Γράφει ο Αθανάσιος Ε. Δρούγος*

Το τοπίο είναι αρκετά θολό, με ορισμένες χώρες να επιδιώκουν εδώ και τώρα επιβολή περιοριστικών μέτρων στην Αγκυρα (π.χ. Γαλλία, Ελλάδα κ.ά.), κάποιες άλλες να δείχνουν προς τον αρμόδιο επίτροπο της Ε.Ε. για την εξωτερική πολιτική και την ασφάλεια, Ζοζέπ Μπορέλ, να «ουσιαστικοποιήσει» και «καναλοποιήσει» ένα κατάλογο πιθανών μέτρων, οπότε αν η Τουρκία συνεχίσει την εμπρηστική πολιτική της, από τον προσεχή Μάρτιο να υιοθετηθούν άμεσα οι κυρώσεις, ενώ κάποιες άλλες πανίσχυρες χώρες (π.χ. Γερμανία-Ισπανία-Ιταλία-σκανδιναβικές, αλλά και η Βουλγαρία για δικούς της λόγους) δεν επιθυμούν να επιβληθούν τιμωρητικά μέτρα στην Αγκυρα, προφανώς λόγω των πολυδιάστατων και ισχυρότατων επαφών, συμφερόντων και διασυνδέσεων που διαχρονικά διατηρούν με την Τουρκία.

Ντρίπλα-διέξοδος

Πάντως δεν αποκλείεται μία «μεσοβέζικη λύση», δηλαδή να δοθεί μία χρονική περίοδος αναμονής μέχρι να αναλάβει η κυβέρνηση Μπάιντεν–Χάρις, οπότε να επιδιωχθεί κάποιας μορφής ευρωατλαντικός συντονισμός με κοινή στάση απέναντι στην Αγκυρα. Δεν είναι πάντως τυχαία και η εκ νέου «φιλική ματιά» της Μέρκελ προς την Αγκυρα, όπου εκθείασε τη στάση της Τουρκίας στο προσφυγικό, καθώς και τις εξαιρετικές σε πολλούς τομείς διμερείς σχέσεις του Βερολίνου με την Αγκυρα.

Η περίπτωση της Ολλανδίας καταγράφεται ως ενδιαφέρουσα, με το Κοινοβούλιο (πλην του φιλοτουρκικού κόμματος DENK) να υποστηρίζει την υιοθέτηση κάποιας μορφής μορατόριουμ στα εξοπλιστικά προγράμματα, της Τουρκίας, αλλά η τετρακομματική κυβέρνηση του πρωθυπουργού Μαρκ Ρούτε και του ΥΠΕΞ Στεφ Μπλοκ να μην προχωρά σε μία πιο σκληρή θέση, αφού είναι υπολογίσιμη η παρουσία Τούρκων και άλλων μουσουλμάνων μεταναστών στα πλείστα αστικά -και όχι μόνο- κέντρα της Ολλανδίας (Αμστερνταμ, Ρότερνταμ, Ουτρέχτη κ.ά.). Επίσης πολλές και γνωστές εταιρίες της Ολλανδίας διατηρούν ιδιαίτερα επικερδείς εμπορικές σχέσεις με την Τουρκία. Η Βουλγαρία και η αδύναμη κυβέρνηση συνασπισμού Μπόικο Μπορίσοφ εμφανίζεται διστακτική λόγω της υπολογίσιμης πληθυσμιακά τουρκο-μουσουλμανικής μειονότητας που διαθέτει αρκετές έδρες στο Κοινοβούλιο και σημαντική παρουσία στη Βόρεια Ροδόπη.(Κιρτζαλί-Σμόλεν κ.ά.), ενώ και η θέση της Ρουμανίας, λόγω πολύ στενών στρατιωτικο-πληροφοριακών σχέσεων, δεν ευνοεί τις κυρώσεις.

Πυρά από Πομπέο

Η έντονη λεκτική αντιπαράθεση της Τουρκίας με ορισμένες συμμάχους της μεταφέρθηκε στην τηλεδιάσκεψη του Βορειοατλαντικού Συμβουλίου NAC το τελευταίο διήμερο, όπου συνεδρίαζαν για πολλά και κρίσιμα θέματα οι 30 ΥΠΕΞ του ΝΑΤΟ. Μάλιστα προκάλεσε αίσθηση ότι ο Τσαβούσογλου ζητούσε από νωρίς το λόγο, ενώ ο απερχόμενος ΥΠΕΞ των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο επέκρινε σφοδρότατα την Αγκυρα για την προμήθεια, εγκατάσταση, και ανάπτυξη του ρωσικού συστήματος εκτεταμένης αεράμυνας S-400, τονίζοντας ότι «είναι δώρο στη Μόσχα, που απειλεί τα δυτικά συμφέροντα» και παράλληλα επέκρινε δριμύτατα τη στρατιωτικο-επεμβατική συμπεριφορά της Τουρκίας σε Συρία, Λιβύη και Νότιο Καύκασο, που διευρύνει το φάσμα αποσταθεροποίησης σε ήδη ευάλωτες και τρωτές περιοχές.

Τσαβούσογλου κατά ΗΠΑ

Ο Τσαβούσογλου κατηγόρησε τις ΗΠΑ ότι στη Συρία, με την υποστήριξη που παρείχαν στις κουρδικές πολιτοφυλακές, ενίσχυσαν τους τρομοκράτες (όπως η Αγκυρα καταγράφει τους Κούρδους), ενώ υπεστήριξε ότι η Ομάδα Μινσκ του ΠΑΣΕ (δηλαδή Ρωσία-Γαλλία-ΗΠΑ) ουσιαστικά ευνοούσε τους Αρμένιους, οι οπαίοι έχασαν τον πόλεμο με το Αζερμπαϊτζάν στο θύλακα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ (μάλιστα χθες επίσημα περάσαν υπό αζερικό έλεγχο όλες οι περιοχές όπως το Λατσίν, το Αγκνταμ κ.ά.). Επίσης επεσήμανε ότι βρίσκεται στην τελική φάση η σύσταση του κοινού τουρκο-ρωσικού κέντρου που θα παρακολουθεί στην πράξη τη συμφωνία της 10ης Νοεμβρίου. Δεν παρέλειψε να στρέψει τα πυρά του προς τη Γαλλία, για την οποία ισχυρίσθηκε ότι «είναι το Παρίσι και ο Μακρόν που προκαλούν διχόνοιες στο ΝΑΤΟ και επιδιώκουν τη διάλυση της Συμμαχίας», ενώ χαρακτήρισε τη Γερμανία ως τη μόνη έντιμη χώρα σε διαμεσολαβήσεις.

Στον… κόσμο του

Από την πλευρά του, ο Νορβηγός γ.γ./ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ υπογράμμισε ότι η Συμμαχία, μέσω της μεθόδου της αποσυμπίεσης της έντασης, κατάφερε να αποκλιμακώσει (;) την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο, ενώ ανέφερε ως «θετική εξέλιξη» την επιστροφή του τουρκικού σεισμογραφικού-υδρογραφικού πλοίου στο λιμάνι της Αττάλειας.

Το ΝΑΤΟ εξέτασε τις εξελίξεις στο Αφγανιστάν, τη ρωσική πυρηνική και υβριδική απειλή, τις κινεζικές ενέργειες (συμπεριλαμβανομένων και των κατασκοπευτικών), ενώ υπήρξε επικοινωνία (στη τηλεδιάσκεψη) με οκτώ χώρες που συνεργάζονται και συμβαδίζουν στον παγκόσμιο ρόλο και συμμετοχή του ΝΑΤΟ, δηλαδή της Σουηδίας, της Φινλανδίας, της Ουκρανίας, της Γεωργίας, της Ιαπωνίας, της Νότιας Κορέας, της Νέας Ζηλανδίας και της Αυστραλίας, σε ανθρωπιστικές, ειρηνευτικές και άλλες επιχειρήσεις, όπως στα Βαλκάνια, στο Ιράκ, στο Αφγανιστάν κ.ά. Ο Στόλτενμπεργκ παρουσίασε μία πολύ σημαντική 68σέλιδη έκθεση δέκα κορυφαίων αναλυτών για το πώς εκτιμάται η κατάσταση για την παρουσία του ΝΑΤΟ το 2030.

Σήμερα και αύριο -επίσης με τηλεδιάσκεψη-πραγματοποιείται η Σύνοδος των ΥΠΕΞ του ΟΑΣΕ (με αλβανική προεδρία) και την Τουρκία με πολλά θέματα στην ατζέντα, ενώ κυριαρχούν η κατάσταση στη Λευκορωσία και στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, για τα οποία θα τοποθετηθούν οι ΥΠΕΞ Λαβρόφ και Τσαβούσογλου.

Σε γραμμή… διχοτόμησης ο Τατάρ

Η κατάσταση στο Κυπριακό δεν είναι καθόλου ενθαρρυντική, κάτι που φάνηκε έντονα αυτή τη φορά με την επίσκεψη της ειδικής απεσταλμένης του γ.γ./ΟΗΕ Τζέιν Χολ Λουτ, που συναντήθηκε στη Λευκωσία με τον Πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη και τον νέο ηγέτη των Κατεχομένων Ερσίν Τατάρ. Αν και δήλωσε ότι συνεχίζει τις διαβουλεύσεις, ο Τατάρ έκανε λόγο για «άλλο τοπίο στο Κυπριακό, με διαφορετικές παραμέτρους», ενώ ξεκάθαρα τάχθηκε υπέρ των δύο κρατών.

Εν τω μεταξύ, Αμερικανοί διπλωμάτες, αλλά και πολιτικοί της απερχόμενης αλλά και της επερχόμενης κυβέρνησης, έχουν αποδυθεί σε μία προσπάθεια κάθετης βελτίωσης των σχέσεων της Τουρκίας με τη Σαουδική Αραβία, παρεμβαίνοντας σε Ερντογάν και στον Σαουδάραβα μονάρχη Σαλμάν. Πολύ σημαντικός είναι ο ρόλος του ΥΠΕΞ της Σ. Αραβίας Φαρχάν αλ Σαούντ, που πρόσφατα συνομίλησε σε Τζέντα και Νιαμέι (Νίγηρα) με τον Τσαβούσογλου. Η κυβέρνηση Μπάιντεν στοχεύει (όπως διατείνεται) στη συμφιλίωση της Σαουδικής Αραβίας και του Μπαχρέιν με το Κατάρ και την επιστροφή στην κανονικότητα, η οποία διαταράχθηκε το 2017. Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Αίγυπτος δεν δείχνουν να συμφωνούν με τις αμερικανικές κινήσεις, ενώ ήδη διαφαίνεται ότι η προσεχής κυβέρνηση Μπάιντεν θα έχει προβλήματα για πολλούς και διάφορους λόγους με το Κάιρο και το Αμπου Ντάμπι.