Υστερα από δέκα χρόνια κοινοβουλευτικής απραξίας από το 1936, και μεσολαβώντας μία δικτατορία και ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, περιμένει κανείς ότι οι πρώτες μεταπολεμικές εκλογές θ’ αποτελούσαν γιορτή της Δημοκρατίας και όχι μια ανοιχτή πληγή, όπως έγινε. Ενα εξάμηνο μετά την απελευθέρωση, η χώρα βιώνει τα Δεκεμβριανά, τη Συμφωνία της Βάρκιζας και πέντε πρωθυπουργούς, με τελευταίο εξ αυτών τον Θεμιστοκλή Σοφούλη, που προκηρύσσει εκλογές για τις 31 Μαρτίου 1946.

Αποχή

Η Αριστερά, αγνοώντας την αλλαγή συσχετισμών εντός και εκτός της χώρας, επιλέγει την αποχή από αυτές, κάτι που στην πορεία αποδεικνύεται ιστορικό λάθος που πληρώνουν η ίδια αλλά και η χώρα. Το προηγούμενο βράδυ των εκλογών επίθεση ένοπλης ομάδας κομμουνιστών στο αστυνομικό τμήμα Λιτόχωρου αφήνει πίσω δεκατρείς νεκρούς αστυνομικούς και μια χώρα στα πρόθυρα εμφυλίου.

Στις εκλογές της επόμενης ημέρας, που παίρνουν μέρος 27 κόμματα, κυριαρχεί η Ηνωμένη Παράταξις Εθνικοφρόνων, ένας συνασπισμός δέκα κομμάτων, που υπό την ηγεσία του Κώστα Τσαλδάρη παίρνει 55,12% και 206 έδρες, ενώ ακολουθούν η Εθνική Πολιτική Ενωσις (19,28% – 68 έδρες), το Κόμμα Φιλελευθέρων (14,39% – 48 έδρες), ενώ η αποχή πλησιάζει το 40%. Στην πραγματικότητα το εκλογικό αποτέλεσμα θα το υπερκεράσει το αποπνικτικό πλαίσιο της περιόδου, οι συνέπειες του οποίου καθορίζουν τον πολιτικοκοινωνικό χάρτη της χώρας τις επόμενες δεκαετίες.

Στην επόμενη εκλογική μάχη, στις 5 Μαρτίου 1950, κυριαρχεί ο κατακερματισμός των πολιτικών δυνάμεων με αποτέλεσμα τη συμμετοχή του αριθμού-ρεκόρ των 44 κομμάτων και σχηματισμών. Δέκα εξ αυτών καταφέρνουν να εκπροσωπηθούν στο Κοινοβούλιο. Πρώτο είναι το Λαϊκό Κόμμα (18,80%), δεύτερο το Κόμμα Φιλελευθέρων (17,24%), τρίτο η Εθνική Πολιτική Ενωσις Κέντρου (16,44%), τέταρτο το Κόμμα του Γεωργίου Παπανδρέου (10,67%), ενώ ακολουθούν άλλα έξι κόμματα με ποσοστά κάτω του 10%. Οι μετεκλογικές συμμαχίες έχουν ως αποτέλεσμα τον σχηματισμό τεσσάρων κεντρώων βραχύβιων κυβερνήσεων μέσα σε ενάμιση χρόνο. Ο κοινοβουλευτικός γόρδιος δεσμός λύνεται με νέες εκλογές στις 9 Σεπτεμβρίου 1951.

Σημαντικότερη είδηση της επόμενης εκλογικής μάχης αποτελεί η συσπείρωση του συντηρητικού χώρου, που μετά την πολυδιάσπασή του ενώνεται υπό τη «στέγη» του Ελληνικού Συναγερμού και την ηγεσία του Αλέξανδρου Παπάγου. Παρότι ο Συναγερμός λαμβάνει το 36,53% των ψήφων, αδυνατεί να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση, κάτι που αξιοποιούν τα κεντρώα κόμματα που ακολουθούν (Εθνική Προοδευτική Ενωσις Κέντρου – 23,49% και Κόμμα Φιλελευθέρων – 19,04%), σχηματίζοντας κυβέρνηση υπό τον Νικόλαο Πλαστήρα. Αξιοσημείωτη είναι η εκλογική επανεμφάνιση της Αριστεράς υπό τη σκέπη της ΕΔΑ (το ΚΚΕ είναι εκτός νόμου), με 10,57% και 10 έδρες.

Οι εκλογές της 19^ης Νοεμβρίου 1952 αποτελούν μια στρατιωτική μονομαχία σε πολιτικό στίβο, αφού σε αυτή συγκρούονται δύο πρώην κορυφαίοι στρατιωτικοί (Πλαστήρας – Παπάγος). Ο ασθενής και καταπονημένος πρωθυπουργός Νικόλαος Πλαστήρας, πέφτοντας θύμα του ελιγμού του Παπάγου, αποδέχεται πρόταση του τελευταίου μέσα στη Βουλή, ώστε οι εκλογές να γίνουν με πλειοψηφικό σύστημα που πριμοδοτεί το πρώτο κόμμα. Η συσπείρωση δυνάμεων στις τάξεις του Συναγερμού, η σωματική καταπόνηση του «Μαύρου Καβαλάρη», η πολιτική αποδυνάμωση του κεντρώου χώρου που εκπροσωπεί, καθώς και η γραμμή ίσων αποστάσεων που δίνει ο Νίκος Ζαχαριάδης με το περίφημο «Τι Πλαστήρας, τι Παπάγος, όλοι οι σκύλοι μια γενιά», οδηγούν στον εκλογικό θρίαμβο του Ελληνικού Συναγερμού. Με 49,22% λαμβάνει τον αριθμό-ρεκόρ των 249 εδρών έναντι της Ενωσις Κομμάτων (34,22% – 51 έδρες) και της ΕΔΑ που με 9,55% δεν λαμβάνει καμία έδρα.

Πρωταγωνιστής των επόμενων εκλογών, εκτός των γυναικών που λαμβάνουν για πρώτη φορά μέρος, δεν είναι το κόμμα με τις περισσότερους ψήφους ούτε το δεύτερο που κατακτά την πλειοψηφία των εδρών, αλλά το ίδιο το εκλογικό σύστημα… Ο νέος, από το 1955, πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής, επιδιώκοντας την ανανέωση του συντηρητικού χώρου στρεφόμενος προς το μετριοπαθές Κέντρο, δημιουργεί την Εθνική Ριζοσπαστική Ενωση η οποία συγκρούεται στις εκλογές με συνασπισμό επτά κεντρώων κομμάτων που συγκροτούν τη Δημοκρατική Ενωση. Στις εκλογές της 19^ης Φεβρουαρίου 1956 η τελευταία παίρνει την πλειοψηφία των ψήφων (48,15%), αλλά η πλειοψηφία των εδρών πηγαίνει λόγω του «τριφασικού» εκλογικού νόμου στην ΕΡΕ (47,38%).

Στις επόμενες εκλογές της 11^ης Μαΐου 1958 η πολυδιάσπαση του κεντρώου χώρου οδηγεί σε εύκολη επικράτηση της ΕΡΕ (41,16% – 172 έδρες), αλλά η έκπληξη έρχεται από την ΕΔΑ. Το κόμμα της Αριστεράς διεμβολίζει το Κέντρο και αξιοποιώντας τον εκλογικό νόμο που πριμοδοτεί τα δύο πρώτα κόμματα γίνεται για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας αξιωματική αντιπολίτευση με 24,42% και 79 έδρες, αφήνοντας πίσω το Κόμμα Φιλελευθέρων (20,67% – 36 έδρες).

Το παρασκήνιο πριν η χώρα μπει στον… γύψο

Οι εκλογές της 29^ης Οκτωβρίου 1961 αποτελούν το πρώτο βήμα μιας πολιτικής διολίσθησης που έξι χρόνια αργότερα στέλνει στον… γύψο τη χώρα. Η ΕΡΕ κατακτά πάλι την εξουσία φτάνοντας το 50,80% με 176 έδρες, ακολουθεί η Ενωση Κέντρου (33,65% – 100 έδρες) και τέλος η ΕΔΑ (14,62% – 24 έδρες). Η νίκη της ΕΡΕ είναι αδιαμφισβήτητη, αλλά η αντιπολίτευση καταγγέλλει αλλοίωση της εκλογικής διαδικασίας, με τον ίδιο τον πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή να αποδίδει λίγα χρόνια μετά την αυτοεξορία του στο Παρίσι στα ανάκτορα και σε στρατιωτικούς κύκλους, χαρακτηρίζοντας ύποπτη τη συμπεριφορά του αξιωματικού Χαράλαμπου Ποταμιάνου στην υπηρεσιακή κυβέρνηση Δόβα που οδηγεί σε εκλογές.

Η σύγκρουση Καραμανλή με το παλατιανό παρακράτος κορυφώνεται μετά τη δολοφονία του βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη και μετά το περίφημο «Μα ποιος κυβερνά επιτέλους αυτόν τον τόπο», η χώρα οδηγείται σε εκλογές στις 3 Νοεμβρίου 1963. Σε αυτές, η Ενωση Κέντρου υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου αξιοποιεί πλήρως το πλειοψηφικό ρεύμα που της δίνουν οι παλατιανές παρεμβάσεις στην πολιτική ζωή, κερδίζοντας με 42,04% και 138 έδρες, έναντι 39,37% της ΕΡΕ και 14,34% και 29 έδρες της ΕΔΑ, αλλά όχι την αυτοδυναμία. Μη θέλοντας ο Γ. Παπανδρέου να σχηματίσει κυβέρνηση συγκυβέρνησης με την ΕΔΑ, προκηρύσσει νέες εκλογές για τις 16 Φεβρουαρίου 1964. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής έχει φύγει για το Παρίσι παραδίδοντας την ηγεσία της ΕΡΕ στον Παναγιώτη Κανελλόπουλο και ο Γεώργιος Παπανδρέου σημειώνει καταφανή εκλογικό θρίαμβο κατακτώντας με την Ενωση Κέντρου το 52,72% του εκλογικού σώματος και 180 έδρες, με την ΕΡΕ να ακολουθεί με 35,26% και 107 έδρες και την ΕΔΑ με 11,80% και 22 έδρες. Κανένας εκείνη τη στιγμή δεν φαντάζεται ότι θα περάσουν πάνω από δέκα χρόνια για την επόμενη εκλογική διαδικασία…

Ειδήσεις σήμερα