική ομάδα και τους συντηρητές της ΕΦΑ Φωκίδος Λουκά Μαυρόπουλο, Χρήστο Παντερμάκη, Αθανασία Ρέγκλη και τον αρχιφύλακα της Εφορείας Χρήστο Χρηστόπουλο και στην αμέριστη υποστήριξη της διευθύντριας της Σχολής, Βαλερί Σανκόφσκι.

Στο φως το 1896

Ηταν το 1896, όταν ο Ηνίοχος βρέθηκε κατά τη διάρκεια μεγάλης ανασκαφής της Γαλλικής Σχολής Αθηνών στο Μαντείο των Δελφών. Αποτελεί το πρώτο χάλκινο άγαλμα της Κλασικής Εποχής που βρέθηκε σε φυσικό μέγεθος και σε άριστη κατάσταση, ενώ είχε θαφτεί κάτω από βράχους έπειτα από μεγάλο σεισμό που έγινε το 373 π.Χ. στους Δελφούς. Εχει ύψος 1,80 μέτρα και σήμερα στέκει στο Αρχαιολογικό Μουσείο Δελφών, λίγα βήματα από τον ομφαλό της Γης!

(Info)

Το ντοκιμαντέρ «Ο Ηνίοχος των Δελφών, ανακαλύπτοντας εκ νέου ένα μνημειακό χάλκινο άγαλμα» προβάλλεται απόψε Πέμπτη στις 19.00 στο αμφιθέατρο του Γαλλικού Ινστιτούτου (Σίνα 31). Την Παρασκευή και το Σάββατο οι εργασίες του Συνεδρίου θα πραγματοποιηθούν στην Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία (Πανεπιστημίου 22).

Ειδήσεις σήμερα

Σήμερα-Ντόρα Κουτροκόη: Τέλος από τον ΣΚΑΪ, αποχωρεί αύριο – Όλο το παρασκήνιο [βίντεο]

Οι τραγικές νύχτες της Μαρίας Κάλλας στα χέρια του Ωνάση: Τη νάρκωνε και την βίαζε

Σοκ στη Γη της Ελιάς: Ο Φίλιππος και η Ειρήνη είναι αδέρφια – Το τεστ DNA «μίλησε»