Η απειλή της εκθετικής αύξησης είναι πλέον ορατή για όλη τη χώρα, με κάποιες περιοχές να δέχονται ήδη ξεκάθαρη «επίθεση». Δύο ειδικοί της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Υγείας, ο καθηγητής Μικροβιολογίας, Αλκιβιάδης Βατόπουλος, και ο αναπληρωτής καθηγητής Επιδημιολογίας, Δημήτρης Παρασκευής, ανοίγουν τα χαρτιά τους στον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής, εξηγώντας τι περιμένουμε τους επόμενους μήνες, ποια είναι τα πιθανά σενάρια για την πορεία που θα ακολουθήσει η Covid-19, ποια η «κόκκινη» γραμμή και ποιες οι προβληματικές εστίες.

Η διασπορά στις νεαρές ηλικίες «οδηγεί» την πανδημία το τελευταίο δεκαήμερο, γι’ αυτό και η απαγόρευση της βραδινής κυκλοφορίας, που ισχύει από χθες, στοχεύει στο «σπάσιμο» αυτών των αλυσίδων μετάδοσης. Επιπλέον, αναμένεται να προωθηθεί ενημερωτική καμπάνια ειδικά για τους νέους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Η λογική των στοχευμένων παρεμβάσεων που θα «χτυπούν» τη ρίζα του προβλήματος κάθε φορά θα ακολουθηθεί από εδώ και στο εξής στα επιπλέον μέτρα που θα ξεδιπλώνονται. Επόμενο πιθανό μέτρο στη σειρά θεωρείται η απαγόρευση κυκλοφορίας εκτός Περιφερειακών Ενοτήτων για τις «πορτοκαλί» περιοχές – ισχύει ήδη για την «κόκκινη» ζώνη.

Κακές επιδόσεις

Την τελευταία εβδομάδα η πανδημία ανέβηκε όχι ένα αλλά… τέσσερα επίπεδα, ξεπερνώντας τα 800 περιστατικά ανά ημέρα. Παρόλο που οι ειδικοί θεωρούν ότι είναι εφικτό να ανατραπεί ξανά προς το καλύτερο η επιδημιολογική εικόνα, μέσω μίας οδού που δεν είναι άλλη από την πιστή τήρηση των μέτρων από όλους τους πολίτες, η μία χειρότερη «επίδοση» πίσω από την άλλη δυσκολεύει κατά πολύ την αντιμετώπιση. «Θα δούμε μεγάλη έξαρση τις επόμενες ημέρες. Υπάρχει πάντα το περιθώριο να μαζευτεί η κατάσταση, αλλά όσο περνά ο καιρός και δεν μαζεύεται τόσο ελαττώνεται η πιθανότητα», αναφέρει στον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής ο καθηγητής Μικροβιολογίας και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων για την Covid-19, Αλκιβιάδης Βατόπουλος.

Ο ίδιος επισημαίνει ότι, πέρα από τους μεγάλους αριθμούς νέων διαγνώσεων που ανακοινώνονται καθημερινά, ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι στην πλειονότητά τους τα κρούσματα είναι διάσπαρτα. Δηλαδή, όπως λέει, «δεν γνωρίζουμε σε πρώτη ανάγνωση από πού προέρχονται». Χαρακτηριστικό είναι ότι πλέον τα περισσότερα από τα περιστατικά που ανακοινώνει ο ΕΟΔΥ δεν προέρχονται από συρροές, όπως για παράδειγμα συνέβαινε κατά τον περασμένο μήνα. Οταν τα νούμερα ξέφευγαν της πορείας τους συνήθως οφείλονταν σε δεκάδες ή εκατοντάδες περιστατικά προερχόμενα από συγκεκριμένη εστία. Τέτοια παραδείγματα αποτελούν το εργοστάσιο στα Γιαννιτσά, όπως και η επιδημική έξαρση ανάμεσα στον προσφυγικό πληθυσμό στη Λέσβο. Τον Οκτώβριο, οι διαγνώσεις που συνδέονται με συρροές είναι λίγες στο σύνολο. Την περασμένη Πέμπτη, από τα 882 κρούσματα που ανακοίνωσε ο ΕΟΔΥ, τα 99 ανήκαν σε συρροές (ποσοστό 11%). Αντίστοιχα, την περασμένη Τετάρτη από τα 865 νέα περιστατικά, τα 82 συνδέονταν με γνωστές συρροές.

Ενα σημείο έντονου προβληματισμού είναι, επίσης, η αδυναμία να πεισθεί μεγάλη μερίδα των νέων. Ενώ πρόκειται για αυτούς που «σέρνουν» την πανδημία, κατά τα στατιστικά στοιχεία των τελευταίων ημερών. Ο καθηγητής Σωτήρης Τσιόδρας, κατά τη διάρκεια τηλεδιάσκεψης με τον πρωθυπουργό και τους 13 περιφερειάρχες, έδωσε αναλυτικά τα δεδομένα, σύμφωνα με τα οποία η «πρωταθλήτρια» σε αριθμό κρουσμάτων είναι η ηλικιακή ομάδα 18-24 ετών και ακολουθεί η ομάδα 25-34 ετών. Κάτι που αποδεικνύεται, άλλωστε, και από τα rapid tests που πραγματοποιεί ο ΕΟΔΥ σε γειτονιές της Αθήνας αλλά και σε άλλες πόλεις. Η διάμεση ηλικία των θετικών σε πολλές δειγματοληψίες είναι τα 28 ή 29 έτη. Τα δύο μέτρα που προστέθηκαν στην «πορτοκαλί» και την «κόκκινη» ζώνη στοχεύουν ακριβώς σε αυτές τις ηλικίες και στη διασκέδασή τους. Και αυτό γιατί τα φαινόμενα συγχρωτισμού σε σπίτια, με πάρτι ή συγκεντρώσεις πολλών ατόμων έως αργά, αλλά και ο συγχρωτισμός σε ανοιχτούς χώρους ήταν πολύ συχνά και σε αυτά οφείλονται μεγάλες αλυσίδες μετάδοσης.

Εκτός από τα μέτρα που επιβάλλονται, όμως, «στοίχημα» παραμένει για την κυβέρνηση να κάνει συμμάχους της τους νέους στην προσπάθεια μετριασμού της διασποράς.

Σύμφωνα με πληροφορίες, ειδική ενημερωτική καμπάνια, με μηνύματα που θα απευθύνονται στις νεαρές ηλικίες, ετοιμάζεται να προωθηθεί μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης του υπουργείου Υγείας.

Τα σενάρια

Μία πορεία με εξάρσεις και υφέσεις είναι το καλό σενάριο από εδώ και στο εξής, σύμφωνα με τον αναπληρωτή καθηγητή Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής, Δημήτρη Παρασκευή. Το κακό είναι μία γενικευμένη, για όλη την Ελλάδα, επιθετική αύξηση και μη διαχειρίσιμη πίεση στο Εθνικό Σύστημα Υγείας. Επίσης, ένας ανεξέλεγκτος αριθμός θανάτων. Ο ίδιος, πάντως, υποστηρίζει ότι ο κόσμος θα ευαισθητοποιηθεί περισσότερο και θα τηρήσει τα μέτρα, «ρίχνοντας» την πανδημία.

Ειδικά όσον αφορά στα δύο τελευταία μέτρα που ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, ο κ. Παρασκευής υποστηρίζει ότι θα έχουν αποτελεσματική επίδραση, καθώς στοχεύουν ακριβώς στη ρίζα του προβλήματος, δηλαδή την ανάγκη διασκέδασης των νέων και την τάση τους να συγχρωτίζονται.

Η ίδια τακτική θα ακολουθείται στο εξής και σε όποια επόμενα μέτρα ανασύρονται από τη μακρά λίστα που έχει διαμορφωθεί, εκτός των μέτρων «κορμού» που ισχύουν για κάθε περιοχή. Στόχος είναι η αντιμετώπιση του προβλήματος που ανακύπτει κάθε φορά.

«Οι επόμενοι μήνες προβλέπονται δύσκολοι. Και καθώς δεν αποτελεί επιλογή μου ένα γενικό lockdown, απαιτούνται άλλου είδους μέτρα. Πιο έξυπνα. Πιο στοχευμένα. Και, τελικά, πιο αποτελεσματικά. Στόχος μας, συνεπώς, παραμένει όχι η απόλυτη αναστολή των δραστηριοτήτων μας. Αλλά η τοπική περιστολή των κινδύνων που τις απειλούν. Να συνεχίσουμε, δηλαδή, τους ρυθμούς της ζωής μας αλλά με βάση τους κανόνες που υποδεικνύουν οι ειδικοί. Κάνοντας μικρές παραχωρήσεις για να προστατεύσουμε το μεγάλο αγαθό της υγείας», ανέφερε χαρακτηριστικά ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, στο τηλεοπτικό του μήνυμα την Πέμπτη.

Ενα μέτρο που θεωρείται πιθανό να εφαρμοστεί άμεσα είναι η απαγόρευση της κυκλοφορίας από τη μία Περιφερειακή Ενότητα στην άλλη. Ηδη οι ειδικοί μετά την απαγόρευση της βραδινής κυκλοφορίας εκφράζουν τον προβληματισμό τους ότι πολλοί νέοι μπορεί να μετακινούνται σε κοντινούς όμορους νομούς για διασκέδαση. Επίσης, οι μετακινήσεις σε άλλες Περιφερειακές Ενότητες μπορούν να διασπείρουν τον ιό εκεί όπου η κυκλοφορία του είναι ελεγχόμενη.

Δύο ακόμη μέτρα που είχαν τεθεί το προηγούμενο διάστημα στο «τραπέζι» των συζητήσεων είναι η περαιτέρω μείωση του ωραρίου στην εστίαση, να κλείνουν δηλαδή τα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος νωρίτερα από τις 12 που κλείνουν στις περιοχές με «βαρύ» επιδημιολογικό φορτίο, καθώς και ωράριο στα καταστήματα τροφίμων για τα άτομα άνω των 65 ετών. Είχε συζητηθεί ακόμη και το ενδεχόμενο η συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα να δικαιολογεί τις μετακινήσεις της, κάτι που έχει απορρίψει κατηγορηματικά η κυβέρνηση. Κανείς όμως δεν ξέρει εάν η θνησιμότητα αυξηθεί και άλλο και η επίπτωση στους ηλικιωμένους είναι ραγδαία, εάν θα χρειαστεί να ενεργοποιηθεί ακόμη και ένα τέτοιο μέτρο.

Αριθμοί

Συνήθως οι νοσηλείες, οι διασωληνώσεις και οι θάνατοι ακολουθούν τις εκρήξεις στους αριθμούς των κρουσμάτων. Αυτό ανέφερε και ο καθηγητής Σωτήρης Τσιόδρας στις τηλεδιασκέψεις των τελευταίων ημερών, ενώ το έχει τονίσει και ο επίκουρος καθηγητής Επιδημιολογίας, Γκίκας Μαγιορκίνης, στις ενημερώσεις του υπουργείου Υγείας. Εναν τέτοιο, μικρότερο, «κύκλο» έκανε η πανδημία μετά το καλοκαίρι. Τον Αύγουστο οι αριθμοί στις νέες διαγνώσεις έσπαγαν το ένα ρεκόρ πίσω από το άλλο, για τα δεδομένα εκείνης της εποχής, και αμέσως μετά την έλευση του Σεπτεμβρίου άρχισε η διασπορά να αγγίζει μεγαλύτερους ηλικιακά και να αποτυπώνεται σε νοσηλείες και διασωληνώσεις.

«Φωλιές» εξάπλωσης οι αθλητικές εκδηλώσεις

Οι νέοι αποτελούν αυτήν τη στιγμή τη Νο1 πηγή μεταδόσεων και υπερμεταδόσεων της Covid-19. Οπως προκύπτει από τις πληροφορίες, σημαντικό «πονοκέφαλο» αποτελούν και οι αθλητικές εκδηλώσεις ανά την Ελλάδα, που τελευταία έχουν αποδειχθεί σε «φωλιές» του κορονοϊού, κυρίως λόγω πλημμελούς εφαρμογής των μέτρων. Υπενθυμίζεται ότι έπειτα από εντολή του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, ανακλήθηκε η απόφαση για την παρουσία περιορισμένου αριθμού φιλάθλων στους ποδοσφαιρικούς αγώνες. Ο πρωθυπουργός θεώρησε ότι η διεξαγωγή αγώνων έστω και με λίγους φιλάθλους θα έστελνε το λάθος μήνυμα στους πολίτες.

Σύμφωνα με τις πληροφορίες, οι περισσότερες μεταδόσεις γίνονται σε κοινωνικές συναναστροφές και λιγότερο σε χώρους εργασίας, εκτός συγκεκριμένων εξαιρέσεων που αφορούν π.χ. σε εργοστάσια επεξεργασίας τροφίμων, όπου οι συνθήκες είναι ευνοϊκές για τη μετάδοση του ιού. Συμμετοχή στη διαμόρφωση του επιδημιολογικού «χάρτη» εξακολουθούν να έχουν οι κλειστές δομές, οι οποίες αποτελούν και επικίνδυνες εστίες, ιδίως όταν πρόκειται για Μονάδες Φροντίδας Ηλικιωμένων, καθώς η θνησιμότητα μπορεί να είναι ραγδαία. Στις δομές, άλλωστε, η γρήγορη μετάδοση του ιού είναι εύκολη, όπως και σε όλους τους κλειστούς χώρους με συγχρωτισμό. Υπενθυμίζεται στο πρώτο κύμα της πανδημίας το πούλμαν προσκυνητών από την Ηλεία, στο οποίο είχαν κολλήσει τον κορονοϊό οι 47 από τους 54 επιβαίνοντες.

Οσον αφορά στην «κόκκινη» γραμμή ημερήσιων κρουσμάτων, για να οδηγηθεί η χώρα σε πιθανό γενικευμένο lockdown και πάλι δεν υπάρχει συγκεκριμένος αριθμός, όπως εξηγούν οι κ.κ. Βατόπουλος και Παρασκευής. Οι ειδικοί εξετάζουν πολλαπλούς δείκτες. Ενας από αυτούς είναι τα ημερήσια νούμερα κρουσμάτων ανά 100.000 πληθυσμού για 14 ημέρες σε καθεμία περιοχή. Επίσης, η αυξητική τάση των ημερήσιων κρουσμάτων σε διάστημα ακόμη και επτά ημερών εάν δείχνει να είναι πολύ μεγάλη. Το ποσοστό κάλυψης των ΜΕΘ είναι από τις πιο σημαντικές παραμέτρους που συνυπολογίζουν, ενώ συνεκτιμώνται και ποιοτικά χαρακτηριστικά, όπως συρροές, ηλικίες, διάσπαρτα κρούσματα.