Ο πολύς κόσμος το κατάλαβε στις τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις, κάποιοι όμως το είχαν προβλέψει πολύ νωρίτερα. Οι άνθρωποι που έζησαν τις μεγαλειώδεις συγκεντρώσεις των ’80s και των ’90s, τότε που «οι πλατείες έβγαζαν πρωθυπουργούς», το είχαν δει εγκαίρως. Ανάμεσά τους ο Αντώνης Σγαρδέλης, γενικός διευθυντής της Νέας Δημοκρατίας την περίοδο 1989-1992.

«Η τελευταία μεγάλη συγκέντρωση ήταν το 1993. Περισσότεροι από 700.000 κόσμου είχαν πλημμυρίσει το Πεδίον του Αρεως, με ένα πρωτόγνωρο πάθος. Τότε θυμάμαι πως είπα ότι αυτή είναι η τελευταία μεγάλη συγκέντρωση. Κανείς δεν θα μπορούσε έκτοτε να ξεπεράσει αυτό το όριο», λέει στον Ελεύθερο Τύπο ο μετρ των συγκεντρώσεων και στενός συνεργάτης του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, ενώ αποκαλύπτει ένα απρόσμενο γεγονός:

«Τα πάντα ήταν δουλεμένα μέχρι τελευταίας λεπτομέρειας και ξαφνικά με ειδοποιούν ότι έχει… περισσέψει 5.000 κόσμος στο άγαλμα του Βενιζέλου! Δεν υπήρχε πρόβλεψη για τόσο μεγάλη προσέλευση, υπό την έννοια ότι όταν ετοιμάζαμε τη συγκέντρωση, ξέραμε πού θα τοποθετηθεί ο κόσμος με ακρίβεια εκατοστού. Τελικά, έδωσα εντολή να τους πάνε Σταδίου και Πανεπιστημίου, που δεν ήταν στο αρχικό πλάνο», λέει χαμογελώντας.

Πόσο εύκολη ήταν, όμως, η διοργάνωση τέτοιων ανοικτών συγκεντρώσεων; «Εχω κάνει πολλές δουλειές στη ζωή μου, αυτή ήταν η πιο δύσκολη. Το θυμάμαι και τρέμω», λέει ο κ. Σγαρδέλης και συνεχίζει: «Οι συγκεντρώσεις ήταν μια τεράστια επιχείρηση που απαιτούσε τρομερή οργάνωση και ακρίβεια, πειθαρχία και αυστηρά μέτρα ασφαλείας. Ενα γιγάντιο πρότζεκτ που ξεκινούσε από το μηδέν: από το να κινητοποιήσεις και να πείσεις τον κόσμο να έρθει απ’ όλη την Ελλάδα, μέχρι να ορίσεις το σημείο της προσυγκέντρωσης, τους χώρους στάθμευσης των πούλμαν ανάλογα με την περιοχή προέλευσης, μέχρι τους δρόμους όπου θα απλωθεί η συγκέντρωση. Ηξερα κάθε δρόμος πόσους χωράει, ήξερα κάθε πλατεία απ’ έξω κι ανακατωτά».

Τα έδιναν όλα για μία στιγμή

Ομως, όλος αυτός ο τεράστιος, πολυέξοδος μηχανισμός που εργαζόταν σαν πολύβουο μελίσσι με τα μεταφερόμενα πλήθη, τις πλαστικές σημαίες, τις ντουντούκες, τις ηχητικές εγκαταστάσεις, τα συνθήματα και τις αφισοκολλήσεις λειτουργούσε με στόχο μια συγκεκριμένη στιγμή: Στις 8.30 ακριβώς, όταν ο ηγέτης θα εμφανιζόταν στο μπαλκόνι, εκείνο ακριβώς το λεπτό που ο κόσμος παραληρούσε αλαλάζοντας «να τος, να τος ο πρωθυπουργός», έπρεπε όλα να είναι τέλεια.

«Το τελευταίο μισάωρο ήταν εφιαλτικό. Δεν είχε κανένα νόημα αν όλα ήταν άψογα μισή ώρα πριν ή μισή ώρα μετά. Οχι, το μόνο που μετρούσε ήταν το λεπτό που ο πρόεδρος εμφανιζόταν στον κόσμο. Ηταν μια χειρουργική άσκηση ακριβείας, κατά την οποία οι αντοχές έφταναν και ξεπερνούσαν τα όρια», τονίζει το ιστορικό στέλεχος της Ν.Δ.

Τα «μυστικά»

Τα τεράστια πλήθη που πλημμύριζαν τους δρόμους από την Ομόνοια ως το Χίλτον και μέχρι τον Ναό του Ολυμπίου Διός ήταν γεγονός και όχι fake news που έβγαιναν από τη μαγική μπαγκέτα των σκηνοθετών.

Μάλιστα, στις εκλογές του ’85 οι κεντρικές συγκεντρώσεις του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη και του Ανδρέα Παπανδρέου έφτασαν το 1 εκατομμύριο κόσμου.

Ωστόσο, κανείς από τα επιτελεία της Νέας Δημοκρατίας και του ΠΑΣΟΚ δεν έλεγε «όχι» και σε μερικά «τρικ» διά παν ενδεχόμενον. Οπως την τοποθέτηση φραγμών ανάμεσα στον κόσμο για να δημιουργούνται οι σωστές πυκνότητες ή την πρόβλεψη για πανό που κάλυπταν «τρύπες» και τα οποία εύκολα αφαιρούνταν αν η προσέλευση αυξανόταν. Αλλο κόλπο ήταν το «κόψιμο» των φώτων σε προβληματικά σημεία. Και, φυσικά, δεν σταματούσαν ούτε λεπτό να δίδονται οδηγίες από τους επικεφαλής, οι οποίοι είχαν απόλυτο έλεγχο του κόσμου από τους αναρριχητές των γύρω κτιρίων.

«Πριν βγουν τα κινητά ή πριν χρησιμοποιηθούν τα ελικόπτερα, επικοινωνούσαμε μεταξύ μας με ασυρμάτους, ενώ υπήρχαν παρατηρητές στα γύρω κτίρια. Αν κάπου ήταν ασφυκτικά ή αν συνέβαινε κάποιο ατύχημα, μας ενημέρωναν αμέσως», συνεχίζει ο κ. Σγαρδέλης και καταλήγει: «Αν ήταν σωστή η απόφαση του Κυριάκου να σταματήσει τις συγκεντρώσεις; Απόλυτα. Η επαφή του με τον κόσμο έτσι γίνεται πιο στοχευμένη και άμεση. Ο Κυριάκος έχει χάρισμα όταν μιλάει άμεσα με τους πολίτες».

Από την έντυπη έκδοση