«Καταλαβαίνω τα όρια μεταξύ ζωής και θανάτου: Την αναπόφευκτη σκληρότητα της πραγματικότητας, τη ματαιότητα των επίγειων και εφήμερων πραγμάτων», απαντάει ο γλύπτης από τον Ελαφότοπο, Μιχάλης Οικονομίδης.

Πράγματι, ακούγοντας κάποιο μοιρολόι της Ηπείρου ριγείς στο άκουσμά του ανασύροντας τα πιο βαθιά αισθήματα της απρόσμενης ζωής και του αποχαιρετισμού του θρήνου. Ταξιδιωτικό χρονογράφημα, μουσικολογική μελέτη, ιστορικό δοκίμιο και προσωπικές αναμνήσεις. Ολα αυτά τα είδη συνομιλούν και συνθέτονται με μαεστρία στο βιβλίο του Αμερικανού συγγραφέα-περιηγητή Κρίστοφερ Κινγκ, μελετητή της «αρχαιότερης ζωντανής δημώδους μουσικής της Ευρώπης», όπως ο ίδιος αποκαλεί, το ηπειρώτικο μοιρολόι.

Το συγγραφικό του οδοιπορικό μάς ταξιδεύει στην απόμερη γωνιά της Ευρώπης και της Ηπείρου, στο Πωγώνι και το Ζαγόρι.

Σε κάθε σελίδα του βιβλίου, γνώση και διαφορετικό ηχοτοπίο. Η εμπειρία του ηπειρώτικου τσίπουρου και του ηπειρώτικου χορού μετουσιώνεται σε ένα απολαυστικό συγγραφικό ανάγνωσμα που σε κάνει να μετέχεις στα πανηγύρια, όπου το κλαρίνο, το βιολί και το λαούτο συνομιλούν με τον αισθαντικό χορό που στήνεται αυθόρμητα στις πλατείες των χωριών.

Ο Κινγκ γράφει για την Ιστορία της Ηπείρου και το μεγαλείο των τόπων της. Συνδυάζοντας τις μελέτες του και τη μουσικολογική ανάλυσή του μέσα από την ανθρώπινη ματιά του περιδιαβαίνουμε από την εποχή των Τσιγγάνων οργανοπαικτών έως το σήμερα, στα μικρά καφενεία των χωριών και στα πανηγύρια, όπου το γλέντι ξεκινάει πάντα με ηπειρώτικο μοιρολόι. Με αυτόν τον τρόπο οι Ηπειρώτες αποχαιρετούν εκείνους που έφυγαν σηματοδοτώντας την εξέλιξη της ζωής. Το γλέντι αρχίζει. Τα γυρίσματα του ηπειρώτικου κλαρίνου ακολουθούν τη νύχτα μέχρι το ξημέρωμα. «Γλυκοχαράζουν τα βουνά» στον ηπειρώτικο ορίζοντα.

Η μουσική είναι ο πιο γλαφυρός εκφραστής της αυθεντικότητας, της ομορφιάς, του καημού, της χαράς και του θρήνου. «Στην Ηπειρο ο χορός είναι μια συλλογική πράξη αξιοπρέπειας και θύμησης. Βαθιά ριζωμένος στην ιστορική συνείδηση του λαού της Βορειοδυτικής Ελλάδας», γράφει ο συγγραφέας και μας μυεί στα γνωρίσματα της ζαγορίσιας και της πωγωνίσιας μουσικής.

Ο βραβευμένος μουσικός παραγωγός και μανιώδης συλλέκτης δίσκων γραμμοφώνου, Κρίστοφερ Κινγκ, ανακάλυψε σε ένα ταξίδι του στην Κωνσταντινούπολη δίσκους του Χαρισιάδη, 78 στροφών. Μαγεύτηκε ακούγοντας τον κορυφαίο βιολιτζή Αλέξη Ζούμπα και τον «πατριάρχη» κλαρινίστα Κίτσο Χαρισιάδη. Και έτσι αποφάσισε να ταξιδέψει στην Ηπειρο και να γράψει το «Ηπειρώτικο μοιρολόι» με τον υπότιτλο «Οδοιπορικό στην αρχαιότερη ζωντανή δημώδη μουσική της Ευρώπης», μεταφρασμένο εξαιρετικά από τον Αριστείδη Μαλλιαρό. Μέσα από το οδοιπορικό του μας παρασύρει σε διαδρομές με τοπία απαράμιλλης ομορφιάς και φιλόξενους ανθρώπους, Ηπειρώτες που ξέρουν να πενθούν και ξέρουν να γλεντούν.

Ο Κινγκ ρωτάει την 89χρονη Ελλη Καββάκου, ανιψιά του Χαρισιάδη, γιατί κλαίει κάθε φορά που ακούει κάποιο μοιρολόι. «Κλαίω γιατί είναι μοιρολόι», του απαντάει εκείνη. Ο Κρίστοφερ Κινγκ πιστεύει ότι «τα μοιρολόγια […] ελαφραίνουν την ανθρώπινη απώλεια. Ανασυντάσσουν την ψυχή μέσω μιας ανεξήγητης αλχημείας ήχου και κίνησης. […] Τα μοιρολόγια είναι δυνατό φάρμακο», αναφέρει λίγες γραμμές πριν από τη γλαφυρή γεμάτη χρώματα και ηχοχρώματα περιγραφή του ηπειρώτικου μοιρολογιού του Αλέξη Ζούμπα.

Σε συνέντευξή του -παλαιότερα- στον «Ε.Τ.» ο συγγραφέας είχε δηλώσει: «Το μοιρολόι παρέχει τα ύψιστα στοιχεία για τη συνέχεια της μουσικής. Τα μοιρολόγια υπήρξαν φωνητικοί θρήνοι από την εποχή των ομηρικών χρόνων και σήμερα διατηρούνται στη ζωή της Ηπείρου. Είναι οργανικό στοιχείο στη ζωή της περιοχής. Το γεγονός ότι το μοιρολόι είναι ένα κομμάτι μουσικής που προορίζεται για άλλο σκοπό -εκτός από την καθαρή ψυχαγωγία- είναι πολύ σημαντικό για την κατανόηση του ρόλου της μουσικής στην Ηπειρο, ίσως ως πρωταρχικός ρόλος της μουσικής για την ανθρωπότητα. Η ηπειρώτικη μουσική μεταδίδεται από γενιά σε γενιά. Η μουσική που μεταφέρεται από γενιά σε γενιά χρησιμεύει ως θεραπευτικό φάρμακο και θα συνεχίσει να είναι ένα απαραίτητο εργαλείο για την επιβίωση, για τη ζωή».

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής