της Δρος. Άννας Κωνσταντινίδου*

Δυστυχώς λοιπόν και με μεγάλη μου έκπληξη είδα σε κυριακάτικη εφημερίδα ολοσέλιδο άρθρο πρόσφατα αφυπηρετήσαντα Επίτιμου Αρχηγού Στόλου και Αντιναυάρχου εν αποστρατεία, στον βαρύγδουπο τίτλο του οποίου “για μια νέα οικονομία της Άμυνας” προστέθηκε από τον συντάκτη του και το “τι πρέπει να συζητήσουμε προεκλογικά για τις ανάγκες των Ενόπλων Δυνάμεων”, το οποίο επιπλέον διανθίζεται στην αρχή του με εγνωσμένου κύρους αποσπάσματα του Δημοσθένη από τον Α’ Ολυνθιακό λόγο του και στο τέλος του με μία ρήση του Ισοκράτη, προφανώς για να έχει το όλο πόνημα και έναν κατά κάποιο τρόπο “διδακτικό” χαρακτήρα προς όλους εμάς που ενδεχομένως “να μην ξέρουμε από αυτά”!

Όπως καταλαβαίνετε και μόνο η σύνδεση της προεκλογικής περιόδου με συζητήσεις επί των υποθέσεων των Ενόπλων Δυνάμεων με καθιστά εξ ορισμού επιφυλακτική για το περιεχόμενο του άρθρου όπως και για το κίνητρο του συντάκτη, ο οποίος πέραν των όσων μας ενημερώνει με εντυπωσιακή, θα μου επιτραπεί η φράση, “εποικοδομητική ασάφεια»” που κάθε άλλο παρά θα ανέμενα ειδικά από κάποιον που μέχρι πρότινος διοικούσε το Στόλο μας, μου δημιούργησε, ως εκ τούτου, την εντύπωση ανθρώπου που λειτουργούσε μηχανικά σαν να έχει κάποιο μπούσουλα ενδεχομένως για τη θέση υψηλότατης ευθύνης που του ανατέθηκε επί τριετία από την ίδια την Πολιτεία και την παρούσα Κυβέρνηση, την οποία στοχοποιεί με το άρθρο του.

Και το γράφω μετά λόγου γνώσεως, καθόσον ήμουν μεταξύ εκείνων, που όταν άλλη εφημερίδα ασχολήθηκε με τον συγκεκριμένο αξιωματικό, ενώ μάλιστα ήταν εν ενεργεία, περιγράφοντας τον με μελανά χρώματα για τις ιδιαίτερα “ανησυχητικές” απόψεις και ιδέες του, αμέσως εκφραστήκαμε κατά της απολύτως απαράδεκτης δολοφονίας χαρακτήρα που επιχειρήθηκε σε βάρος του.

Δυστυχώς όμως και διαβάζοντας το άρθρο του Επίτιμου Αρχηγού Στόλου πολύ προσεκτικά, καταλήγω στο συμπέρασμα ότι διακατεχόταν και εξακολουθεί να διακατέχεται από “περίεργες” ή πιο σωστά “ασαφείς” απόψεις και ιδέες η ουσία των οποίων, σε συνδυασμό με την κατά κάποιο τρόπο επιτηδευμένη, αλλά και σκόπιμη ασάφεια της έκφρασής του, μου προκαλεί απορία για το πώς μπορεί να εκδηλώθηκαν ειδικά κατά τον εν ενεργεία βίο του.

Και είναι διαδοχικές οι εκπλήξεις που μας επεφύλαξε ο αρθρογράφος, στις οποίες θα μου επιτρέψετε να αναφερθώ με μεγαλύτερη του συνηθισμένου λεπτομέρεια και θα καταλάβετε το γιατί.

Συγκρατώ λοιπόν με έκπληξη τα όχι και τόσο καλά συγκαλυμμένα επικριτικά σχόλια του αρθρογράφου για την ποιότητα της πολιτείας μας (της Ελληνικής), που όπως μας ενημερώνει (!) δεν έχει την ικανότητα ουσιαστικού διαλόγου επί των βασικών παραμέτρων του αμυντικού μας συστήματος, ούτε δεσμεύεται για την υλοποίηση των (όποιων) προκρινόμενων επιλογών, ενώ (όπως υποστηρίζει) δεν δεσμεύεται ούτε έναντι της κοινωνίας μας που χρηματοδοτεί την άμυνα και την στελεχώνει με τα παιδιά της. Για την δε κοινωνία μας, μας ενημερώνει ότι από την πλευρά της, κλείνει και το μάτι στη μικροκλίμακα του ιδιοτελούς συμφέροντος. Και όποιος κατάλαβε… κατάλαβε! Εγώ δεν κατάλαβα πολύ καλά, αλλά στο σημείο αυτό δεν έχει και πολύ σημασία.

Συγκρατώ με έκπληξη τόσο τις παρατηρήσεις του για τις καθυστερημένες και αποσπασματικές παρεμβάσεις σε πλήθος ζητημάτων που αφορούν στο προσωπικό και τα εξοπλιστικά, που όπως μας λέει ήδη έχουν οδηγήσει σε αδιέξοδα που δεν θα μας πάνε ούτε μέχρι το 2030, όσο και το ότι ο αρθρογράφος (ως τιμητής και κήνσορας) αναμένει να αξιολογήσει (κάτω από ποια ιδιότητα πλέον, άραγε;;;) υλοποιήσιμες πολιτικές θέσεις στο τρίπτυχο οικονομικά μεγέθη, ρυθμίσεις παραγωγής αποτελέσματος στη βάση συμφωνημένης (συμπληρώνω… και όχι θεσμοθετημένης!!!) αποστολής, και πολιτικός έλεγχος λειτουργίας.

Συγκρατώ με έκπληξη ότι λόγω του μεγέθους των συσσωρευμένων  προβλημάτων που έχει διαπιστώσει στο αμυντικό σύστημα, ο αρθρογράφος πρεσβεύει την εκ βάθρων αναθέωρησή του (εν είδει “επαναστάσεως” θα προσθέσω εγώ), λαμβανομένου υπόψη, όπως μας λέει, ότι ναι μεν η συγκυρία μάς έδωσε τον χρόνο να διορθώσουμε αδυναμίες (πάλι καλά!!!), πλην όμως, και όπως μας ενημερώνει πάλι, (και πρέπει να το δεχθούμε ως θέσφατο) αυτό δεν θα κρατήσει για πάντα λόγω των απόλυτων οικονομικών μεγεθών, του δημογραφικού, της υστέρησης μεταφοράς βέλτιστων πρακτικών στο αμυντικό σύστημα (και αναρωτιέμαι αυτός τι έκανε για αυτό;) και της πενίας εθνικής παραγωγής ισχύος!

Συγκρατώ με έκπληξη ότι στην πολύ σύντομη μνεία του για τη “διαρκή απειλή” (κατά της χώρας μας) δεν αναφέρεται καν ονομαστικά στην Τουρκία την οποία αποκαλεί “γείτονα” χωρίς περαιτέρω στοιχεία και διευκρινίσεις, όπως και τα κυριολεκτικά αδόκιμα υπονοούμενα ότι δεν έχουμε (ως χώρα) την ικανότητα να αντιλαμβανόμαστε έγκαιρα τις συγκλίνουσες και αποκλίνουσες με τις δικές μας στρατηγικές και τακτικές επιλογές άλλων δρώντων. Και φυσικά δεν μπορώ να μην αναρωτηθώ ποιους “άλλους δρώντες” εννοεί ο αρθρογράφος πέραν την διαρκούς υπαρξιακής απειλής της Τουρκίας έναντι της χώρας μας. Με έκπληξη επίσης συγκρατώ ότι λυδία λίθο για την αντιμετώπιση των εν λόγω αδυναμιών συνιστά για τον αρθρογράφο “η αναδιοργάνωση” γενικά και αόριστα, με ζωτικό ρόλο τον οποίο επιφυλάσσει για το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας και για κανέναν άλλο… ούτε καν για τα Υπουργεία Άμυνας και Εξωτερικών!

Συγκρατώ με έκπληξη τον κυριολεκτικά ασαφή νέο ρόλο που επιφυλάσσει στη Βουλή, που υπενθυμίζω στους αναγνώστες, ότι ασκεί νομοθετική εξουσία και μάλιστα με πολύ συγκεκριμένο τρόπο που προβλέπεται από το Σύνταγμα, η οποία κατά τον αρθρογράφο θα πρέπει να επανεκτιμήσει σε βάθος χρόνου τη συνολική λειτουργία του αμυντικού συστήματος (αλήθεια πώς;) ώστε να καλυφθεί το κενό ανάμεσα στους πολιτικούς μας στόχους και στην εμπράγματη υποστήριξή τους. Εκπλήσσομαι επίσης από την απαξιωτική μνεία του στη λεγόμενη “γραφειοκρατία” που όπως μας ενημερώνει υστερεί ως προς την κατανόηση της πραγματικότητας, καθόσον προφανώς ο αρθρογράφος αδυνατεί να κατανοήσει τη λειτουργία της δημόσιας διοίκησης και δυστυχώς από ό,τι αντιλαμβάνομαι, θα μου επιτραπεί η φράση, και τη θεσμοθετημένη δομή διοίκησης και ελέγχου των Ενόπλων Δυνάμεων, που όμως αποφεύγει να τις αναφέρει στο συγκεκριμένο σημείο του άρθρου του για να παραμείνει όσο πιο “εποικοδομητικά ασαφής” μπορεί.

Συγκρατώ με απόλυτη έκπληξη τις πολύ ανησυχητικές ομολογουμένως απόψεις του που αφορούν στην απόσυρση των “υπέργηρων υποβρυχίων” μας όπως και το εποικοδομητικά ασαφές και εν πολλοίς ακατανόητο τσιτάτο “πρέπει να μικρύνουμε για να μεγαλώσουμε”, σε σχέση με δυνατότητες “που καμία συνεισφορά δεν θα έχουν στο πεδίο”, όπως μας λέει και πάλι ασαφώς. Και αναρωτιέμαι και προβληματίζομαι βαθύτατα κατά πόσο κάποια στοιχεία και λεπτομέρειες είναι κοινοποιήσιμες, όσο και για τα όσα του είχε προσάψει το άρθρο δολοφονίας χαρακτήρα για αυτό ακριβώς που πρεσβεύει mot a mot στο συγκεκριμένο σημείο του άρθρου του. Αντιλαμβάνομαι δηλαδή από αυτά που διαβάζω ότι όντως ο Επίτιμος Αρχηγός Στόλου ενόσω ήταν εν ενεργεία και επί σειρά ετών υποστήριζε την αθρόα απόσυρση μονάδων του Στόλου, και φυσικά δεν μπορώ να μην αναρωτηθώ κατά πόσο οι εισηγήσεις του λάμβαναν υπόψη το γεωπολιτικό ρόλο της χώρας μας και του Ναυτικού μας τόσο στην Κεντρική και Ανατολική Μεσόγειο, όσο και έναντι της υπαρξιακής απειλής της γείτονος Τουρκίας.

Συγκρατώ με έκπληξη την διατύπωση του “σαλπίσατε νομή” που παραπέμπει υποτιμητικά στο Στρατό Ξηράς, όπως και τα επιπλέον επικριτικά σχόλια για τάματα βαθμών, χρημάτων και ρουσφετιών, καθώς για το κύμα παραιτήσεων στελεχών του Ναυτικού για τα οποία όπως υποστηρίζει αδιαφόρησε η πολιτεία, χωρίς όμως να μας αναφέρει (εν ονόματι της εποικοδομητικής ασάφειας και πάλι) τι έκανε εκείνος επί τρία έτη ως νόμιμος και υψηλόβαθμος εκπρόσωπός της από τη θέση του δεύτερου στην ιεραρχία του Ναυτικού μας!!!

Και η απορία μου για το τι έκανε ή δεν έκανε μεγαλώνει ακόμα περισσότερο από τις διατυπώσεις του περί απουσίας ηθικής στη διαμόρφωση πολιτικής για το προσωπικό, με άμεσες δυσμενείς επιπτώσεις, όπως αναφέρει, στην αποτελεσματικότητα των Ενόπλων Δυνάμεων, λόγω της απώλειας ανώτερων αξιωματικών και άλλων στελεχών με περιθώριο προσφοράς… που όμως παραγκωνίστηκαν επειδή είχαν άποψη ή “αρβανίτικο κεφάλι” ή δεν αριστεύαν στην κολακεία. Και εδώ νομίζω ότι έχω κάθε δικαίωμα να ρωτήσω, αφού συνέβησαν όλα αυτά που κατέληξαν στον άδικο παραγκωνισμό των «αρβανίτικων κεφαλιών» (αυτό κανονικά δεν συνιστά κολακευτικό χαρακτηρισμό) και έτερων ιερών τοτέμ, γιατί ο Επίτιμος Αρχηγός Στόλου δεν ανέλαβε ενέργειες, δεν μπήκε μπροστά και δεν έθεσε veto για να διαφυλάξει τα “ιερά και τα όσια”;… και εάν το έκανε και δεν το πέτυχε γιατί μετά από 40 τόσα χρόνια τιμημένης σταδιοδρομίας δεν δήλωσε την παραίτησή του, θυσιαζόμενος (εκ του ασφαλούς ως πλήρης ημερών) υπέρ όλων των αδικημένων και για το καλό του Ναυτικού; Μάλλον όμως η εποικοδομητική ασάφεια δεν επιτρέπει τέτοιες σκέψεις, ειδικά για ένα τέτοιο άρθρο!

Συγκρατώ με ακόμα μεγαλύτερη έκπληξη τις διατυπώσεις του άρθρου για τη σχέση μεταξύ υπουργείου (Εθνικής Άμυνας εννοεί) και ΓΕΕΘΑ, τη σχέση μεταξύ ΓΕΕΘΑ και Κλάδων (των Ενόπλων Δυνάμεων εννοεί), και την (άκουσον άκουσον) “ακύρωση της απόλυτης όσο και αναποτελεσματικής αρμοδιότητας του Α/ΓΕΕΘΑ σε θέματα που εξυπηρετούνται καλύτερα από τους Κλάδους ή είναι επικίνδυνο ακόμα και για την ίδια την πολιτεία να συγκεντρώνονται σε ένα πρόσωπο, χωρίς ελέγχους και ισορροπίες”… για να συμπληρώσει ότι “η εποχή μας απαιτεί τράπεζα διαλόγου για σύνθεση και όχι “αποφασίζω και διατάζω”.

Πραγματικά δεν έχω λέξεις για αυτήν την γραφική ουτοπία των επιτροπάτων διοίκησης των Ενόπλων Δυνάμεων που ονειρεύεται ο αρθρογράφος και παραπέμπουν σε συγκεκριμένο πολιτικό χώρο, ο οποίος φαίνεται να μην έχει αντιληφθεί ούτε τι σημαίνει πλήρης διοίκηση, ούτε ποιος ήταν ο ρόλος του στην ιεραρχία των Ενόπλων Δυνάμεων από τη θέση του Αρχηγού Στόλου, ούτε τελικά σε τι ακριβώς αναφέρεται η στρατιωτική πειθαρχία και δεοντολογία σύμφωνα με τον Στρατιωτικό Όρκο τον οποίο έδωσε τουλάχιστον δύο φορές, όπως και τόσοι άλλοι. Και επειδή δεν βλέπω πώς θα μπορούσα να τον πείσω για το αντίθετο (ποια είμαι εγώ άλλωστε;), θα τον παραπέμψω στην προσεκτική ανάγνωση του ημερολογίου της κρίσης των Ιμίων που (παραδόξως) δημοσιεύτηκε πρόσφατα από την ίδια εφημερίδα που φιλοξενεί το άρθρο του. Και εκεί πιστεύω ότι θα λάβει όλες τις απαντήσεις για την αναγκαιότητα της μεταρρύθμισης της διοίκησης και του ελέγχου των Ενόπλων Δυνάμεων που θεσμοθετήθηκε πριν δεκατρία χρόνια, η οποία διαφάλισε και διασφαλίζει, ότι αυτό που μας συνέβη στα Ίμια δεν θα μας ξανασυμβεί ποτέ, όπως αποδείχτηκε περίτρανα στις κρίσεις του Έβρου και του Oruc Reis. Τώρα, εάν για προσωπικούς λόγους ο αρθρογράφος έχει άλλη άποψη ή δεν θέλει να αναγνώσει το συγκεκριμένο ημερολόγιο, πόσω μάλλον να το κατανοήσει, αυτό αφορά εκείνον και όχι εμάς! Και σίγουρα όχι τις Ένοπλες Δυνάμεις και την Ελληνική Πολιτεία!

Συγκρατώ με έκπληξη τις απόψεις του σε ό,τι αφορά στην αντιδιαστολή προσλήψεων προσωπικού έναντι υπεργολαβιών συντήρησης του -χ- ή του -ψ- συστήματος, που όπως αναφέρει οδηγεί σε απώλεια τεχνογνωσίας και σε διλήμματα περί του τι παραμένει οργανικά δικό μου και τι μπορώ να αναθέτω εξ ολοκλήρου εκτός της δομής μου, που εύλογα μου δημιουργούν σοβαρή απορία για την σύγκριση ανόμοιων πραγμάτων και για την προφανέστατα ασαφή αντίληψη του αρθρογράφου για τα επίπεδα συντήρησης πολύπλοκων οπλικών συστημάτων τα οποία κλήθηκε να χειριστεί και διοικήσει πολλάκις.

Οφείλω να σημειώσω εδώ ότι κάτι τέτοιο δεν είναι δυνατόν να αποδοθεί στην σαφέστατη επιθυμία του αρθρογράφου για εποικοδομητική ασάφεια, πολύ απλά γιατί, εάν όλα αυτά τα καταλαβαίνω εγώ με κάποιες πολύ σύντομες εξηγήσεις από αυτούς που γνωρίζουν, θα ανέμενα από αυτόν να συνιστούν δεύτερη φύση του… που με βάση αυτά που γράφει, ή δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο ή κάτι άλλο έχει στο μυαλό του που δεν μας το εξηγεί για τους δικούς του λόγους. Δυσκολεύομαι να υποθέσω όμως, ότι οι απόψεις του συνδέονται και πάλι ασαφώς με την σαφή σε όλους μας αντίληψή του περί αναγκαιότητας συρρίκνωσης των Ενόπλων Δυνάμεων και ειδικά του Ναυτικού… αλλά δεν θα το αποκλείσω κιόλας!

Προσπερνώ λόγω και της ιδιότητάς μου την “πασιφιστική” σύγκριση πολέμου – καταστροφής – βίας έναντι της παραγωγής – δημιουργίας, την οποία ο ίδιος χαρακτηρίζει απλοϊκή ζητώντας μας να τον συγχωρήσουμε κιόλας (!!!), και συγκρατώ με έκπληξη τα ερωτήματα “υπαρξιακής” υφής που θέτει με κατακλυσμιαίο τρόπο διερωτώμενος για πράγματα που φυσιολογικά όλοι εμείς θα έπρεπε να του θέτουμε και αυτός να μας απαντάει για το τι πιστεύει, αλλά κυρίως για το τι έκανε για να τα προωθήσει. Και για να γίνω συγκεκριμένη, μιλάμε για καινοτομία, τεχνητή νοημοσύνη, ρομποτική, κβαντικούς υπολογιστές, ευκαιρίες εκσυγχρονισμού του Ναυτικού λόγω της πρόσκτησης νέων μονάδων, όπως και για επιπλέον ερωτήματα του αρθρογράφου περί προγραμματισμού, σχεδίασης και συνεργειών θαλάσσιας και ναυτικής ισχύος (αλήθεια τι εννοεί;)… στα οποία θα έπρεπε αυτός να μας απαντήσει, γιατί όλοι εμείς  από αυτόν περιμένουμε να μας διαφωτίσει και όχι το αντίστροφο. Αλλιώς και ως νούμερο 2 του Ναυτικού για τρία χρόνια, εύλογα αναρωτιέμαι τι έκανε και τι συζητούσε με τον αρχηγό του ΓΕΝ; (!)

Συγκρατώ με έκπληξη την επαναφορά του στο ρόλο της Βουλής, την οποία όπως μας λέει ο αρθρογράφος βλέπει ως όχημα ενίσχυσης της ορατότητας της πολιτείας (επαναλαμβάνω ότι η Βουλή δεν ασκεί εκτελεστική, αλλά νομοθετική εξουσία) έναντι της λειτουργίας του αμυντικού συστήματος (τι ακατανόητος όρος και αυτός;), με πρόταση κλήσης σε αρμόδια επιτροπή της μέχρι και επιπέδου μείζονος διοικήσεως. Συγκρατώ με την ίδια έκπληξη και τις διατυπώσεις του για τη διασφάλιση της αποτελεσματικής λειτουργίας συλλογικών θεσμικών οργάνων με καταγραφή της αποκλίνουσας άποψης (νάτα πάλι τα επιτροπάτα), διανθισμένα όλα αυτά με αναμνήσεις του από τη Σομαλία όπου προφανώς βρέθηκε ως Κυβερνήτης πολεμικού πλοίου και εντυπωσιάστηκε (μόνο αυτός;) από την επίσκεψη επιτροπής της γερμανικής Βουλής σε παρακείμενο πλοίου του γερμανικού ναυτικού… εμπειρία που όπως αναφέρει με παράπονο δεν βίωσε σε εθνικό επίπεδο (όπως και άλλοι υποθέτω). Και καταλαβαίνω από όλα αυτά που έχουν μία έντονη προσωπική διάσταση, ότι ερχόμαστε σε επαφή με τις απόψεις ενός στελέχους των Ενόπλων Δυνάμεων που φαίνεται να επεφύλασσε για τον εαυτό του ένα ρόλο που ουδέποτε του αποδόθηκε, και από ό,τι φαίνεται αυτό του στοίχισε πολύ. Διακρίνω επίσης μία κατά κάποιο τρόπο μεσσιανική αντίληψη για αυτό το ρόλο που κατά την αντίληψή του θα έπρεπε να αναλάβει και δεν απέκτησε ποτέ, ούτε αυτός και θα συμπληρώσω ευτυχώς και κανένας άλλος στις Ένοπλες Δυνάμεις μας, τουλάχιστον κατά την περίοδο της Μεταπολίτευσης που αισίως κλείνει του χρόνου 50 έτη!

Κλείνω με τα δύο ρητά που χρησιμοποίησε με διδακτικό τρόπο ο Επίτιμος Αρχηγός Στόλου. Για τον μεν πρώτο του Δημοσθένη “Ωστ’ εξ απάντων ραδίαν την του συμφέροντος υμίν αίρεσιν γενέσθαι”, έχω να αναφέρω ότι επειδή ακριβώς απ᾽ όλες τις γνώμες η επιλογή της πιο συμφέρουσας συνιστά υποχρέωσή μας, δεν θα προσχωρήσω στις αναφερόμενες στο άρθρο του για ευνόητους λόγους. Ελπίζω να μην με κακίσει για αυτό, αλλά οι απόψεις του δεν με έπεισαν ούτε στο ελάχιστο.

Σε ό,τι αφορά στο δεύτερο του Ισοκράτη “έστι δε το μεν πείθειν προς τους Έλληνας συμφέρον, το δε βιάζεσαι προς τους βαρβάρους χρήσιμον”, πραγματικά δεν βλέπω πώς είναι δυνατόν να πεισθούν οι Έλληνες (απο ποιον αλήθεια;) ότι αυτά που αναφέρει είναι προς το συμφέρον τους, αν και αυτό που είπε ο Ισοκράτης στην ακριβώς προηγούμενη φράση του προς τον Φίλιππο ήταν ότι προ της εκστρατείας του κατά των Περσών θα έπρεπε να αναλάβει την ηγεμονία των Ελλήνων, προφανώς για να εξασφαλίσει τα μετόπισθέν του. Άρα το “πείθειν προς τους Έλληνας συμφέρον” μάλλον θα πρέπει να το ξαναδεί ο αξιότιμος Επίτιμος Αρχηγός Στόλου γιατί ουσιαστικά αναφέρεται σε πειθώ έναντι των Ελλήνων διά της βίας… εκτός εάν το έχει ήδη δει και δεν μας το είπε… στο πλαίσιο της εποικοδομητικής ασάφειας!

Εν κατακλείδι θα χαρακτήριζα το άρθρο όχι ευκρινές και σαφές… εκτός εάν υποκρύπτει άλλες φιλοδοξίες… σε αυτήν την περίπτωση θα το χαρακτήριζα μη δοκιμο! Ίδωμεν…

* Η Άννα Κωνσταντινίδου είναι Ιστορικός- Διεθνολόγος, Διδάκτωρ Δημοσίου Δικαίου & Πολιτικής Επιστήμης της Νομικής Σχολής ΑΠΘ, Επιστημονική Συνεργάτιδα του ΑΠΘ, διδάσκουσα στην Ανώτερη Διακλαδική Σχολή Πολέμου (ΑΔΙΣΠΟ) και τη Σχολή Εθνικής Άμυνας (ΣΕΘΑ).