Γράφει ο Αθανάσιος Ε. Δρούγος*

Το τελικό ανακοινωθέν που παρουσίασε στη συνέντευξη Τύπου (μετά το πέρας της Συνόδου) ο γ.γ. Γενς Στόλτενμπεργκ περιλαμβάνει πολλά θέματα αναφορικά με το πού θα κινείται το ΝΑΤΟ προς το 2030, ενώ ένα νέο στρατηγικό δόγμα για τη Συμμαχία θα εκπονηθεί μέσα σε ένα χρόνο από τώρα και θα παρουσιαστεί στην επόμενη Σύνοδο Κορυφής, που θα λάβει χώρα στη Μαδρίτη στα τέλη του 2022, με τη συμπλήρωση 40 χρόνων παρουσίας της Ισπανίας στη Συμμαχία και σε εκτίμηση της συνεχούς εμπλοκής – συμμετοχής της ιβηρικής χώρας στις αποστολές και επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ (Αφγανιστάν, Βαλτικές Δημοκρατίες, διάθεση της ναυτικής βάσης Ρότα στην αντιπυραυλική άμυνα του ΝΑΤΟ). Το νέο στρατηγικό δόγμα του ΝΑΤΟ θα αντικαταστήσει το 40σέλιδο Δόγμα του 2010 που έγινε αποδεκτό στην τότε Σύνοδο στην Πορτογαλία.

Ορισμένες θέσεις εκ των όσων συζητηθήκαν και χρειάζονται περαιτέρω ανάλυση είναι οι εξής:

1) Το ΝΑΤΟ, στο πλαίσιο της εξελισσόμενης παγκοσμιοποίησης της παρουσίας και των αποστολών του, επιστρέφει (σε σύγχρονο μοντέλο), προφανώς και λόγω της ιδεολογικής, ιστορικής και συναισθηματικής «φόρτισης» του προέδρου Μπάιντεν, στις κορυφαίες αρχές του ευρωατλαντισμού. Δηλαδή σε αυτές που οικοδόμησαν τη Συνθήκη της Ουάσιγκτον του 1949 και που έφεραν τις δύο πλευρές του Ατλαντικού σε συμμαχικό συγκλισιακό προσανατολισμό και ιστορική έμφαση στις δυτικές αξίες, ανθρώπινα δικαιώματα. Είναι αυτό που αποκαλώ «στρατηγική επανενεργοποίηση του ΝΑΤΟ, με ισχυρή έμφαση στο άρθρο 5 περί κοινής άμυνας και ευρωατλαντικής γέφυρας που ενώνει ΗΠΑ-Καναδά και Ευρώπη. Ο Μπάιντεν και κορυφαία στελέχη του Δημοκρατικού Κόμματος είναι «βαθιά» ατλαντιστές, και στη Σύνοδο των Βρυξελλών παρατηρήθηκε και κυριάρχησε μια ευρύτατη τάση για μη αναφορά/αποκλεισμός επιμέρους διατλαντικών και άλλων διαφωνιών, με στόχο αποκλειστικά να ενδυναμωθεί το «διασυμμαχικό πνεύμα αλληλεγγύης».

2) Οι 30 ηγέτες των κρατών-μελών του ΝΑΤΟ επικεντρώθηκαν στον παράγοντα Κίνα για δεύτερη φορά μετά τη Σύνοδο του Λονδίνου το 2019. Το Πεκίνο επικρίνεται για χρήση «εξαναγκαστικών μεθόδων και πιεστικών επιλογών», αναβάθμιση των πυρηνικών και πυραυλικών δυνατοτήτων, πρόκληση αποσταθεροποιητικών τάσεων στη νότια Σινική Θάλασσα (είναι σε αντιπαράθεση με 6 κράτη για τις θαλάσσιες ζώνες), συστηματικές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, επιθετική «συμπεριφορά» στον κυβερνοχώρο και στο Διάστημα, παραπληροφόρηση-υβριδικές ενέργειες, ως και τεχνολογικο-εμπορικές κινήσεις που αποτελούν απειλή για τη Δύση. Η στάση της στα θέματα της Βόρειας Κορέας και της Ταϊβάν δημιουργούν επιπρόσθετες προβληματικές καταστάσεις. Συνεπώς, το ΝΑΤΟ προεκτείνει και «οχυρώνει» ακόμα περισσότερο τις σχέσεις του με κράτη της Ασίας-Ειρηνικού. Παράλληλα, προχώρησε στη σύσταση «επιταχυντή για την παρακολούθηση και καταγραφή των καινοτόμων τεχνολογιών», που στοχεύει στην παρακολούθηση των κινεζικών δραστηριοτήτων.

3) Από τις κρίσιμες συζητήσεις των ηγετών των κορυφαίων κρατών της Συμμαχίας έρχεται στο προσκήνιο η ιδέα του «Ιντερμάρουμ», δηλαδή η σύμπηξη ενός ενιαίου αντιρωσικού υπομετώπου από τη Βαλτική μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα (με τη συμμετοχή 9 κρατών, ήτοι Πολωνίας, Λετονίας, Εσθονίας, Λιθουανίας, Τσεχίας, Ουγγαρία, Σλοβακίας, Βουλγαρίας, Ρουμανίας). Αυτό το αντιρωσικό τόξο προεκτείνεται και μέχρι την Αδριατική και αναφέρεται ως «ο χώρος των τριών Θαλασσών».

Σε αυτό το εκτασιακά διευρυμένο γεωγραφικό χώρο η Ελλάδα θα πρέπει να κινηθεί ευέλικτα, έξυπνα και με «καθαρό μυαλό». Προς Αδριατική εντάσσονται η Σλοβενία, η Κροατία, η Αλβανία, το Μαυροβούνιο και τα Σκόπια. Συνολικά 14 κράτη που στους κόλπους του ΝΑΤΟ είναι έντονα στο αμερικανικό στρατόπεδο. Μαζί με την Τουρκία αναμένεται να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο (σε πολλούς τομείς) αναφορικά με την ένταξη (όποτε και αν αυτή γίνει) της Ουκρανίας, της Γεωργίας και της Μολδαβίας. Σημειώνω ότι οι κοινές στρατιωτικές ασκήσεις Μόσχας-Πεκίνου «Καύκασος 2020» προβληματίζουν πολύ τη Συμμαχία και τις αμερικανικές δυνάμεις στην Ευρώπη.

4) Για πρώτη φορά σε Σύνοδο του ΝΑΤΟ αναφέρθηκε ως θέμα η Κλιματική Αλλαγή και οι επιπτώσεις της σε θέματα άμυνας, ασφάλειας, σχετικών τεχνολογιών , στρατιωτικών βάσεων κ.λπ. Ο Καναδάς πρότεινε και ενεκρίθη η δημιουργία ενός Κέντρου Αριστείας με αποκλειστικό τομέα αναλύσεων, ερευνών και εφαρμογών «Κλιματική αλλαγή και Ασφάλεια», στα πρότυπα γνωστών και κορυφαίων -εξειδικευμένων Κέντρων που ανήκουν διοικητικά στη στρατηγικού συμμαχικού επιπέδου Διοίκηση Μετεξέλιξης της Συμμαχίας στο Νόρφολκ της Βιρτζίνια (Transformation Command).

Το ΝΑΤΟ έχει προσκληθεί τον προσεχή Νοέμβριο στη Σκωτία να καταθέσει τις απόψεις του για τις κλιματικές επιπτώσεις στις ένοπλες δυνάμεις.

5) Ενώ πολλοί ανέμεναν σκληρή συμπεριφορά των Αμερικανών στην Αγκυρα, κάτι τέτοιο δεν έγινε. Αμφότεροι Μπάιντεν και Ερντογάν εμφανίστηκαν συνεργασιακοί και ευέλικτοι. Οπως δείχνουν τα πράγματα (και βάσει πληροφοριών μου), οι δύο χώρες συγκλίνουν σε αρκετά περιφερειακά θέματα, ειδικά σε Αφγανιστάν – Λιβύη, Κριμαία – Ιντλίμπ). Μάλιστα, στο Αφγανιστάν η Τουρκία θα αναλάβει από τέλη Σεπτεμβρίου τον έλεγχο και τη διοίκηση του διεθνούς αεροδρομίου της Καμπούλ, με οικονομικο-πολιτική υποστήριξη των Αμερικανών, καθώς και συνδρομή της Ουγγαρίας και του Πακιστάν. Επίσης, η Αγκυρα φέρεται από τους Αμερικανούς ως η χώρα που θα έχει τον τομέα εκπαίδευσης των Αφγανών στρατιωτικών και αστυνομικών, μετά την αποχώρηση των αμερικανο-νατοϊκών δυνάμεων από την κεντρασιατική χώρα. Δεν αποκλείεται σε κάποια «καυτά» θέματα (διμερή) οι Αμερικανοί να «βάλουν νερό στο κρασί τους».

Επίσης, σε Μπάιντεν-Μέρκελ και Τζόνσον ο Ερντογάν έδωσε επί τούτου ένα πολυσέλιδο βιβλίο με τίτλο «Η Τουρκία στη μάχη κατά της τρομοκρατίας», το οποίο χωρίζεται σε τρεις μεγάλες ενότητες που αφορούν την αντιτρομοκρατική δράση της Αγκυρας απέναντι σε γκιουλενιστές, Κούρδους και ισλαμοτζιχαντιστές, προφανώς για να προκαλέσει το ενδιαφέρον τους…

6) Για την Ελλάδα μέσα από μια αναλυτική, εξειδικευμένη και εμβαθυντική ματιά υπάρχουν πολλές ευκαιρίες και δυνατότητες. Πρωτίστως, είναι πολύ σημαντικό να αποκτήσουμε γνώσεις και ευρωατλαντικό προσανατολισμό, αφού διαχρονικά και επί δεκαετίες ακολουθούσαμε μια κλειστή και αρνητική θέση απέναντι στις συμμαχικές πρωτοβουλίες. Τα τελευταία χρόνια έχουν βελτιωθεί κάποιες θέσεις μας. Ομως, χρειάζονται πολλά να γίνουν και το σχέδιο ΝΑΤΟ 2030 η πρόσφατη Διακήρυξη, αλλά πιο πολύ στο 2022 το νέο Στρατηγικό Δόγμα θα προσφέρουν ευκαιρίες προς γενικότερη «εκμετάλλευση» επιμέρους ενδοσυμμαχικών προτάσεων.