Για το 2025 η πρόβλεψη είναι ότι το πλεόνασμα θα διαμορφωθεί στα 98 εκατ. ευρώ. Το πλεόνασμα για το 2024, αλλά και για το 2025 θα σηματοδοτήσει την επανεξέταση ή και την άρση της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος, ώστε να αποφασιστούν αυξήσεις από το 2025 στις επικουρικές συντάξεις 1,2 εκατ. συνταξιούχων, με απόφαση του υπουργείου Εργασίας.

Η μέση επικουρική σύνταξη ανέρχεται στα 190 ευρώ και αν δινόταν η ίδια αύξηση με τις κύριες συντάξεις (2,4%), τότε το ετήσιο κόστος δεν θα ξεπερνούσε τα 70 εκατ. ευρώ. Η καλή πορεία του ΕΤΕΑΕΠ και ως έναν βαθμό ανέλπιστη, καθώς οι νέοι ως 35 ετών ασφαλίζονται πλέον υποχρεωτικά στο νέο επικουρικό ταμείο (ΤΕΚΑ) με κεφαλαιοποιητικά χαρακτηριστικά, στερώντας έτσι πόρους από την παλιά επικουρική ασφάλιση, ανοίγει τον δρόμο για να έρθουν αυξήσεις και στις επικουρικές που απαγορεύθηκαν με τον νόμο Κατρούγκαλου (ν. 4387/2016).

Η επίμαχη διάταξη στις παραγράφους 2 και 3 του άρθρου 96 του νόμου 4387/2026 αναφέρει ότι, από το 2016 ως το 2019, οι επικουρικές δεν αναπροσαρμόζονται (ούτε αυξάνονται, αλλά ούτε και μειώνονται) αν ο κλάδος επικουρικής ασφάλισης εμφανίζει έλλειμμα ή αν η αρνητική διαφορά εσόδων -εξόδων είναι μικρότερη του 0,5% των εσόδων. Ακολούθως, μετά το 2019, η διάταξη προβλέπει ότι οι επικουρικές δεν θα μπορούν να αναπροσαρμόζονται (στην ουσία δεν θα αυξάνονται) αν υπάρχει το οποιοδήποτε αρνητικό αποτέλεσμα.

Αυτή είναι η λεγόμενη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος, που αποκλείει τις αυξήσεις από τις επικουρικές συντάξεις. Επιπλέον, η διάταξη αναφέρει ότι σε περίπτωση ελλείμματος θα μπορεί να αξιοποιείται και η περιουσία του κλάδου επικουρικής ασφάλισης για την επάρκεια των συντάξεων.

Με τα σημερινά δεδομένα, οι δύο απαγορεύσεις δεν υφίστανται, καθώς τα στοιχεία -που αποστέλλονται και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή- δείχνουν ότι ο κλάδος Επικουρικής Ασφάλισης εμφανίζει πιστοποιημένο πλεόνασμα στην εκτέλεση του προϋπολογισμού για το 2024 και εκτιμάται τι θα έχει πλεόνασμα και για το 2025. Με αυτές τις δύο παραδοχές πλέον το «ξεπάγωμα» των αυξήσεων έχει μπει στο τραπέζι του υπουργείου Εργασίας.

Ωστόσο, η απόφαση για το ύψος των αυξήσεων θα εξαρτηθεί και από μια σειρά στοιχείων σχετικών με τη βιωσιμότητα του ΕΤΕΑΕΠ που εξετάζονται ήδη από την Αναλογιστική Αρχή.

Από τα στοιχεία που περιλαμβάνει ο προϋπολογισμός του ΕΦΚΑ-ΕΤΕΑΕΠ, η βιωσιμότητα του επικουρικού κλάδου δεν κινδυνεύει από τις πιθανές αυξήσεις, καθώς υπάρχει το «μαξιλάρι» των αποθεματικών κυρίως από τον κλάδο του Εφάπαξ, που ξεπερνά τα 4 δισ. ευρώ.

Μία σημαντική παράμετρος που συνέβαλε στην αύξηση των εσόδων και την επίτευξη πλεονάσματος είναι και η απασχόληση των συνταξιούχων, που έχει αυξηθεί σημαντικά μετά την άρση των περικοπών 30% στις συντάξεις όσων συνεχίζουν να εργάζονται λαμβάνοντας ταυτόχρονα και σύνταξη. Περίπου 100.000 συνταξιούχοι έχουν αξιοποιήσει τη διάταξη του νόμου 5078/2023, ενισχύοντας με τις εισφορές που καταβάλλουν ως εργαζόμενοι και τα έσοδα στην επικουρική ασφάλιση.

Πώς θα αυξηθούν οι επικουρικές συντάξεις

Το «κλειδί» για να «ξεπαγώσουν» οι αυξήσεις στις επικουρικές συντάξεις είναι να εξακριβωθεί από την Εθνική Αναλογιστική Αρχή ότι το πλεόνασμα του ΕΤΕΑΕΠ δεν είναι προσωρινό και ότι η χορήγηση αυξήσεων δεν θα εκτροχιάσει τις μελλοντικές συνταξιοδοτικές δαπάνες.

Τα δεδομένα που ισχύουν πλέον στην επικουρική ασφάλιση είναι τέτοια που η αύξηση των συντάξεων ισοφαρίζεται μελλοντικά από τη μείωση των ποσών που θα λαμβάνουν οι νέοι συνταξιούχοι λόγω του υπολογισμού των επικουρικών συντάξεων με το σύστημα της νοητής κεφαλαιοποίησης για όσους αποχωρούν από το 2015 και μετά.

Με το νέο σύστημα και όσο οι ασφαλισμένοι θα διανύουν περισσότερα χρόνια με το νέο καθεστώς, οι επικουρικές συντάξεις θα είναι χαμηλότερες από αυτές που έπαιρναν οι ασφαλισμένοι ως το 2014.

Η εξέλιξη αυτή σημαίνει εξοικονόμηση πόρων που συμβάλλουν στη συγκράτηση των δαπανών για νέες συντάξεις και στην επίτευξη πλεονασμάτων.

Με τα δεδομένα αυτά, θα θεωρηθεί παράταιρο να ακυρώσει τις αυξήσεις στις επικουρικές συντάξεις η αναλογιστική αρχή, δεδομένου ότι τα νούμερα «μιλάνε μόνα τους» και λένε ότι οι επικουρικές συντάξεις μπορούν να αυξηθούν το 2025 κατά 2,4%.

Οι νέες επικουρικές για 1,2 εκατ. συνταξιούχους με αύξηση 2,4%

Σύμφωνα με τον πίνακα που δημοσιεύει το ένθετο «Ασφάλιση και Συντάξεις», με μια αύξηση 2,4% οι σημερινές καταβαλλόμενες επικουρικές συντάξεις μετά τις κρατήσεις και πριν από τον φόρο, ανά Ταμείο και ανά κατηγορία (γήρατος, αναπηρίας, θανάτου), αναμένεται να διαμορφωθούν ως εξής:

1. Για τους συνταξιούχους του ΙΚΑ, η μέση επικουρική λόγω γήρατος θα ανέλθει στα 186 ευρώ από 182 ευρώ τώρα, η μέση επικουρική λόγω αναπηρίας θα αυξηθεί στα 138 ευρώ από 135 ευρώ σήμερα και η μέση επικουρική λόγω θανάτου θα φτάσει στα 112 ευρώ από 109 ευρώ περίπου που είναι τώρα.
2. Για τους συνταξιούχους του ΤΕΑΔΥ (Δημόσιο), η μέση επικουρική λόγω γήρατος θα ανέλθει στα 183 ευρώ από 179 ευρώ τώρα, η μέση επικουρική λόγω αναπηρίας θα αυξηθεί στα 173 ευρώ από 169 ευρώ σήμερα και η μέση επικουρική λόγω θανάτου θα φτάσει στα 114 ευρώ από 111 ευρώ περίπου που είναι τώρα.
3. Για τους συνταξιούχους του ΤΕΑΥΕΚ, η μέση επικουρική λόγω γήρατος θα ανέλθει στα 248 ευρώ από 242 ευρώ τώρα, η μέση επικουρική λόγω αναπηρίας θα αυξηθεί στα 214 ευρώ από 209 ευρώ σήμερα και η μέση επικουρική λόγω θανάτου θα φτάσει στα 151 ευρώ από 147 ευρώ περίπου που είναι τώρα.
4. Για τους συνταξιούχους του ΝΑΤ, η μέση επικουρική λόγω γήρατος θα ανέλθει στα 296 ευρώ από 289 ευρώ τώρα, η μέση επικουρική λόγω αναπηρίας θα αυξηθεί στα 241 ευρώ από 296 ευρώ σήμερα και η μέση επικουρική λόγω θανάτου θα φτάσει στα 202 ευρώ από 197 ευρώ περίπου που είναι τώρα.
5. Για τους συνταξιούχους του ΝΑΤ, η μέση επικουρική λόγω γήρατος θα ανέλθει στα 296 ευρώ από 289 ευρώ τώρα, η μέση επικουρική λόγω αναπηρίας θα αυξηθεί στα 241 ευρώ από 296 ευρώ σήμερα και η μέση επικουρική λόγω θανάτου θα φτάσει στα 202 ευρώ από 197 ευρώ περίπου που είναι τώρα.

Πώς υπολογίζονται οι επικουρικές συντάξεις;

Στις επικουρικές συντάξεις που εκδίδονται μετά το 2015 εφαρμόζονται δύο υπολογισμοί, ένας για τα χρόνια ασφάλισης ως το 2014 και ένας για τα χρόνια ασφάλισης από το 2015 και μετά. Για τα έτη ως το 2014 η επικουρική υπολογίζεται με συντελεστή 0,45% ανά έτος και πολλαπλασιάζεται με τον συντάξιμο μισθό που είχαν οι ασφαλισμένοι από το 2002 ως το 2014, ενώ από το 2015 και μετά το ποσό των εισφορών πολλαπλασιάζεται με συντελεστές (ράντες) απομείωσης της σύνταξης όσο χαμηλότερο είναι το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης των ασφαλισμένων. Ετσι, μπορεί ένας ασφαλισμένος με υψηλό μισθό να έχει καταβάλει μεγάλες εισφορές μετά το 2015, αλλά αν αποχωρήσει στα 60 αντί 67, θα έχει πέναλτι στο ποσό της σύνταξης.

ΚΕΡΔΙΣΜΕΝΟΙ

Το νέο σύστημα υπολογισμού των επικουρικών συντάξεων ευνοεί όσους έχουν πολλά χρόνια ασφάλισης ως το 2014, καθώς και όσους κατέβαλαν για το διάστημα ασφάλισής τους ως το 2014 εισφορές επικουρικής ασφάλισης (εργαζομένου και εργοδότη) υψηλότερες του 6%, καθώς θα λάβουν προσαύξηση σύνταξης.

ΧΑΜΕΝΟΙ

Η μείωση του επιβάλλεται στην κύρια σύνταξη όταν οι ασφαλισμένοι αποχωρούν με μειωμένο όριο ηλικίας επεκτείνεται πλέον και στο ποσό της επικουρικής σύνταξης που αντιστοιχεί στα έτη ασφάλισης ως το 2014. Η μείωση λόγω πρόωρης συνταξιοδότησης είναι 6% για αποχώρηση στο 66ο έτος αντί 67 και φτάνει στο 30% για μειωμένη σύνταξη στο 62ο έτος.

Πώς θα διαμορφωθούν οι επικουρικές συντάξεις αν δοθεί αύξηση 2,4%

Πηγή: ΕΦΚΑ-ΕΤΕΑΕΠ. Ποσά συντάξεων προ φόρου.

Συντάξεις: Πληρωμή 37.500 εφάπαξ μέσα στο 2025 από τον ΕΦΚΑ [πίνακες με ποσά και παραδείγματα]

Πληρωμές 37.500 εφάπαξ μέσα στο 2025, με συνολικό προϋπολογισμό 745 εκατ. ευρώ, προγραμματίζει ο ΕΦΚΑ, ανεβάζοντας τους ρυθμούς απονομής για τους συνταξιούχους που είναι σε αναμονή σε 36 τομείς Πρόνοιας. Παράλληλα, ανοίγει και «παράθυρο» αυξήσεων στις επικουρικές συντάξεις.

Το μέσο εφάπαξ για το Δημόσιο, που έχει και τους περισσότερους συνταξιούχους, διαμορφώνεται στις 23.275 ευρώ με βάση τις πληρωμές του 2024, ενώ το 2023 ήταν υψηλότερο, στις 24.417 ευρώ.

Για το 2025, το μέσο εφάπαξ στο Δημόσιο αναμένεται να διαμορφωθεί στα ίδια, αν όχι και σε χαμηλότερα επίπεδα από το 2024, με ένα εύρος ποσού μεταξύ 23.000 ευρώ και 22.000 ευρώ. Το αν θα μείνει στα ίδια επίπεδα το εφάπαξ ή θα πάει πιο κάτω, έχει να κάνει με δύο παράγοντες: α) με τις συντάξιμες αποδοχές και β) με τα έτη ασφάλισης που θα έχουν οι ασφαλισμένοι κατά τη συνταξιοδότησή τους. Υψηλές συντάξιμες αποδοχές και περισσότερα έτη «φρενάρουν» τις μειώσεις του εφάπαξ.

Το γενικό μέσο εφάπαξ για το σύνολο των 36 Ταμείων διαμορφώνεται στις 18.425 ευρώ για το 2024, από 20.527 ευρώ που ήταν το 2023.

Σύμφωνα με τα στοιχεία πληρωμών που αποκαλύπτει σήμερα το ένθετο «Ασφάλιση και Συντάξεις», σε 17  από τα 36 πρώην Ταμεία Πρόνοιας το εφάπαξ αυξήθηκε στις πληρωμές του 2024 και στα υπόλοιπα 19 μειώθηκε.

Στο Δημόσιο, η μείωση στο μέσο εφάπαξ είναι 1.142 ευρώ και στο σύνολο των Ταμείων η μείωση στο μέσο εφάπαξ έφτασε στις 2.102 ευρώ το 2024 σε σχέση με το 2023.

Η μείωση οφείλεται στις αλλαγές που έγιναν μετά το 2014 στον υπολογισμό του εφάπαξ και που οδηγούν, χρόνο με τον χρόνο, πιο κάτω τα ποσά που παίρνουν οι συνταξιούχοι για τα ίδια έτη ασφάλισης.

Για παράδειγμα, το εφάπαξ για τους πολιτικούς υπαλλήλους με 35 έτη στο Δημόσιο έφτανε το 2015 στις 32.000 ευρώ και μία δεκαετία μετά έχει πέσει στις 22.000 ευρώ. Η μείωση οφείλεται στον τρόπο υπολογισμού του ποσού που δικαιούνται να πάρουν οι συνταξιοδοτηθέντες υπάλληλοι για τα χρόνια ασφάλισης από το 2015 και μετά. Για το διάστημα αυτό λοιπόν, οι ασφαλισμένοι παίρνουν πίσω άτοκα τις εισφορές που κατέβαλαν στους κλάδους Πρόνοιας όπου ανήκουν, ενώ για τα έτη ασφάλισης ως το 2014 το εφάπαξ υπολογίζεται με το 60% του μέσου όρου των συντάξιμων αποδοχών τους για την πενταετία 2009-2013.

Στην πράξη, το πρώτο κομμάτι του εφάπαξ, αυτό που αντιστοιχεί στα έτη ασφάλισης ως το 2014, είναι αυτό που αποδίδει περισσότερα στους συνταξιούχους, ενώ το δεύτερο κομμάτι, που αναλογεί στα έτη ασφάλισης από το 2015 και μετά, είναι «μηδενικής απόδοσης», καθώς ο αλγόριθμος του εφάπαξ είναι τέτοιος που επιστρέφει τις εισφορές στους συνταξιούχους. Αν συνυπολογιστεί, δε, το γεγονός ότι η επιστροφή αυτή είναι και άτοκη, τότε, λαμβάνοντας υπόψη και τον πληθωρισμό, το τμήμα εφάπαξ για τα έτη ασφάλισης μετά το 2015 καταλήγει να είναι μικρότερο από τις εισφορές που κατέβαλαν οι ασφαλισμένοι.

Αντίδοτο, όμως, στις μειώσεις του εφάπαξ είναι η αύξηση των ετών ασφάλισης. Στην πράξη, για να πάρουν οι ασφαλισμένοι το εφάπαξ της 35ετίας, θα πρέπει να συνταξιοδοτηθούν με 38 έτη, καταβάλλοντας δηλαδή εισφορές για τρία επιπλέον έτη. Αν αποχωρήσουν με λιγότερα από 35 έτη, τότε το ποσό που θα πληρωθούν από το εφάπαξ θα είναι σημαντικά μικρότερο.

Τα νέα ποσά για Δημόσιο, Ταμεία ΔΕΚΟ, τραπεζών και ιδιωτικού τομέα

Το μέσο εφάπαξ του Δημοσίου που πληρώθηκε το 2024 ανά κατηγορία συνταξιούχων διαμορφώθηκε  ως εξής:

1. Στους συνταξιούχους εκπαιδευτικούς ήταν 21.117 ευρώ, από 25.797 ευρώ που ήταν το 2023, με μείωση κατά 4.680 ευρώ το 2024.
2. Στους συνταξιούχους πολιτικούς υπαλλήλους ήταν 21.937 ευρώ, από 23.338 ευρώ που ήταν το 2023, με μείωση κατά 1.401 ευρώ για το 2024.
3. Στους συνταξιούχους που προέρχονται από τα ειδικά μισθολόγια το μέσο εφάπαξ του 2024 ήταν 40.023 ευρώ, από 39.323 ευρώ το 2023, με αύξηση κατά 700 ευρώ το 2024.
4. Στους συνταξιούχους κληρικούς το μέσο εφάπαξ του 2024 έφτασε στις 28.361 ευρώ, καταγράφοντας εντυπωσιακή αύξηση κατά 15.860 ευρώ σε σχέση με το 2023.

Στα Ταμεία των ΔΕΚΟ, τα εφάπαξ που πληρώθηκαν οι συνταξιούχοι το 2024 και που αναμένεται να πληρωθούν και το 2025 διαμορφώνονται ως εξής:

*Για τους συνταξιούχους της ΔΕΗ, το μέσο πληρωτέο ποσό του 2024 ανήλθε στις 46.129 ευρώ, από 32.591 ευρώ το 2023, με  αύξηση κατά 13.538 ευρώ για το 2024.

*Για τους συνταξιούχους του ΟΤΕ, το μέσο εφάπαξ ανήλθε στις 39.848 ευρώ, με αύξηση κατά 2.971 ευρώ από το 2023.

*Για τους συνταξιούχους του ΟΣΕ, το εφάπαξ του 2024 ανήλθε στις 47.657 ευρώ, από 58.195 ευρώ που ήταν το 2023, καταγράφοντας δηλαδή μείωση κατά 10.538 ευρώ για το 2024.

Πώς θα διαμορφωθεί το εφάπαξ στο Δημόσιο από το 2025 και μετά

Το διπλό σύστημα υπολογισμού του εφάπαξ (πριν και μετά το 2015) ευνοεί τους παλαιότερους ασφαλισμένους που η ηλικία συνταξιοδότησής τους βρίσκεται κοντά στην «καλή» 5ετία του εφάπαξ (2009-2013), ενώ οι νεότεροι ασφαλισμένοι όσο απομακρύνονται από αυτήν την 5ετία θα λάβουν με μαθηματική ακρίβεια πολύ μικρότερο εφάπαξ.

Για παράδειγμα:

1. Δημόσιος υπάλληλος με 38 έτη, που συνταξιοδοτήθηκε το 2020 και είχε μέσο μισθό 1.800 ευρώ στην 5ετία 2009-2013 και 2.000 ευρώ από το 2014 ως το 2020, πήρε εφάπαξ 40.200 ευρώ.
2. Δημόσιος υπάλληλος που θα συνταξιοδοτηθεί με 38 έτη το 2025 θα πάρει 35.000 ευρώ. Σε σύγκριση με τον ασφαλισμένο που αποχώρησε το 2020, ο συνταξιούχος του 2025 θα έχει χάσει περίπου 5.000 ευρώ από το εφάπαξ.
3. Δημόσιος υπάλληλος που συνταξιοδοτήθηκε το 2018 με 35 έτη και μέσο μισθό 1.560 ευρώ στην 5ετία 2009-2013 και 1.650 ευρώ από το 2014 ως το 2018, πήρε εφάπαξ 32.038 ευρώ.
4. Δημόσιος υπάλληλος που θα συνταξιοδοτηθεί με 35 έτη το 2025 θα έχει 23 έτη ασφάλισης ως το 2013 για το «καλό» τμήμα του εφάπαξ και 12 έτη επιστροφής εισφορών μετά το 2014, με το τελικό εφάπαξ να διαμορφώνεται περίπου στις 25.069 ευρώ. Σε σύγκριση με τον ασφαλισμένο που αποχώρησε το 2018, ο συνταξιούχος του 2025 έχει χάσει περίπου 7.000 ευρώ από το εφάπαξ.

Μπορεί να γίνει κάτι για να σταματήσει το «ψαλίδισμα» του εφάπαξ;

Η λύση που έχει προταθεί από υπηρεσιακούς παράγοντες στο υπουργείο Εργασίας για να μπει φρένο στις μειώσεις είναι να μετακινείται κάθε χρόνο η πενταετία που δίνει το καλό εφάπαξ, ώστε να είναι πιο κοντά στην ηλικία συνταξιοδότησης. Η πρόταση αφορά στην επέκταση της 5ετίας 2009-2013, που χρησιμοποιείται σήμερα για τον υπολογισμό του πρώτου και «καλύτερου» τμήματος του εφάπαξ, κατά ένα έτος. Για παράδειγμα, όσοι αποχωρούν το 2025 να παίρνουν το ένα τμήμα του εφάπαξ με βάση την πενταετία 2012-2016 και η επιστροφή εισφορών να αφορά τα έτη 2017-2025. Οσοι αποχωρήσουν το 2026 να πάρουν το πρώτο κομμάτι με βάση τις αποδοχές της πενταετίας 2013-2017 κ.ο.κ. Οι προτάσεις έχουν γίνει, αλλά μένουν στα συρτάρια του υπουργείου.

Εφάπαξ με 38 έτη στο Δημόσιο (ενδεικτικά ποσά κατηγορίας ΠΕ)

Εφάπαξ με 35 έτη (ενδεικτικά ποσά κατηγορίας ΠΕ)

Τι εφάπαξ πήραν οι συνταξιούχοι από 36 Ταμεία το 2024 και το 2023