Η Κοσμητεία της Ιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών ενημερώνει με έγγραφό της την πρυτανεία του Ιδρύματος ότι άπαντες οι καθηγητές της Σχολής διατίθενται στις ανάγκες του Ελληνικού Στρατού. Ερανοι, εθελοντική προσφορά, μαθητικά συσσίτια, επιστολές φοιτητών που συμμετείχαν λίγα χρόνια αργότερα στο αντιστασιακό κίνημα κατά των Γερμανών αποτυπώνονται σε χιλιάδες επιστολές που το αρχαιότερο Ιδρυμα της Ελλάδας και των Βαλκανίων έχει διασώσει μέχρι και σήμερα. Μάλιστα, το ψηφιοποιημένο αρχείο από το Ιστορικό Αρχείο του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) θα είναι προσβάσιμο σε όλους, χάρη στο τιτάνιο έργο ψηφιοποίησής τους.

«Κύριε Πρύτανι, Έλαβον την επιστολήν σας και την εσώκλειστον επιταγήν εκ δρχ. 44.700 προϊόν εράνου του επιστημονικού και διοικητικού προσωπικού του Πανεπιστημίου Αθηνών υπέρ των Μαθητικών συσσιτίων και σας ευχαριστώ θερμώς», αναφέρει η επιστολή που φέρνει στο φως ο Ελεύθερος Τύπος της Κυριακής με υπογραφή του Ιωάννη Μεταξά. Σε άλλα έγγραφα του Πανεπιστημίου που παρουσιάζει αποκλειστικά μια μέρα πριν από την πρόσβαση του κοινού σε αυτά, αποτυπώνεται με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο η συμβολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, που στάθηκε αρωγός στην χειμάζουσα από τον πόλεμο ελληνική κοινωνία, ανταποκρινόμενο άμεσα στις ανάγκες των πολιτών και του στρατού στις πιο κρίσιμες εθνικές στιγμές.

Ενδεικτικά, στις 20 Δεκεμβρίου του 1940, το Πανεπιστήμιο γνωστοποιεί σε επιστολή του ότι τρεις καθηγητές του προσφέρουν τα οχήματά τους στην Ελληνική Πολιτεία, ένα εκ των οποίων στον Ελληνικό Στρατό, ένας καθηγητής προτίθεται να προσφέρει μηνιαίως τον μισθό του για ένα εξάμηνο, ενώ έρανοι οργανώνονται από το εκπαιδευτικό και διδακτικό προσωπικό με στόχο να ενισχυθεί η ελληνική κοινωνία.

«Είναι συγκινητικό και ενδιαφέρον, παράλληλα, να δεις μια άλλη διάσταση του πολέμου ακόμα και μέσα από διοικητικά έγγραφα του Ιδρύματος. Στο αρχείο υπάρχουν ακόμα και επιστολές του πανεπιστημίου προς τους γονείς φοιτητών του που χάθηκαν στο Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο ή ακόμα και παραγγελίες για να αγοραστεί χαρτί για να βάλουν οι κάτοικοι στα παράθυρα φοβούμενοι τους βομβαρδισμούς (συσκότιση)». Ο πρόεδρος του Ιστορικού Αρχείου του ΕΚΠΑ και επίκουρος καθηγητής Βαγγέλης Καραμανωλάκης μιλάει στον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής για το τιτάνιο έργο ψηφιοποίησης εκατοντάδων χιλιάδων σελίδων αλλά και την ιστορική του σημασία.

«Χρειάστηκε ένας χρόνος για να ψηφιοποιηθεί το υλικό, το οποίο θα είναι αναρτημένο στην ψηφιακή βάση “Πέργαμος” του Πανεπιστημίου. Με απόλυτη ελευθερία και κανένα κόστος μπορεί ο οποιοσδήποτε ενδιαφερόμενος να αναζητήσει αυτό που θέλει με λέξεις-κλειδιά.

Συνολικά, από το αρχείο του ΕΚΠΑ έχουν ψηφιοποιηθεί περίπου 1 εκατ. έγγραφα. Ενα μέρος αυτού ψηφιοποιήθηκε πρόσφατα από την εταιρεία JTI Hellas η οποία ανέλαβε την κάλυψη του κόστους που απαιτείται για την ψηφιοποίηση 240.000 σελίδων και τη λημματογράφηση 300.000 σελίδων από το πολύτιμο αρχειακό υλικό που φυλάσσεται στο κτήριο του Ιστορικού Αρχείου του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ειδικότερα, η εταιρεία κάλυψε πλήρως τις δαπάνες για την αγορά του απαραίτητου τεχνικού εξοπλισμού και την αμοιβή του προσωπικού που απασχολήθηκε για την ψηφιοποίηση και τη λημματογράφηση του Αρχείου Πρωτοκόλλου από το 1837, έτος ίδρυσης του Πανεπιστημίου, έως και τη δεκαετία του 1950». Σήμερα, το ΕΚΠΑ στις 7 το απόγευμα θα παρουσιάσει τα αποτελέσματα του έργου σε μία εκδήλωση στο αμφιθέατρο «Αλκης Αργυριάδης» του ιστορικού Ιδρύματος.

«Το Πανεπιστήμιο Αθηνών έχει έναν κομβικό ρόλο στην ιστορία της χώρας, καθώς είναι το πρώτο στα Βαλκάνια και στην Ελλάδα το μοναδικό Ιδρυμα μέχρι το 1926», σημειώνει ο κ. Καραμανωλάκης και συνεχίζει: «Από τους ποιητικούς διαγωνισμούς του 19ου αιώνα μέχρι και τον Μεσοπόλεμο υπάρχει ένα ολόκληρο δίκτυο που αποτυπώνεται σε αυτά τα έγγραφα λόγω του ρόλου των υπηρεσιών και των θεσμών του Πανεπιστημίου. Είναι μια σκιαγράφηση της ελληνικής ιστορίας και μπορεί να αποτελέσει μοναδική πηγή μελέτης της ελληνικής κοινωνίας».

Ιστορία του ιδρύματος, ιστορία της Ελλάδας

Το Ιστορικό Αρχείο του Πανεπιστημίου Αθηνών ξεκίνησε την πορεία του το 1991. Ηδη όμως από το 1887, στα 50 χρόνια που γιόρταζε το ΕΚΠΑ, οι καθηγητές είχαν αρχίσει να σκέφτονται τη διατήρηση ενός αρχείου που θα περικλείει την ιστορία του Ιδρύματος. Μέχρι και το 1991 το αρχείο αυτό βρισκόταν διασκορπισμένο σε διάφορες υπηρεσίες. Εγινε μια προσπάθεια συλλογής του, ένα μέρος του καταστράφηκε, όμως τα περισσότερα αρχεία ακολουθούν την ιστορία του. Εκτός από τα σημαντικά γεγονότα που σημάδεψαν τη χώρα, εντός του αρχείου υπάρχουν έγγραφα ακόμα και με χημικές αναλύσεις που αφορούσαν την ανακάλυψη αρχαιοτήτων στα Αντικύθηρα.

Στόχος του Ιστορικού Αρχείου είναι η συγκέντρωση, διάσωση, συντήρηση και διάχυση του υλικού, η ανάγκη αυτό το υλικό να γίνει ευρύτερα κτήμα του κόσμου και, τέλος, να λειτουργήσει το Ιστορικό Αρχείο ως επιστημονικό κέντρο. Μάλιστα, τους επόμενους μήνες έχουν προγραμματιστεί δύο συνέδρια που αφορούν το φοιτητικό κίνημα και τις σχέσεις του πανεπιστημίου και κρίσεις.

ΕΛΠΙΔΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ
[email protected]
Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου