«Σήμερα, βρισκόμαστε στη δυσάρεστη συγκυρία η συζήτηση αυτή να είναι ίσως πιο επίκαιρη από ποτέ, μετά την συνεχιζόμενη, κλιμακούμενη και προκλητική ρητορική του Προέδρου Ερντογάν, που το τελευταίο χρονικό διάστημα εμφανίζεται ως “αναθεωρητής” της Συνθήκης της Λωζάνης» ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Βούτσης για να ξεκαθαρίσει ότι «η απάντηση, προφανώς, δεν μπορεί παρά να είναι η σταθερή και διαχρονική προσήλωση της Ελλάδας στις αρχές του Διεθνούς Δικαίου και στην διασφάλιση της ειρήνης και της σταθερότητας στην περιοχή. Υπό αυτό το πρίσμα, στο πλαίσιο του παρόντος Συνεδρίου, η σχετική συζήτηση απαγκιστρώνεται από την στεγανή, ιστορική της διάσταση και εγγράφει την Ιστορία στην ατζέντα του σήμερα».

Αναλυτικά η ομιλία του προέδρου έχει ως εξής:

«Αγαπητές κυρίες και αγαπητοί κύριοι,

Βρίσκομαι στην ευχάριστη θέση να κηρύττω την έναρξη των εργασιών του παρόντος Συνεδρίου, που πραγματοποιείται με αφορμή τη συμπλήρωση 80 ετών από τον θάνατο του Ελευθέριου Βενιζέλου και συνδιοργανώνεται από το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία, το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος» και το Μουσείο Μπενάκη.

Θα ήθελα να συγχαρώ τους συνδιοργανωτές για την πολύ σημαντική αυτή πρωτοβουλία και να ευχαριστήσω την Επιστημονική Επιτροπή και όλους τους συμμετέχοντες στο Συνέδριο, που κοσμούν με την παρουσία τους την Βουλή και εγγυώνται την επιτυχία του, τουλάχιστον από απόψεως επιστημονικής επάρκειας.

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος υπήρξε ένας πολιτικός που ταυτίστηκε με τη νεότερη ελληνική ιστορία. Από τη γέννησή του το 1864 έως τον θάνατό του το 1936, μεσολαβούν Κρητικές επαναστάσεις και εξεγέρσεις, Βαλκανικοί πόλεμοι, η Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, ο Α’ Παγκόσμιος πόλεμος, η υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών, η Μικρασιατική καταστροφή, η υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης και πολλά άλλα ιστορικά γεγονότα, στα οποία ο Ελευθέριος Βενιζέλος παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο.

Η πολιτική κληρονομιά του Βενιζέλου δεν αποτελεί μια αφηρημένη έννοια απομονωμένη στο ιστορικό περιβάλλον της εποχής του. Οι εθνικές επιλογές του, ή αν θέλετε, η συμβολή του στη χάραξη των διεθνών ισορροπιών και του διεθνούς συσχετισμού δυνάμεων μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο καθόρισαν –και καθορίζουν μέχρι και σήμερα- τα σύνορα του ελληνικού κράτους.

Σήμερα, βρισκόμαστε στη δυσάρεστη συγκυρία η συζήτηση αυτή να είναι ίσως πιο επίκαιρη από ποτέ, μετά την συνεχιζόμενη, κλιμακούμενη και προκλητική ρητορική του Προέδρου Ερντογάν, που το τελευταίο χρονικό διάστημα εμφανίζεται ως «αναθεωρητής» της Συνθήκης της Λωζάνης.

Η απάντηση, προφανώς, δεν μπορεί παρά να είναι η σταθερή και διαχρονική προσήλωση της Ελλάδας στις αρχές του Διεθνούς Δικαίου και στην διασφάλιση της ειρήνης και της σταθερότητας στην περιοχή.

Υπό αυτό το πρίσμα, στο πλαίσιο του παρόντος Συνεδρίου, η σχετική συζήτηση απαγκιστρώνεται από την στεγανή, ιστορική της διάσταση και εγγράφει την Ιστορία στην ατζέντα του σήμερα.

Θα ήθελα, στο σημείο αυτό, να κάνω μία μεθοδολογική, αν θα μπορούσα να την ονομάσω έτσι, παρατήρηση-προτροπή. Είθισται, σε παρόμοια συνέδρια ή ημερίδες, η αποτίμηση του έργου ενός μεγάλου πολιτικού να παίρνει τη μορφή «επικήδειου λόγου», που στέκεται, με θετική μεροληψία, μόνο στα προφανή, εν προκειμένω, επιτεύγματα του ανδρός.

Θεωρώ ότι έργο του ιστορικού, του πολιτικού επιστήμονα, του κοινωνιολόγου κ.λπ. είναι να φωτίζει όλες τις πλευρές των γεγονότων, ακόμη κι αυτές που αναδεικνύονται μόνον υπό οπτική γωνία διαφορετική.

Φέρνοντας, λοιπόν, στον νου μας, χάριν εμπλουτισμού της συζήτησης, την αναμφισβήτητα θετική για τα εθνικά μας συμφέροντα έκβαση του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, με την πρωταγωνιστική συμβολή και υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, οφείλουμε επίσης να σταθούμε και να αναλύσουμε τη σταδιακή απομείωση της επιρροής της κοινωνικής βάσης του βενιζελισμού, που είχε ως κύριο λόγο τη συσσώρευση αρνητικής εμπειρίας στα λαϊκά στρώματα από την διαρκή παράταση της εμπόλεμης κατάστασης της χώρας και οδήγησε, τελικά, στην εκλογική συντριβή του Βενιζέλου τον Νοέμβριο του 1920. Επίσης, ακόμη και ως προς τον εθνικό διχασμό, για τον οποίο η συλλογική ιστορική μνήμη αποδίδει κεντρική ευθύνη στο βασιλικό στρατόπεδο, εάν θέλουμε να εξάγουμε εποικοδομητικά συμπεράσματα, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το «τανγκό» χορεύεται πάντοτε από δύο. Ή, τέλος, το ζήτημα της ψήφισης και εφαρμογής του περίφημου «ιδιώνυμου», που ευλόγως και διαχρονικά έβαζε στην ατζέντα της σχετικής συζήτησης η Αριστερά, δημιουργεί γόνιμο έδαφος συζήτησης περί του πεδίου προστασίας των ανθρώπινων δικαιωμάτων και των πολιτικών ελευθεριών στις αρχές του 20ού αιώνα.

Θεωρώ ότι μία τέτοια –συνολική και χωρίς εμμονικές προκαταλήψεις- προσέγγιση της προσωπικότητας του Ελευθέριου Βενιζέλου, ενισχύει και ενδυναμώνει την πολιτική κληρονομιά του και την, ούτως ή άλλως, διαχρονική και διακομματική αποδοχή του από το σύνολο του πολιτικού κόσμου και της ελληνικής κοινωνίας, με τις επιμέρους αναλύσεις και σταθμίσεις που έχει ο καθένας να εισφέρει στη συζήτηση.

Στις σελίδες της ιστορίας του Ελληνικού Κοινοβουλίου, ο Ελευθέριος Βενιζέλος κατέχει περίοπτη θέση. Η Βουλή των Ελλήνων τον τιμά πάντοτε, ως αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας του κοινοβουλευτισμού στη χώρα μας.
Από το βήμα αυτό θα ήθελα να εξάρω την δημιουργική και διαχρονική συνεργασία του Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων με το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος», το οποίο συντελεί σημαντικότατο έργο για την διατήρηση, την προβολή και την ανασύσταση της ιστορικής μας μνήμης, με επίκεντρο την ζωή και την προσωπικότητα του Ελευθέριου Βενιζέλου.