Η θέαση και η ακρόαση του έργου στο πρώτο ανέβασμά του το 2014 ήταν αληθινή εμπειρία. Ο δημιουργός του έργου μάς είχε ταξιδέψει σ’ έναν απρόσμενο μουσικό κόσμο εκφράζοντας με ευαισθησία τις λεπτές, εσωτερικές αποχρώσεις του ψυχισμού της ηρωίδας, που είναι το απόλυτο επίκεντρο της δράσης. Αληθινό ψυχογράφημα της Φραγκογιαννούς, η οποία με έναν ιδιαίτερο τρόπο ακουμπά στην εποχή μας.

Με αφορμή την επιστροφή της «Φόνισσας» ο Γιώργος Κουμεντάκης μίλησε στον «Ε.Τ.» της Κυριακής όχι μόνο για το έργο του, αλλά και για την επάνοδο της Λυρικής στις παραστάσεις με παρουσία κοινού και στο πώς βγαίνει από την καραντίνα. Αληθινή δοκιμασία για έναν πολιτιστικό οργανισμό, που πάλεψε και έμεινε ζωντανός και που στα πέντε χρόνια που βρίσκεται στο τιμόνι του ο Γιώργος Κουμεντάκης έχει καταφέρει να περάσει σε νέα εποχή.

Η αρχή γίνεται με τη «Φόνισσα». Πώς βλέπετε τη δημιουργία της στα χρόνια που μεσολάβησαν από το πρώτο ανέβασμά της;

Ακούγοντας ξανά το έργο στις τελικές πρόβες, με χαρά διαπίστωσα ότι η συγκίνηση είναι παρούσα και η ταραχή που προκαλεί στον ακροατή/θεατή είναι σε υψηλή ένταση. Κοιτάζοντας το έργο με απόσταση, θαρρώ ότι πέτυχε να συνοψίσει τα βασικά σημεία του ψυχικού τοπίου της Φραγκογιαννούς. Η έλλειψη αγάπης, η τυραννία της μικρής κοινωνίας, όλες οι αιτίες και αφορμές που οδηγούν τη φόνισσα στις αποτρόπαιες πράξεις της αιωρούνται στην αίθουσα, όπως οι Ερινύες. Πραγματικά ανυπομονώ για τη νέα δοκιμασία του έργου μπροστά στο κοινό που θα τη δει για πρώτη φορά, αλλά και σε αυτούς που θα την ξαναδούν.

Η Φραγκογιαννού μιλάει και τι λέει στην εποχή μας;

Η φόνισσα διατρανώνει την έλλειψη αγάπης που βίωσε σε όλη τη ζωή της, την απαξίωση των παιδικών της χρόνων, την απόλυτη φτώχεια, την αδικία έναντι των γυναικών. Φωνάζει για την έλλειψη αποδοχής και κατανόησης του διαφορετικού. Παλεύει να αφήσει πίσω την ανθρωποφαγία που μας κατατρώει τα σωθικά – σήμερα περισσότερο από ποτέ. Η φόνισσα είναι το σύμβολο μιας κοινωνίας που καταστρέφει τα δομικά της κύτταρα.

Ποια χαρακτηριστικά της, ποια συναισθήματά της λαμβάνουν ακόμα μεγαλύτερο νόημα σήμερα;

Φοβάμαι πως σήμερα τα κοινωνικά δεδομένα και οι συντηρητικές αντιλήψεις που πνίγουν τους ανθρώπους είναι πιο έντονα ακόμα και από την εποχή του Παπαδιαμάντη. Τρομάζω βλέποντας την κοινωνία στην οποία ζούμε να πηγαίνει προς τα πίσω, να συρρικνώνεται από την εσωστρέφεια, να νοσταλγεί καθεστώτα και νοοτροπίες που νομίζαμε ότι είχαμε διαγράψει οριστικά. Με τρομάζει ότι σήμερα βλέπω ακόμα περισσότερους ανθρώπους να παίρνουν τον νόμο στα χέρια τους. Με θυμώνει και με θλίβει η αυξανόμενη ένταση του φαινομένου της γυναικοκτονίας. Και όμως, όλα αυτά θα μπορούσαν να διαγραφούν, αν αγαπήσουμε τον εαυτό μας και τον διπλανό μας, αν αποδεχτούμε και αναγνωρίσουμε τη διαφορετικότητα και, κυρίως, αν επενδύσουμε στη μόρφωση και την αγωγή της ψυχής των παιδιών μας.

Πώς είναι η Λυρική στη μετά την καραντίνα εποχή; Πόσο λαβώθηκε από αυτήν;

Η Λυρική είναι όπως όλοι μας. Θα την περιέγραφα με τις λέξεις και τα συναισθήματα που νιώθουμε οι άνθρωποι που αποτελούμε αυτόν τον οργανισμό: Φοβισμένη, διστακτική, πληγωμένη, ίσως θα έλεγα και λίγο διχασμένη. Δεν ήταν εύκολο αυτό που ζήσαμε ούτε ήταν εύκολο να αναστείλουμε τη βασική μας δραστηριότητα. Αλλά θεωρώ πως, παρ’ όλα αυτά, το μόνο που έχει σημασία είναι ότι επιβιώσαμε. Βρήκαμε τρόπους να εκφραστούμε και να δημιουργήσουμε και μείναμε ζωντανοί. Από ένας παραδοσιακός οργανισμός παραγωγής τέχνης μέσα σε λίγους μήνες αποκτήσαμε μια δυναμική ψηφιακή παρουσία και πλέον το έργο μας είναι προσβάσιμο, μέσω της GNO TV, από κάθε σημείο του πλανήτη. Τώρα, που μοιάζει να βγαίνουμε με αργούς ρυθμούς από το σκοτεινό τούνελ, είμαστε αισιόδοξοι.

Πώς επέδρασε η πανδημία στους ανθρώπους και σ’ εσάς;

Νομίζω ότι μας απομάκρυνε όχι μόνο σωματικά, αλλά κυρίως ψυχικά. Η μοναξιά πλέον είναι δυσβάστακτη και όσο περνάει ο καιρός όλο αυτό που βιώνουμε γίνεται πιο βαρύ. Βλέπω τους φίλους μου να δυσκολεύονται συναισθηματικά, ο ίδιος έκανα σχεδόν δύο χρόνια να δω τη μητέρα μου και τον αδελφό μου στην Κρήτη – όλα μοιάζουν να θέλουν τον διπλάσιο κόπο. Προσωπικά βίωσα μεγάλη μοναξιά που δεν είχε ούτε την ελάχιστη δημιουργική διάσταση, καθώς δούλευα νυχθημερόν για να μπορέσουμε να αντεπεξέλθουμε σε όλα τα προβλήματα που αντιμετώπισε ο Οργανισμός μας. Και έτσι όπως τα δεδομένα καθημερινά αλλάζουν, νιώθω ότι πρέπει να βρούμε τη δύναμη από μέσα μας να αντεπεξέλθουμε στη βία αυτής της πανδημίας. Ισως, να τολμήσουμε να δημιουργήσουμε αντιστάσεις, να διαβάσουμε βιβλία, να ακούσουμε μουσική, να μιλήσουμε με τους αγαπημένους μας ανθρώπους, να μη φοβηθούμε να εκφράσουμε τις σκέψεις μας, να θυμηθούμε την αξία της ανθρώπινης επαφής.

«Η κλιματική κρίση θα φέρει πολύ σύντομα νέα δεινά»

Εχετε δουλέψει πολύ για την εξωστρέφεια της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, έχετε καταφέρει να τη βάλετε στον χάρτη των λυρικών θεάτρων της Ευρώπης και έχετε πλάσει ένα διεθνές δίκτυο σχέσεων και συνεργασιών. Πόσο μπορεί σήμερα να συνεχιστεί αυτό το έργο, όταν κλείνουν τα σύνορα και επιβάλλονται καραντίνες;

Είναι ίσως οξύμωρο, αλλά η εξωστρέφειά μας όχι μόνο δεν διακόπηκε, αλλά εντάθηκε μέσα στην πανδημία. Πρώτον, ξεκινήσαμε την GNO TV, μια διαδικτυακή πλατφόρμα που μεταδίδει το έργο μας και κάνει γνωστή την καλλιτεχνική μας ταυτότητα σε όλο τον κόσμο. Επιπλέον, μέσα στην πανδημία «εκμεταλλευτήκαμε» το όχι και τόσο φορτωμένο πρόγραμμα των σπουδαιότερων καλλιτεχνών της όπερας και τους φέραμε να τραγουδήσουν μαζί μας. Από το 2020 έως και σήμερα καταφέραμε να φέρουμε στην Ελλάδα τους μεγαλύτερους τραγουδιστές της όπερας, όπως, μεταξύ άλλων, τους Αννα Νετρέμπκο, Γιόνας Κάουφμαν, Σόνια Γιόντσεβα, Ερμονέλα Γιάχο, Γιουσίφ Εϊβάζοφ, Ανίτα Ρατσβελισβίλι, Μαρσέλο Αλβαρεζ, Κριστίνε Οπολάις. Με τον τρόπο αυτόν πετύχαμε, αφενός μεν, να καλύψουμε το κενό της απουσίας των παραστάσεών μας, αφετέρου δε, ο Οργανισμός μας προβλήθηκε σε παγκόσμια κλίμακα.

Αναφέρεστε συχνά και πολύ θετικά στους νέους ανθρώπους. Η γενιά που επλήγη περισσότερο από την πανδημία πώς πιστεύετε ότι την αντιμετωπίζει, πού βρίσκει τις άμυνές της;

Πραγματικά, δεν ξέρω. Μιλάω με πολλούς νέους ανθρώπους που έχουν μεγάλη απογοήτευση. Ομως, πάντα τους λέω ότι πρέπει να έχουν στο μυαλό τους ότι κάθε νέα μέρα που ξημερώνει φέρνει κάτι καινούργιο και κάτι θετικό. Δυστυχώς, αν και αυτή η πανδημία θα περάσει κάποτε, η κλιματική κρίση φοβάμαι ότι θα μας φέρει πολύ σύντομα νέα δεινά. Ομως, ακόμα και μέσα στις δυσκολότερες καταστάσεις που έχει βιώσει η ανθρωπότητα, πάντα υπήρχε ένα φως στην άκρη του τούνελ.

Τα σχέδια της ΕΛΣ για το 2022, μία ακόμα επέτειος των 100 χρόνων από την καταστροφή της Σμύρνης;

Τα σχέδια της ΕΛΣ για το πρώτο επτάμηνο του 2022 θα γίνουν γνωστά στις επόμενες ημέρες. Η μεγάλη μας ευχή είναι να μπορέσουμε απρόσκοπτα να υλοποιήσουμε το πρόγραμμά μας και να μπορεί το κοινό να έρχεται χωρίς φόβο στις παραστάσεις μας. Η συμπλήρωση των 100 ετών από την καταστροφή της Σμύρνης θα είναι ο θεματικός άξονας του θεσμού «Ολη η Ελλάδα ένας πολιτισμός 2022», η διοργάνωση του οποίου ανατέθηκε από την υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λίνα Μενδώνη, στην Εθνική Λυρική Σκηνή και την ευχαριστούμε θερμά για αυτό.

«Λόγω πανδημίας, γλιτώσαμε από τις αμφιβόλου αισθητικής εκδηλώσεις»

Η ΕΛΣ το 2021 είχε πλούσιο πρόγραμμα για την επέτειο των 200 χρόνων της Ελληνικής Επανάστασης. Ποιος είναι ο απολογισμός της χρονιάς για το πώς τίμησαν οι Ελληνες το σημαντικό αυτό γεγονός;

Δεν σας κρύβω πως είχα τις επιφυλάξεις μου εκ των προτέρων για τους εορτασμούς και αισθάνομαι ότι, λόγω της πανδημίας, γλιτώσαμε από τις αμφιβόλου αισθητικής εκδηλώσεις που ετοιμάζονταν απ’ άκρη σ’ άκρη στην Ελλάδα. Φάνηκε πολύ νωρίς ότι η πανδημία θα ακύρωνε το σύνολο των εορτασμών και αυτό είχε ως αποτέλεσμα να χάσουμε την ευκαιρία να αναστοχαστούμε, να αντιμετωπίσουμε τα ίδια επαναλαμβανόμενα λάθη που κάνουμε και να δούμε την ιστορία μας κατάματα. Εμείς, πάντως, στη Λυρική καταφέραμε να πραγματοποιήσουμε με μεγάλη επιτυχία, δεδομένων των συνθηκών, ένα πολύ μεγάλο μέρος των επετειακών εκδηλώσεων που είχαμε προγραμματίσει, με τη στήριξη της δωρεάς από το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος.

Info

«Η ΦΟΝΙΣΣΑ»

Οπερα του Γιώργου Κουμεντάκη

ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Αλέξανδρος Ευκλείδης

ΜΟΥΣΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: Βασίλης Χριστόπουλος

ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ: Γιάννης Σβώλος, βασισμένο στο ομώνυμο «κοινωνικόν μυθιστόρημα» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη

ΠΟΥ: Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής – ΚΠΙΣΝ

ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ: 5, 28, 30 Δεκεμβρίου

ΩΡΑ ΕΝΑΡΞΗΣ: 19.30 (Κυριακή 18.30)

ΕΙΣΙΤΗΡΙΑ:10€ – 70€

ΠΡΟΠΩΛΗΣΗ: Ταμεία της ΕΛΣ (2130885700, καθημερινά 09.00-21.00), ticketservices.gr

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, ανά πάσα στιγμή στο EleftherosTypos.gr