Γράφει η Σοφία Βαλσάμη

Ο εμπνευστής της ΔΕΘ το 1926 έβαλε τα θεμέλια ώστε το όνομα της Θεσσαλονίκης να ταξιδεύει στα πέρατα του κόσμου.

Στο νέο τεύχος του ET Μagazine του Eleftherostypos.gr ξεδιπλώνουμε τη ζωή του Νικολάου Γερμανού, του ανθρώπου στον οποίο οφείλει την ύπαρξή της η ΔΕΘ.

«Θα σου δώσω την άδεια, κύριε Γερμανέ, γιατί είσαι δραστήριος άνθρωπος». Αυτά ήταν τα λόγια του τότε πρωθυπουργού της Ελλάδας στον Ελευθερίου Βενιζέλου στον Νικόλαο Γερμανό ανάβοντας του το πράσινο φως για να ξεκινήσει η πρώτη Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης. Αλλά πως φτάσαμε σε αυτή την εξέλιξη; Ποιος ήταν τελικά ο Νικόλαος Γερμανός, ο οποίος τόλμησε και κατάφερε να δημιουργήσει την Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης;

Ανήσυχο πνεύμα με δίψα για μάθηση

Γεννήθηκε το 1864 στο χωριό Βάβδος της Χαλκιδικής και σπούδασε στην Αθήνα και την Γερμανία. Αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές του στη Χάλκη, εργάστηκε στη Σμύρνη ως βοηθός σε φαρμακείο, ενώ το επίθετό του (Γερμανός) το πήρε επειδή σπούδασε στην Γερμανία, καθώς το πατρικό του ήταν Λιόλιος.

Ανήσυχο πνεύμα ο Νικόλαος Γερμανός ασχολήθηκε με επιστημονικές έρευνες στο Ινστιτούτο της Ιένης. Στη συνέχεια μετά από πρόταση του καθηγητή Χάικελ μετακινήθηκε στο Διεθνές Ενυδρείο στη Νάπολη της Ιταλίας, όπου εκεί καταπιάστηκε για ένα εξάμηνο με την έρευνα σε θαλάσσια ζώα.

Στην Ελλάδα επέστρεψε στα τέλη της δεκαετίας του 1890 όπου και διορίστηκε καθηγητής της Φυσικής Ιστορίας στο Διδασκαλείο Αθηνών. Μάλιστα από το 1906 μέχρι και το 1915 ήταν υφηγητής κι επιμελητής στο Φυσιογραφικό Μουσείο του Πανεπιστημίου Αθηνών. Νωρίτερα είχε προβεί σε ενέργειες, φτάνοντας μέχρι την Αίγυπτο και την Οδησσό για να βρει χρηματοδότηση, ώστε να δημιουργηθεί στην Αθήνα και συγκεκριμένα στο Παλαιό Φάληρο ένας πρότυπος ζωολογικός κήπος, που λειτούργησε ως το 1916, οπότε τα ζώα θανατώθηκαν καθώς λόγω του πολέμου δεν υπήρχε η δυνατότητα να τραφούν.

«Η αγάπη του για τα ζώα και τη φύση τον οδήγησε σε ταξίδια στα πέρατα του κόσμου, μέχρι πριν εγκατασταθεί πάλι στην Ελλάδα. Ταξίδεψε στην Αφρική και σε πολλές ασιατικές χώρες, θαύμασε τη φύση, έγραψε το πρώτο “Βιβλίο των ζώων” που κυκλοφόρησε έπειτα στην Ελλάδα, έκανε φίλους σε όλο τον κόσμο κι αποφάσισε όλες τις γνώσεις και το πνεύμα του να τα… δωρίσει στην πατρίδα μας» είχε πει σε συνέντευξή του ο εγγονός του ο Γιώργος Χρηστίδης.

Όταν απελευθερώθηκε η Μακεδονία μετακόμισε στη Θεσσαλονίκη και το 1915 εξελέγη βουλευτής με το αντιβενιζελικό ψηφοδέλτιο, όπως και το 1920.

«Οι σύγχρονοί του τον κορόιδευαν και αντιμετώπισε πολέμιους της ιδέας του. Ωστόσο απέδειξε ότι ήταν πολλά χρόνια μπροστά από την εποχή του, ένας οραματιστής με τόλμη και αγάπη για την πατρίδα. Η ζωή του στο εξωτερικό, όπου είδε από κοντά μεγάλες εκθέσεις, τον έκανε να πιστεύει ακράδαντα στην επιτυχία» σημειώνει ο εγγονός του.

Αλληλογραφία με τον Τόμας Εντισον

Ήταν ένας άνθρωπος που είχε τεράστια επιμονή, διπλωματική ευελιξία και θάρρος, στοιχεία που απαιτούνταν για να ξεπεραστούν οι αμέτρητες δυσκολίες και η γραφειοκρατική αδράνεια προκειμένου για να γίνει το όραμά του πραγματικότητα. Μιλάμε για μια ιδιαίτερα ισχυρή και αναγνωρισμένη προσωπικότητα που έφτασε να αλληλογραφεί με τον Τόμας ‘Εντισον, από τον οποίο δέχτηκε και πρόταση να τον επισκεφτεί στις ΗΠΑ.

Στις 28 Απριλίου του 1925 ο Νικόλαος Γερμανός που ήταν τότε βουλευτής κατέθεσε στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας την καινοτόμα πρότασή του για μία διεθνή έκθεση, την πρώτη βέβαια στην Ελλάδα.

Το πρωτοπόρο για την εποχή εγχείρημα του Νικολάου Γερμανού πήρε σάρκα και οστά στις 3 Οκτωβρίου του 1926. Η έκθεση άνοιξε τις πύλες της στη Θεσσαλονίκη, στο Πεδίον του Αρεως ακριβώς απέναντι από το κτίριο της Ηλεκτρικής Εταιρείας το οποίο πλέον έχει κατεδαφιστεί. Ηταν ουσιαστικά μια διεθνής εμποροπανήγυρις η οποία εξελίχθηκε σε σημείο αναφοράς για τη Θεσσαλονικη.

Η ζωή, πάντως, του έπαιξε ένα άσχημο παιχνίδι… Πέθανε στον Ιανουάριο του 1935, ενώ τέσσερις ώρες νωρίτερα (πριν αφήσει την τελευταία του πνοή) είχε πετύχει την οριστική παραχώρηση του οικοπέδου των νέων εγκαταστάσεων της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης. Μάλιστα το τραγικό ήταν ότι το τηλεγράφημα θανάτου προς τους δικούς του ανθρώπους έφτασε πριν από αυτό της επιτυχίας του για τη ΔΕΘ, που ανέφερε: «Αύριον παραλαμβάνω έγγραφα χείρας μου, αναχωρώ Κυριακήν. Γερμανός».

Η κληρονομιά που άφησε είναι τεράστια. Η ιδέα του όχι μόνο, διατηρήθηκε με το πέρασμα των χρόνων, αλλά η ΔΕΘ γιγαντώθηκε και έγινε σημείο αναφοράς για τη Θεσσαλονίκη και τη Βόρεια Ελλάδα γενικότερα.