Μεγαλώνει το πρόβλημα στέγασης στην Ελλάδα, καθώς νέα στοιχεία δείχνουν ότι οι τιμές των κατοικιών αυξάνονται με ταχύτερο ρυθμό από τα εισοδήματα, καθιστώντας την κατοικία όλο και λιγότερο προσιτή. Στο 13,9% η αύξηση τιμών κατοικιών το 2023 και 8,7% το 2024, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, ενώ το διαθέσιμο εισόδημα αυξήθηκε με αρκετά μικρότερο ρυθμό, κατά 8,1% το 2023 και 5,6% το 2024. Επιπλέον αυξήθηκαν στα 2,8 δισ. ευρώ οι αγορές από ξένους το 2024.

Σύμφωνα με οικονομική μελέτη της Alpha Bank, που εξετάζει σε βάθος το πρόβλημα στέγασης, ο δείκτης τιμής κατοικίας προς εισόδημα παραμένει πάνω από τον μακροχρόνιο μέσο όρο, υποδεικνύοντας συνεχώς αυξανόμενες πιέσεις στην προσβασιμότητα.

Εμπόδια

Τα megatrends που επηρεάζουν την πρόσβαση στην προσιτή στέγαση για τα νοικοκυριά είναι:

* Συνεχής μετακίνηση και συγκέντρωση πληθυσμών σε μητροπολιτικά κέντρα

* Τουριστική μεγέθυνση και επέκταση των βραχυχρόνιων μισθώσεων

* Νέα εργασιακά υποδείγματα, όπως η εξ αποστάσεως εργασία

* Οικονομική και περιβαλλοντική κρίση

* Απουσία κατασκευαστικής δραστηριότητας την περασμένη δεκαετία, ως κληρονομιά της κρίσης

Ανοδικά

Οι τιμές ανεβαίνουν, το ίδιο και η ζήτηση, όμως δεν συμβαίνει το ίδιο και από την προσφορά. Σύμφωνα με την ανάλυση της τράπεζας, από το 2018 και μετά η ελληνική αγορά κατοικίας επέστρεψε σε φάση ανάκαμψης, με τον ρυθμό ανόδου των τιμών κατοικιών να επιταχύνεται κατά τη διάρκεια της τριετίας 2021-2023 (2021: 7,6%, 2022: 11,9%, 2023: 13,9%). Παρά τις δυσμενείς επιπτώσεις της πανδημικής κρίσης στην οικονομική δραστηριότητα το 2020, οι τιμές των κατοικιών τόσο στην Ελλάδα (2020: 4,5% – 2021: 7,6%) όσο και στην ευρωζώνη (2020: 5,3% – 2021: 8,1%) επέδειξαν ανθεκτικότητα, καταγράφοντας σημαντική αύξηση, η οποία σχετίζεται, μεταξύ άλλων, και με το περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων που επικρατούσε εκείνη την περίοδο. Η ισχυρή αύξηση των τιμών των κατοικιών στην εγχώρια αγορά ακινήτων συνεχίστηκε το 2024 (8,7%), αν και με επιβραδυνόμενο ρυθμό κατά τη διάρκεια του έτους. Το τέταρτο τρίμηνο του 2024, ο δείκτης τιμών διαμερισμάτων προσέγγισε την ανώτατη τιμή του (Q3 2008: 102,2 – Q42024: 101,9).

Ευρήματα

Εκτός από την ανάλυση των διαθέσιμων δεικτών και δεδομένων, παρουσιάζονται και τα αποτελέσματα έρευνας που πραγματοποίησε η QED, για λογαριασμό της Alpha Bank, με στόχο να αξιολογηθεί η τρέχουσα κατάσταση της εγχώριας αγοράς κατοικίας.

* 54% των ερωτηθέντων θεωρεί ανέφικτη την αγορά κατοικίας στη σημερινή συγκυρία

* 68% των ερωτηθέντων θεωρεί ανέφικτη την ενοικίαση κατοικίας

* Πάνω από το 50% των συμμετεχόντων δηλώνει ότι απλώς καταφέρνει να καλύψει τα βασικά έξοδα διαβίωσης

* 11% των ερωτηθέντων απάντησε ότι δεν καταφέρνει να πληρώσει ούτε τα βασικά έξοδα

* 42% των δανειοληπτών που ιδιοκατοικούν δηλώνει ότι η μηνιαία δόση του δανείου αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 30% του διαθέσιμου εισοδήματος

* 52% των ενοικιαστών δαπανά πάνω από 30% του διαθέσιμου εισοδήματος για ενοίκιο

* Τα λοιπά κόστη στέγασης αντιπροσωπεύουν το 30% του μηνιαίου διαθέσιμου εισοδήματος για το 1/3 των ερωτηθέντων

Σχεδιάζουν αγορά

Για την επόμενη ημέρα, περίπου το 69% όσων ενδιαφέρονται για αγορά κατοικίας σκοπεύει να προχωρήσει μέσω στεγαστικού δανείου, με προτιμώμενη συμμετοχή στην πλειοψηφία τους άνω του 50%. Το 12% των ερωτηθέντων δηλώνει πως προγραμματίζει αγορά κατοικίας. Από αυτούς, το 18% ενδιαφέρεται να επενδύσει και σε δεύτερη κατοικία. Οι περισσότεροι, περίπου 6 στους 10 ερωτηθέντες, πιστεύουν ότι οι τιμές των κατοικιών και τα ενοίκια θα συνεχίσουν να αυξάνονται τα επόμενα 5 χρόνια, ενώ πάνω από το 50% θεωρεί ότι η επέκταση της οικονομίας διαμοιρασμού, καθώς και οι κυβερνητικές πολιτικές είναι από τους σημαντικότερους παράγοντες που επηρεάζουν τις μελλοντικές τιμές των κατοικιών, αλλά και τα ενοίκια.