Μέχρι τότε θα πρέπει να ολοκληρωθεί η τελευταία αναθεώρηση που θα κρίνει το οικονομικό και κοινωνικό αποτέλεσμα του προγράμματος για την Ελλάδα.

Στελέχη του ΥΠΕΘΟ, τα οποία βρίσκονται σε γνώση των επαφών της Αθήνας με τις Βρυξέλλες, τόνιζαν ότι το κρίσιμο κομμάτι του «ξεκαθαρίσματος», δηλαδή της αναθεώρησης των 240 ορόσημων και στόχων που απομένουν για να ολοκληρωθεί το πρόγραμμα, έχει ξεκινήσει από την αρχή του χρόνου και έχουν οριστικοποιηθεί ήδη οι πρώτες αλλαγές.

Ενα πρώτο πακέτο επενδύσεων για την ψηφιακή μετάβαση, συνολικού προϋπολογισμού 500 εκατ. ευρώ, αναμένεται να αντικατασταθεί και να περάσει στο STEP. Θα αναζητήσουν δηλαδή χρηματοδότηση από την τεχνολογική πλατφόρμα της Ευρώπης που χρηματοδοτεί κονδύλια έξω από το ΤΑΑ και το ΕΣΠΑ ειδικά για έργα ψηφιακής μετάβασης.

Επίσης, τμήματα από κλασικές υποδομές (μέρη της ΠΑΘΕ, σιδηροδρομικά έργα), τα οποία δεν έχουν ακόμη προκηρυχθεί, είναι δύσκολο να ολοκληρωθούν στην ώρα τους. Τα χρήματα που είναι ήδη δεσμευμένα για τις επενδύσεις αυτές, θα μεταφερθούν σε άλλα έργα υποδομών, τα οποία προχωρούν κανονικά (π.χ. ΒΟΑΚ) και έχουν δεσμεύσει πόρους πάνω από τον αρχικό προϋπολογισμό, κάνοντας χρήση του εργαλείου της υπερδέσμευσης πόρων.

Εργα που κόλλησαν

Επίσης, έχουν καταγραφεί προγράμματα αρμοδιότητας κυρίως του υπουργείου Μεταφορών, τα οποία δεν συνάντησαν το ενδιαφέρον του κοινού και μάλλον θα αναθεωρηθούν μέσα στο επόμενο διάστημα. Ενδεικτικά, το πρόγραμμα για την επιδότηση αγοράς «πράσινων» ταξί. Οι ιδιοκτήτες, δεν είδαν με καλό μάτι το πρόγραμμα, αφού εμφανίστηκαν διστακτικοί απέναντι στα κίνητρα αντικατάστασης των οχημάτων τους με νέα ηλεκτρικά.

Ενα δεύτερο πρόγραμμα που εμφανίζεται να χωλαίνει στην υλοποίησή του είναι η ζήτηση για την ανάπτυξη δικτύου φορτιστών. Αυτό οδήγησε το υπουργείο σε ανακατεύθυνση του διαθέσιμου ποσού στην αγορά επιπλέον 125 νέων λεωφορείων. Ενα δεύτερο ζητούμενο σε ό,τι αφορά την αξιοποίηση του δανειακού κομματιού του Ταμείου, είναι η απορρόφηση των δανείων που αφορούν στην ψηφιακή μετάβαση. Σε αυτό το κομμάτι, το πρόβλημα εντοπίζεται στο ότι η αγορά δεν μπορεί να εμφανίσει βιώσιμα έργα για να πάρει τα δάνεια του ΤΑΑ.

Ποια τρέχουν

Το 2025 θα αποδειχθεί χρονιά-κλειδί για την επιτυχία του εθνικού προγράμματος, αφού, αν δεν γίνει η απαραίτητη εργασία φέτος, το πρώτο εξάμηνο του 2026 θα είναι πολύ δύσκολο να διορθωθούν καθυστερήσεις και αστοχίες. Για τον λόγο αυτό θα δοθεί προτεραιότητα σε δράσεις που απορροφούν σχετικά εύκολα και γρήγορα τα χρήματα που δικαιούται η Ελλάδα. Υποψήφια για νέους κύκλους είναι το πρόγραμμα «Εξοικονομώ» για την ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων, το στεγαστικό πρόγραμμα «Σπίτι μου», το οποίο θεωρείται βέβαιο ότι θα έχει και τρίτο κύκλο, αλλά και τα προγράμματα των προληπτικών εξετάσεων.

Το έργο δεν θα είναι ούτε εύκολο ούτε απλό. Μέσα από την αναθεώρηση θα πρέπει κάποιες επενδύσεις (ή τουλάχιστον ένα μέρος τους) που κινδυνεύουν να βγουν εκτός χρονοδιαγράμματος, να απενταχθούν από το ΤΑΑ και να ενταχθούν στο ΕΣΠΑ. Τα χρήματα που έχουν δεσμευτεί θα πρέπει να μεταφερθούν, μέσω του «θεσμού» της υπερδέσμευσης πόρων, σε άλλα έργα του ΤΑΑ τα οποία απορροφούν γρήγορα πόρους και αποδίδουν σχετικά γρήγορα «έργο». Ο κανονισμός του ΤΑΑ δεν είναι τόσο ευέλικτος όσο στα ΕΣΠΑ. Φαίνεται, όμως, ότι από τις Βρυξέλλες υπάρχει η διάθεση να γίνει μια διασταλτική ερμηνεία, ώστε η Ελλάδα και οι άλλες χώρες της Ε.Ε., που βρίσκονται στις πρώτες θέσεις σε ό,τι αφορά την απορρόφηση πόρων, να γίνουν απόδειξη ότι το Ταμείο Ανάκαμψης πέτυχε τον στόχο του.

Πριν από λίγες μέρες, από την Αθήνα όπου βρέθηκε, το στέλεχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ντέκλαν Κοστέλο ξεκαθάρισε σε όλους τους τόνους ότι το πρόγραμμα σε πανευρωπαϊκό επίπεδο θα τελειώσει στην ώρα του, δηλαδή στα τέλη του 2026. Απέκλεισε επίσης κάθε ιδέα για παράταση. Μάλιστα, προέτρεψε όλες οι αλλαγές που θα πρέπει να γίνουν στο ελληνικό πρόγραμμα, να έχουν ολοκληρωθεί μέσα στον Απρίλιο. Ο στόχος είναι το τελικό εθνικό πρόγραμμα της Ελλάδας να έχει εγκριθεί μετά από διαβούλευση με την Επιτροπή μέχρι τον Ιούνιο ώστε να έχει ένα καθαρό έτος για να διεκδικήσει η Ελλάδα τα τελευταία 15,3 δισ. ευρώ (μετά την 5^η δόση των 3,1 δισ. ευρώ που αναμένεται μέσα στην άνοιξη) από τα συνολικά 36 δισ. ευρώ που έχει εξασφαλίσει για όλη την περίοδο.

 Δύο δόσεις συνολικού ύψους 9,8 δισ. ευρώ

Παράλληλα με τη διαδικασία «εξυγίανσης» του ελληνικού προγράμματος, η Ελλάδα θα πρέπει να τηρεί και το χρονοδιάγραμμα απορρόφησης των δόσεων. Μέσα στον χρόνο, η Ελλάδα θα διεκδικήσει άλλα 9,3 δισ. ευρώ από τα 36 δισ. που δικαιούται η χώρα από ΤΑΑ, μέσα από την 6η και την 7η δόση του προγράμματος. Αν σε αυτά προστεθούν και τα 500 εκατ. ευρώ που μένουν σε εκκρεμότητα από την 5η δόση και θα προστεθούν στο αίτημα για την 6η δόση (αν πιάσουμε τελικά και τον στόχο συμβασιοποίησης για νέα δάνεια), τότε το ποσό για την επόμενη χρονιά φτάνει τα 9,8 δισ. ευρώ, που αποτελεί ένα νέο ρεκόρ για το ελληνικό πρόγραμμα.

Το ΥΠΕΘΟ θα έχει για τον επόμενο χρόνο να εκπληρώσει συνολικά 74 ορόσημα και στόχους. Τα 43 αφορούν την 6η δόση, συνολικού ύψους 5 δισ. ευρώ, με το σχετικό αίτημα για την εκταμίευσή της να γίνεται μέχρι και τις αρχές του καλοκαιριού. Τα υπόλοιπα ορόσημα θα συνοδεύουν την εκταμίευση της 7ης δόσης του Ταμείου, συνολικού ύψους 4,3 δισ. ευρώ, με το σχετικό αίτημα για την εκταμίευση να αναμένεται να γίνει τον επόμενο Οκτώβριο. Ο στόχος είναι τα υπόλοιπα κονδύλια μέχρι τα 36 δισ. ευρώ, να τα  λάβει η Ελλάδα σε δύο επιπλέον δόσεις, με την τελευταία μέσα στον Ιούνιο του 2026.