Γράφει ο Αθανάσιος Ε. Δρούγος*

Τέτοια ζητήματα είναι όρια Ερευνας και Διάσωσης (Search and Rescue), τα όρια του FIR Αθηνών, τα όρια που αφορούν στο εύρος του εθνικού εναερίου χώρου (αμφότερα στα δέκα ναυτικά μίλια), την περίπτωση της αποστρατιωτικοποίησης νήσων του Βορείου, Κεντρικού και Νοτιοανατολικού Αιγαίου, το «γκριζάρισμα» -μετά την κρίση των Υμίων του 1996- νησίδων, βραχονησίδων κ.λπ., αλλά και τις ιδιαίτερα προκλητικές τοποθετήσεις διαχρονικά πολλών Τούρκων επισήμων και ειδικά τελευταία των Τσαβούσογλου και Ακσόι αναφορικά με τους Ελληνες μουσουλμάνους της Θράκης (δηλαδή των μη χριστιανικών πληθυσμών των νομών Ροδόπης, Ξάνθης και πολύ ελάχιστους κυρίως στην περιοχή του Δερείου στον ακριτικό Βόρειο Εβρο).

Ατζέντα «Τουρκία 2023»

Είναι γνωστή πάντοτε η θέση της Αγκυρας με τα ανατολίτικα παζαρέματα, τις μαξιμαλιστικές και έντονα αναθεωρητικές θέσεις, ενώ στην ατζέντα «Τουρκία 2023» του Ερντογάν και της συμμαχίας των κομμάτων AKP-MHP έχει ως πάγια θέση μέχρι το 2023 -και τη συμπλήρωση ενός αιώνα από τη Συνθήκη της Λωζάννης- να επιδιώξει να αναθεωρήσει πολλά από τα επιμέρους τότε συμφωνηθέντα, προς όλα τα γεωγραφικά αζιμούθια (εννοώ προς Ελλάδα, Κύπρο, Αρμενία, Συρία, Ιράκ, Λιβύη κ.ά.).

Η -επιτυχής μέχρι σήμερα- στρατιωτική εμπλοκή της σε πολλά περιφερειακά και υποπεριφερειακά μέτωπα έχει «φουσκώσει υπέρμετρα τα μυαλά της», γι’ αυτό και επιδιώκει να πετύχει αναχάραξη χαρτών και συνόρων. Ενεργεί σταθερά με εμφανή τα χαρακτηριστικά συμβατικών επιχειρήσεων (π.χ. στο Αφρίν δυτικά του Ευφράτη και σε Ταλ Αμπιάντ – Ρας α Λέιν ανατολικά του ποταμού με διεισδύσεις επίλεκτων στρατιωτικών μονάδων της 2ης στρατιάς της Μαλάτειας και των δυνάμεων στρατοχωροφυλακής της Γκαζιαντέμπ, Ακσάκαλε κ.ά.), ως και με «οπλοποιημένο υβριδικό τρόπο» σχεδόν σε όλα τα μέτωπα (επιπρόσθετο των στρατιωτικών κινήσεων). Σαφέστατα, στις βασικές σχολές επιτελών της διδάσκονται πολλά από τα Lessons Learned από τις ρωσικές επιχειρήσεις σε Αμπχαζία και Νότια Οσσετία στη Γεωργία, ως και από κινήσεις-δράση των ρωσικών δυνάμεων και των οπλοποιημένων μέσων κοινωνικής δικτύωσης εις βάρος της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας (επιχειρήσεις στην Κριμαία, Σεβαστούπολη, Ντόνετσκ, Λουκάνσκ, Αζοφική) προερχόμενες από το Ροστόφ, Μπριάνσκ, Μπελγκορόντ και Μόσχα (υπάρχουν σχετικές μελέτες).

Χαμηλές προσδοκίες

Υπό λογικές συνθήκες, η Αθήνα δεν φαίνεται να αναμένει κάποιες σημαντικές εξελίξεις από την άλλη πλευρά του Αιγαίου στις «ιχνηλατικές»/άτυπες συνομιλίες της Κωνσταντινούπολης. Προφανώς, οι επαφές του Τσαβούσογλου το τελευταίο διήμερο στις Βρυξέλλες με την ηγεσία της Ε.Ε. και τον γ.γ./ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ εκτιμάται ότι δεν πρόκειται να αλλάξουν την ευρύτερη στάση της Αγκυρας, ενώ και οι διμερείς συνομιλίες στο πλαίσιο της Στρατιωτικής Επιτροπής της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας δεν σήμαναν κάποια ορατή πρόοδο στα τεχνικά ζητήματα για μια συνολική σύσταση μηχανισμού αποσυμπίεσης κ.λπ. (πέραν κάποιων λεπτομερειών που αφορούν την «κόκκινη» γραμμή ανάμεσα στα Γενικά Επιτελεία των δύο χωρών). Πάντως, ανάλογα με τις επαφές στην Κωνσταντινούπολη θα κριθούν πολλά που σχετίζονται και με τη συνέχιση των στρατιωτικο-τεχνικού χαρακτήρα Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο ΓΕΕΘΑ.

Οι ΗΠΑ

Εν τω μεταξύ, οι Τούρκοι, που έχουν τα πιο πολλά ζητήματα ανοικτά, αναμένουν το προσεχές χρονικό διάστημα τη στάση, επιλογές και τάσεις της νέας αμερικανικής κυβέρνησης. «Αιχμή του δόρατος» η περίπτωση της εξέλιξης/επίλυσης στο μείζον θέμα της παρουσίας και ενεργοποίησης του ρωσικής προέλευσης αντιπυραυλικού συστήματος εκτεταμένης αεράμυνας S-400, που για τους Μπάιντεν-Μπλίκεν, τον σύμβουλο εθνικής ασφαλείας Τζακ Σάλιβαν, τον προτεινόμενο για αρχηγό της CIA Ουίλιαμ Μπερνς και τον προτεινόμενο για υπουργό Αμυνας στρατηγό ε.α. Λόιντ Οστιν, είναι το επικυρίαρχο και προέχει όλων των άλλων ζητημάτων άμυνας και ασφάλειας.

Σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες του υπογράφοντος από αμερικανικούς και τουρκικούς στρατιωτικούς κύκλους, υπάρχουν στο παρασκήνιο τρεις επιλογές, που σε στρατιωτικό επίπεδο έχουν συζητηθεί μεταξύ υψηλόβαθμων Τούρκων επιτελών με ανώτατους επιτελείς των διοικήσεων Ευρώπης και Κεντρικής των ΗΠΑ (EUCOM-CENTCOM), αλλά σε αυτά τα θέματα τον πρώτο λόγο έχουν από τη μεριά της Τουρκίας οι Ερντογάν και Ακάρ.

Με άτομα που επικοινώνησα σε Στουτγάρδη, Σμύρνη και Μονς -και που γνωρίζουν το θέμα εκ βαθέων- μου ανέφεραν ότι το προσεχές εξάμηνο θα είναι πολύ οριακό και «καυτό». Οι ίδιοι κύκλοι μού τόνισαν ότι συνδέεται η όποια εξέλιξη με τους S-400 με ευρύτερα, σύνθετα και πολυδιάστατα γεωπολιτικά, γεωστρατηγικά ως και περιφερειακά ζητήματα. Παράλληλα, μέσα στο προσεχές δίμηνο θα υπάρξουν υψηλόβαθμες επαφές της Αγκυρας με τη Μόσχα αλλά και με το Ισλαμαμπάντ (που είναι στρατηγικός σύμμαχος της Αγκυρας). Επίσης, όλα είναι ανοικτά σχετικά -μέσα στο εξάμηνο- αναφορικά με πιθανή ευρω-τουρκική στρατιωτική συνεργασία, επιστροφή της Αγκυρας στη συμπαραγωγή του μαχητικού F-35, ως και να δοθούν τελικά στην Αγκυρα πυροβολαρχίες Patriot-3. Πάντως, τρεις Αμερικανοί αναλυτές και φίλοι μου που τοποθετούνται σε θέσεις-κλειδιά αυτές τις ημέρες στα υπουργεία Εξωτερικών και Αμυνας των ΗΠΑ, μου επισήμαναν ότι «το πιο δύσκολο θέμα σε όλο αυτό το παζλ είναι η αλαζονική συμπεριφορά ως και οι εξάρσεις του Τούρκου προέδρου, αφού για κάποια επιμέρους ζητήματα έχουν βρεθεί ορισμένες επιλογές».

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

ΟΛΑ ΑΝΟΙΧΤΑ

Τα ελληνοτουρκικά μέσα στο 2021 θα χαρακτηρίζονται από εντάσεις, διευρυμένες επιπτώσεις, ενδελεχή διπλωματική κινητικότητα, ενώ θα επηρεαστούν από αλληλεξαρτώμενες καταστάσεις. Ούτε η κλιμάκωση μπορεί να αποκλειστεί, αλλά ούτε και η περίπτωση της προσφυγής (αν επιτευχθεί συνυποσχετικό) να μεταβούμε στη διεθνή διαιτησία της Χάγης/Σχεβενίνγκεν στην Ολλανδία, που κι αυτή όμως κρύβει πολλές «παγίδες», με αόρατο το μέλλον…

*Ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος είναι Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής