Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος

Οι πρόσφατες (63ος γύρος) διμερείς διπλωματικές-διερευνητικές στην Αγκυρα δεν αποδίδουν, ενώ πάνω από την οποιαδήποτε προσπάθεια -έστω οριακής αποκλιμάκωσης- επικρέμαται η «δαμόκλειος σπάθη» πρόκλησης θερμού επεισοδίου με απρόβλεπτες προεκτάσεις και επιπτώσεις στην περιοχή. Επιπλέον, σε κορυφαία νατοϊκά επιτελεία -αν και επικεντρώνονται βασικά σε άλλα διεθνή και προβληματικά ζητήματα- συζητείται η κλιμακωτή χειροτέρευση της κατάστασης, ενώ μεταξύ Αμερικανών, Βρετανών, Γερμανών και νατοϊκών αναλυτών (σε πολύ κλειστούς κύκλους) αναφέρεται ότι «τίποτε δεν αποκλείεται».

1 Το επόμενο χρονικό διάστημα είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο για υποτροπή και βάσει αναλύσεων και εκτιμήσεων οι δύο περιοχές που φέρονται ως «πιο κοντά» σε εκδήλωση τουρκικής επιθετικότητας και θερμού επεισοδίου είναι η Κυπριακή ΑΟΖ και ο θαλάσσιος χώρος του προβληματικού τουρκολιβυκού μνημονίου του Νοεμβρίου του 2019 (ενώ χρονικά πλησιάζουμε στη συμπλήρωση δύο χρόνων από την υπογραφή των κειμένων από τους Ερντογάν και Σάρατζ). Η κινητικότητα που παρατηρείται με το ερευνητικό σκάφος NAUTICA GEO στην περιοχή από Ανατολική Κρήτη (αρχικά) μέχρι νοτιοδυτικά της Λεμεσού (σε αποστολή χαρτογράφησης περιοχής για τον EAST MED) αντιμετωπίζεται πολύ προκλητικά μέσω συνεχών NAVTΕX, παρουσία τουρκικών φρεγατών, συνεχείς απειλές που δεν του επιτρέπουν να εκτελέσει την αποστολή του, ενώ και από την πλευρά του Ισραήλ (που έχει σχέση με την ενδεχόμενη κατασκευή του συγκεκριμένου αγωγού) παρατηρείται μία απάθεια και μη ενεργό συμμετοχή. Παράλληλα, μεταξύ 2-4 Οκτωβρίου έπλεε στην περιοχή το γνωστό υδρογραφικό ORUC REIS, συνοδευόμενο από τρία πολεμικά πλοία του ναυτικού, που παραμένουν στη θαλάσσια ζώνη, πλην του υδρογραφικού που φέρεται να βρίσκεται ανοικτά της Αττάλειας.

Η Τουρκία ρισκάρει θερμό επεισόδιο για να τεστάρει την όποια ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής που προέρχεται από την ελληνογαλλική συμφωνία και βάσει του δόγματος της «Γαλάζιας Πατρίδας» γεωγραφικά είναι προσανατολισμένη σε δυνητική υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ αμφισβητώντας τα δικαιώματά μας, ενώ οι περιοχές της μερικής ελληνοαιγυπτιακής οριοθέτησης ΑΟΖ, το τουρκολιβυκό μνημόνιο και η επικρατούσα κατάσταση γύρω από το σύμπλεγμα Μεγίστης/Καστελλόριζου προσφέρονται, αφού παρουσιάζονται από την Αγκυρα ως «γκρίζες περιοχές». Και θαλάσσιοι χώροι, όπως η ΑΟΖ και η υφαλοκρηπίδα δεν καλύπτονται από τη συμφωνία που υπεγράφη στο Παρίσι με τη Γαλλία αφού δεν έχουν οριοθετηθεί. Αντίθετα η Αγκυρα δεν θα προκαλούσε στα εθνικά χωρικά μας ύδατα και στον ηπειρωτικό χώρο.

Η απόκρυψη της παρουσίας τουρκικών φρεγατών που απείλησαν το ερευνητικό σκάφος (με σημαία Μάλτας) και το ανάγκασαν να αποσυρθεί ανοικτά του λιμανιoύ της Λάρνακας θα πρέπει να μας προβληματίσει πολύ. Η  Αγκυρα συνεχίζει την επεμβατική τακτική της για πολλοστή φορά μέσα στην Κυπριακή ΑΟΖ την οποία εφάρμοσε στην περίπτωση των ερευνών της ιταλικής ΕΝΙ και της γαλλικής ΤΟΤΑL. Συνεπώς, η Κύπρος είναι μία περιοχή στην οποία λόγω καθολικής υπεροχής η Τουρκία θα μπορούσε να προκαλέσει επεισόδιο, στον θαλάσσιο χώρο ή ακόμα και στην περιοχή Βαρωσίων/Αμμοχώστου. Υπερτερεί σε δυνάμεις λόγω και της παρουσίας στα κατεχόμενα δυνάμεων του 11ου σώματος στρατού, ενώ η αεροναυτική υπεροχή της είναι συντριπτική, οπότε δύναται να επηρεάσει και τα όποια επόμενα βήματά της στο «βαλτωμένο» Κυπριακό.

2 Σε ό,τι αφορά το Αιγαίο η Τουρκία παραμένει προκλητική, αλλά είναι πιο… προσεκτική. Ασφαλώς, κανένας δεν μπορεί να αποκλείσει την περίπτωση θερμού εναέριου επεισοδίου αφού οι απέναντι έχουν αυξήσει ποσοτικά και ποιοτικά τις παραβιάσεις του εθνικού μας εναέριου χώρου και τις παραβάσεις τω κανόνων εναέριας κυκλοφορίας του FIR Aθηνών. Ρισκάρουν επεισόδιο, π.χ. μέσω προσέγγισης μαχητικών αεροσκαφών, ενώ επί χρόνια «γκριζάρουν» τον εναέριο χώρο μεταξύ 6 και 10 ναυτικών μιλίων. Ας μην λησμονούμε ότι από το 1974 και την αποχώρηση της Ελλάδας από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ (για 6 χρόνια) ασύστολα προκαλούν καθημερινά με δεκάδες παραβιάσεις του εθνικού μας εναέριου χώρου από μαχητικά και κατασκοπευτικά αεροσκάφη. Ο επικεφαλής των τουρκικών αεροπορικών δυνάμεων πτέραρχος Κουτσουκαγιούζ σε πρόσφατες ομιλίες του σε Μερτζιφόν, Κόνια και Εσκί Σεχίρ έδωσε πιο προκλητικό ύφος στις αποστολές των Τούρκων πιλότων, όχι μόνο προς δυσμάς (πρόσφατη πολύ επικίνδυνη περίπτωση στο Ικάριο πέλαγος) αλλά και ανατολικά προς το ιρακινοκουρδικό τοπίο.

3 Η ρευστή και ασταθής κατάσταση στη Λιβύη προς το παρόν ευνοεί την Αγκυρα, αφού συνεχίζει να έχει αεροναυτική παρουσία σε Τρίπολη, Μισράτα, Αλ Χομς, καθώς και χερσαία σε προγράμματα εκπαίδευσης Λίβυων στρατιωτικών. Επιπρόσθετα -παρά τα λεγόμενα- δεν είναι βέβαιο ότι οι προσεχείς προεδρικές και βουλευτικές εκλογές θα διεξαχθούν κανονικά στις 24 Δεκεμβρίου (δεν αποκλείονται κάποια χρονική παράταση και άλλες εξελίξεις). Η ρευστότητα επιτρέπει στην Τουρκία να έχει ενισχυμένη παρουσία στα νότια της Κρήτης, που λογικά επηρεάζει καταστάσεις, όχι μόνο στη Λιβύη, αλλά και στο ισλαμικό Μαγκρέμπ (με τη στενή συνεργασία της με την Αλγερία και το Μαρόκο), αλλά και στο Σαχέλ (όπου προ τριημέρου η τουρκική εθνοσυνέλευση ανανέωσε την παρουσία Τούρκων στρατιωτικών σε Μάλι-Κεντροαφρικανική Δημοκρατία για ένα χρόνο).

Ας μην λησμονούμε ότι πριν από ένα χρόνο ανοικτά της Λιβύης στην κρίση μεταξύ Παρισιού και Αγκυρας αναφορικά με την προκλητική ενέργεια των Τούρκων απέναντι στη γαλλική φρεγάτα, το ΝΑΤΟ και ειδικότερα το Στρατηγείο των συμμαχικών ναυτικών δυνάμεων στο Νόρθγουντ της Μεγάλης Βρετανίας (με έντονη την επιρροή των θέσεων του Λονδίνου) στην απόρρητη έκθεσή του δεν δικαίωσε το Παρίσι, καλύπτοντας σε αρκετά επιμέρους ζητήματα του επεισοδίου την Αγκυρα.

4 Η θρασύτατη διαδικασία της αποστολής συνεχών επιστολών της Αγκυρας στα Ηνωμένα Εθνη με κεντρικό θέμα την αποστρατικοποίηση των νησιών του ανατολικού Αιγαίου και του δωδεκανησιακού συμπλέγματος. Εδώ πρόκειται για κίνηση που στοχεύει στην απομάκρυνση των μονάδων επιπέδου ταξιαρχίας από τη Σάμο, τη Χίο, τη Λήμνο και την Κω (79-96-88 ΣΔΙ και 80 ΑΔΤΕ) και των δύο στρατιωτικών σχηματισμών επιπέδου μεραρχίας από τη Ρόδο και τη Λέσβο (95-98 ΑΔΤΕ) καθώς και άλλων μικρότερων σχηματισμών από τη Σαμοθράκη έως την Κάρπαθο. Αυτό φυσικά για λόγους νομίμου δικαιώματος της αυτοάμυνας απέναντι σε υπαρκτή και ορατή απειλή δεν πρόκειται να γίνει, αλλά η Τουρκία επιδιώκει να μας εκθέσει διεθνώς στοχεύοντας στην απενεργοποίηση της ΑΣΔΕΝ.

Η χώρα μας επικαλείται τη διευρυμένη εκτασιακά παρουσία αποβατικών/αμφίβιων δυνάμεων (Φώκαια) από τα Στενά και το Αδραμύττιο μέχρι τον κόλπο της Αττάλειας (4η Στρατιά του Αιγαίου με έδρα την περιοχή Ναρλιντέρ στη Σμύρνη), αλλά και υπολογίσιμες εκπαιδευτικές δυνάμεις που είναι προσανατολισμένες προς τα νησιά μας (σε Ντενιζλί, Μανίσα, Σμύρνη κ.λπ.). Σειρά γνωστών και μεγάλης κλίμακας ετήσιων τουρκικών ασκήσεων (Θαλασσόλυκος-Εφεσος κ.ά.) με βάση τα σενάριά τους δείχνουν τον επιθετικό προσανατολισμό της Αγκυρας. Στη λεγόμενη Στρατιά του Αιγαίου/Διακλαδική εκπαιδευτική Διοίκηση ανήκουν και οι μεραρχίες 28 και 39 του Αττίλα που εδρεύουν στην Κερύνεια και τη Μόρφου στην κατεχόμενη Κύπρο και η τεθωρακισμένη ταξιαρχία 14 στο κατεχόμενο τμήμα της Λευκωσίας.

5 Τέλος, η πρόσφατη και κορυφαία συμφωνία AUKUS (Αυστραλία, Ηνωμένο Βασίλειο, ΗΠΑ) σταδιακά θα έχει πολύ σημαντικές επιπτώσεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Μελετώντας μία πολύ πρόσφατη διαβαθμισμένη μελέτη Βρετανών και Αυστραλών για Κύπρο, Γιβραλτάρ, Στενά Ινδονησίας κ.λπ. και τα 34 σημεία-κλειδιά και θέματα που μπλέκεται η AUKUS καλό θα ήταν να προετοιμαζόμαστε γιατί θα έχουμε μέσα στους προσεχείς μήνες καταλυτικές εξελίξεις και πολυδιάστατες αλλαγές σε παγκόσμιο και περιφερειακό επίπεδο.

*Ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος είναι Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Ακολούθησε το eleftherostypos.gr στο Google News και μάθε πρώτος όλες τις ειδήσεις