Οπως όλα δείχνουν, οι αλλαγές που θα επέλθουν θα είναι ριζοσπαστικές και θα «απαλλάσσουν» αιρετούς και πολίτες από την ταλαιπωρία του δεύτερου γύρου των εκλογών. Οπως επισημαίνουν κυβερνητικά στελέχη η κατάργηση του δεύτερου γύρου των εκλογών εξασφαλίζει όφελος το οποίο πλησιάζει στα 250 εκατομμύρια ευρώ. Το ποσό αυτό θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για την ανέγερση πάνω από 40 σχολικών συγκροτημάτων σε όλη τη χώρα!

Κομβικό στοιχείο του νέου εκλογικού νόμου για την ανάδειξη των αιρετών σε περιφέρειες και δήμους θα είναι το ποσοστό 40%. Σε περίπτωση δηλαδή που ένας συνδυασμός καταφέρει να συγκεντρώσει πάνω από το 40% των ψήφων, εξασφαλίζει αυτόματα τη νίκη και τα 3/5 των δημοτικών ή περιφερειακών συμβούλων! Ταυτόχρονα για να αποφευχθούν φαινόμενα ακυβερνησίας μέχρι την ανάληψη των καθηκόντων από τις νέες δημοτικές και περιφερειακές αρχές, οι εκλογές, από Οκτώβριο που είχαν καθιερωθεί με το ισχύον θερμικό πλαίσιο, μετατοπίζονται στα τέλη Νοεμβρίου!

Ο αριθμός των υποψηφίων ανά συνδυασμό αναμένεται να περιοριστεί από το 150% που ήταν μέχρι τώρα, κάτω από το 100%.

Ετεροδημότες

Ζητήματα που φαίνεται να είναι ακόμα ανοιχτά προς συζήτηση αφορούν στον τρόπο ψηφοφορίας των ετεροδημοτών οι οποίοι μέχρι σήμερα στις αυτοδιοικητικές εκλογές δεν είχαν τη δυνατότητα να ψηφίσουν στον τόπο κατοικίας τους και ήταν αναγκασμένοι να μετακινούνται εκατοντάδες χιλιόμετρα ή να απέχουν από τις εκλογές. Προς συζήτηση είναι ακόμα το θέμα της ηλεκτρονικής -επιστολικής ψηφοφορίας, όπως και η καθιέρωση «Ψηφοδελτίου Επικρατείας» μέσω του οποίου θα μπορούσαν να αναδειχθούν καταρτισμένοι πολίτες με εξειδίκευση στα οικονομικά, τις νέες τεχνολογίες κ.ά.

Το νέο εκλογικό σύστημα, τους αρχικούς άξονες του οποίου παρουσίασε ο υπουργός Εσωτερικών Θεόδωρος Λιβάνιος στο Ετήσιο Τακτικό Συνέδριο της ΚΕΔΕ στη Ρόδο τον Νοέμβριο του 2024, θα ενταχθεί στον Ενιαίο Κώδικα Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Η κατάρτιση του Ενιαίου Κώδικα αναμένεται να ολοκληρωθεί περίπου στα τέλη Φεβρουαρίου με στόχο να έχει θεσμοθετηθεί μέχρι τις αρχές του καλοκαιριού του 2025. Ο νέος Κώδικας καταρτίζεται μετά από 20 χρόνια και βάζει σε τάξη πάνω από 1.000 νομοθετικά κείμενα που προκαλούν σύγχυση και επικάλυψη αρμοδιοτήτων.

Αντιδράσεις

Οι αλλαγές στο εκλογικό σύστημα αν και προκάλεσαν ποικίλες αντιδράσεις όταν παρουσιάστηκαν από τον υπουργό Εσωτερικών στο συνέδριο της ΚΕΔΕ στη Ρόδο, στην παρούσα φάση δείχνουν να έχουν περιοριστεί. Αυτό φάνηκε και στην πρόσφατη συνάντηση η οποία πραγματοποιήθηκε στα γραφεία της Νέας Δημοκρατίας στην οδό Πειραιώς, μετά από πρόσκληση της γραμματέως της Πολιτικής Επιτροπής της Νέας Δημοκρατίας, Μαρίας Συρεγγέλα. Στη συνάντηση, στην οποία συμμετείχαν ο υπουργός Εσωτερικών Θοδωρής Λιβάνιος και ο υφυπουργός Βασίλης Σπανάκης, οι φωνές διαμαρτυρίας των δημάρχων σε ζητήματα που αφορούν στο σχεδιαζόμενο εκλογικό σύστημα ήταν ελάχιστες και αφορούσαν ήσσονος σημασίας θέματα.

Αποχή

Μελέτη των στατιστικών στοιχείων των αυτοδιοικητικών εκλογών του 2024 καταδεικνύει ότι στις εκλογές της δεύτερης Κυριακής η αποχή εκλογέων, σε σύγκριση με την πρώτη Κυριακή, είναι αυξημένη κατά 10%. Από τα 3.665.661 εγγεγραμμένων πολιτών στις εκλογές συμμετείχαν στον δεύτερο γύρο 1.492.266 πολίτες (ψήφησε δηλαδή το 40,71%). Από αυτούς 31.028 ψήφισαν άκυρο και 29.683 λευκό. Να σημειωθεί ότι με όριο το 43% στην αυτοδυναμία από την πρώτη Κυριακή πήγε στον δεύτερο γύρο μόλις το 25% (84 δήμοι). Αυτό το στοιχείο επιβεβαιώνει ότι αν το όριο κατέβει στο 40%, αυτόματα μειώνεται σημαντικά το ποσοστό των δημάρχων που θα αναδειχθούν από ένα νέο σύστημα που θα έχει τη βάση του στην επιλογή των πολιτών.

Ο συνδυασμός με ποσοστό άνω του 40% θα είναι νικητής και θα διαθέτει πάνω από τα 3/5 των μελών του Δημοτικού Συμβουλίου. Αν όμως δεν συγκεντρώσει κανένας συνδυασμός πάνω από το 40%, ο νικητής θα αναδεικνύεται μέσα από ένα νέο σύστημα.

Στα ψηφοδέλτια που θα καταρτίζονται, κάτω από τα ονόματα των υποψηφίων του συνδυασμού που θα έχει τη δυνατότητα να επιλέξει ο εκλογέας, θα υπάρχουν και τα ονόματα των υποψήφιων δημάρχων των άλλων συνδυασμών. Ο πολίτης θα ψηφίζει τους δημοτικούς συμβούλους που επιθυμεί και επιπλέον θα επιλέγει ποιον θα ήθελε δήμαρχο από τους άλλους συνδυασμούς, αν δεν ήταν νικητής ο επικεφαλής του ψηφοδελτίου που υποστηρίζει!

Στην παραμετροποίηση που θα γίνει στο τέλος, στους δύο πρώτους συνδυασμούς θα προστεθούν οι επιλογές των ψηφοφόρων των υπολοίπων συνδυασμών που έμειναν εκτός και κατέχουν την 3^η, 4^η, 5^η ή και 6^η θέση. Ο υποψήφιος δήμαρχος που θα συγκεντρώσει τις περισσότερες ψήφους θα αναδειχθεί και νικητής! Για να εξασφαλιστεί η κυβερνησιμότητα και να αποφευχθούν φαινόμενα τύπου εφαρμογής απλής αναλογικής, ο συνδυασμός του εκλεγέντος δημάρχου θα έχει και πάλι τα 3/5 της πλειοψηφίας των δημοτικών συμβούλων.

Κατάργηση

Στις αλλαγές που θα επιφέρει το νέο εκλογικό σύστημα προβλέπεται επίσης η κατάργηση της εκλογής δημοτικών συμβούλων στις Δημοτικές Ενότητες. Οι σύμβουλοι θα εκλέγονται από όλη την επικράτεια του Δήμου ανάλογα με τους σταυρούς που θα λάβουν συνολικά σε όλο τον Δήμο. Μια άλλη καινοτομία αφορά στην κατάργηση των αποσπάσεων δημοσίων υπαλλήλων με το επιχείρημα ότι κατέχουν θέση δημοτικού συμβούλου.