Με αφορμή την ταινία του Γιώργου Τσεμπερόπουλου με τίτλο «Υπάρχω» που ασχολείται με τη ζωή και την καλλιτεχνική πορεία του σπουδαίου καλλιτέχνη, το ΕΤ Magazine του eleftherostypos.gr συνομίλησε με την τελευταία γυναίκα της ζωής του, τη Βάσω Καζαντζίδη.

Η επί 24 χρόνια σύζυγός του, στάθηκε στο πλευρό του μέχρι το τέλος που δεν θέλει να θυμάται. Και παρόλο που ο ίδιος είχε βάλει ένα τέλος στην επαφή του με το κοινό εκείνο το βράδυ του ’66, παρέμεινε η «φωνή» τού μεροκαματιάρη, του πρόσφυγα και του κατατρεγμένου που όλοι ανατρέχουν σε εκείνον στη δύσκολη στιγμή της ζωής τους.

Υπάρχω. Γιατί αυτός ο τίτλος στην ταινία; Τι αντιπροσώπευε αυτό το τραγούδι για τον Στέλιο Καζαντζίδη;

Ήταν το άλφα και το ωμέγα για εκείνον. Ήταν στα μέτρα του. Ήταν ένα τραγούδι και έκανε και πολύ μεγάλη επιτυχία.  Και το αγάπησε και το ξεχώρισε.

Γιατί έγινε τώρα; 

Προτάσεις είχα πάρα πολλές, όταν έφυγε ο Στέλιος από τη ζωή και μετά.  Αλλά δεν ήταν οι καταλληλότερες. Περίμενα την πιο καλή στιγμή. Η καλή στιγμή ήταν αυτή. Εδώ και δύο χρόνια μου έγινε η πρόταση. Συζητήσαμε, γιατί είναι και ο αδερφός του Στέλιου, ο Στάθης, με την οικογένειά του και αποφασίσαμε ότι όντως έτσι είναι. Πήραμε το σενάριο, το διαβάσαμε, διορθώσαμε αρκετά πράγματα. Κι έτσι αποφασίσαμε να προχωρήσουμε. Και αυτό απεδείχθη και η επιτυχία του. Και ότι ήταν η πιο κατάλληλη στιγμή.

Ήταν αναμενόμενη η επιτυχία;

Ήταν πάνω από τις προσδοκίες μου. Ειλικρινά σας μιλάω. Είχε τεράστια επιτυχία γιατί και οι ηθοποιοί μας ήταν ένας και ένας, ξεχωριστοί. Και ο Χρήστος Μάστορας, που προερχόταν από άλλο χώρο, και εκείνος απέδωσε καταπληκτικά τον Στέλιο. Ήταν καταπληκτικός, υπέροχος και ήταν πολύ κοντά και στη φωνή το Στέλιου. Χωρίς να μιμηθεί τον Καζαντζίδη, το παιδί έκανε την προσπάθειά του και ήταν υπέροχος. Αν και είχε ακούσει πολλά, στο τέλος δικαιώθηκε. Εγώ τον πίστεψα όταν μου είπαν ότι θα παίξει το ρόλο του Στέλιου. Απ’ την αρχή είπα: «Ναι, είναι καταπληκτικός». Τον παρακολουθούσα γιατί μου άρεσε, αν και πρόσφατα πέρασε μια περιπέτεια. Εντάξει, δεν ήταν ότι καλύτερο. Δεν μπορώ να πω ότι το χειροκροτώ αυτό που συνέβη. Όμως, όλοι έχουμε δικαίωμα στα λάθη. Αυτό θα του γίνει ένα μάθημα, το οποίο θα το διδάσκει και στα παιδιά του αργότερα. Έχουν πέσει όλοι πάνω του να τον φάνε τον άνθρωπο. Εντάξει, όπως είπα, δεν ήταν ότι καλύτερο, όμως, έχουμε δικαίωμα στα λάθη μας. Μέσα από αυτά μαθαίνουμε. Θα του γίνει ένα μάθημα που θα το θυμάται.

Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι την ταινία την παρακολουθούν άνθρωποι που δεν είχαν επικοινωνία με αυτό το είδος μουσικής. Τι σημαίνει αυτό;

Είναι η νεολαία. Με συγκίνησε ιδιαίτερα και την ημέρα της πρεμιέρας και την επόμενη φορά που βρέθηκα σε έναν κινηματογράφο γιατί ήθελα να πάω τα εγγόνια μου, τα ανίψια μου και είδα πάρα πολύ νεολαία. Πολύ νεολαία.
Πιστεύω ότι τα παιδιά το μήνυμα το είχαν πάρει από την οικογένειά τους. Η μαμά, ο μπαμπάς, ο παππούς, η γιαγιά. Κάποιοι θα ακούγανε Καζαντζίδη. Και τους δόθηκε η ευκαιρία να μάθουν περισσότερα πράγματα. Για εμένα ήταν αυτή η μεγαλύτερη επιτυχία. Η νεολαία.

Πώς εξηγείτε το γεγονός ότι ο Στέλιος παραμένει στην πρώτη γραμμή 24 χρόνια μετά τον θάνατό του;

Η αλήθεια του, ήταν αληθινός άνθρωπος. Ο Στέλιος αυτό που τραγουδούσε το βίωνε, ήταν ταπεινός. Δεν ήταν ο Στέλιος μου, ήταν ο Στέλιος μας. Τον αγάπησε τόσο πολύ ο κόσμος που τον θεωρούσε έναν κοντινό του άνθρωπο. Συγγενικό. Αυτό το μήνυμα πέρασε στον κόσμο.

Ποια είναι η πιο έντονη ανάμνηση που έχετε από την κοινή σας ζωή;

Οι αναμνήσεις είναι πάρα πολλές. Και σε ποια, πρώτα, να κάνω αναφορά… Αλλά χαρακτηριστικά θα πω η γνωριμία μου και η μέρα που μου είπε έτσι ξαφνικά ενώ περπατούσαμε στην παραλία του Φαλήρου που είχε μια έκθεση με σκάφη και ήθελε να πάμε να δούμε κάτι που τον ενδιέφερε. Εκεί με αγκαλιάζει και μου λέει «Τι λες, παντρευόμαστε την Παρασκευή;» και ήταν Κυριακή. Μέσα σε μια βδομάδα και ούτε. Βέβαια, μαζί μέναμε όλα έτοιμα ήταν, δεν είχαμε πρόβλημα. Αυτά είναι δύο πράγματα που μου έχουν μείνει από ευχάριστα γεγονότα και δεν θα ήθελα καν να αναφερθώ πως ήταν το τελευταίο που αυτό με πίκρανε και με πικραίνει πάρα πολύ. Η φυγή του Στέλιου ήταν για μένα, το χειρότερο.

 Πως ήταν να είσαι γυναίκα του Στέλιου Καζαντζίδη;

Κοίταξε να δεις. Ήταν δύσκολος άνθρωπος και είχε λόγο.  Κάποια στιγμή με ρωτήσανε και είπα εύκολο και δύσκολο. Όταν ζήσεις έναν άνθρωπο και τον αγαπήσεις και τον μάθεις και ακολουθήσεις αυτό που του αρέσει, είναι εύκολο. Το να διαλέξεις τον άλλον δρόμο θα ήταν πάρα πολύ δύσκολο. Εγώ όλα τα χρόνια ήμουν δίπλα στο Στέλιο.  Ό,τι ήθελε ο Στέλιος, ό,τι αγαπούσε, ό,τι λάτρευε. Ερχόταν τότε οι φίλες μου εκεί στο εξοχικό που είχαμε στον Άγιο Κωνσταντίνο και μου λέγανε «καλά πώς κάθεσαι εδώ μόνη σου όλο το καλοκαίρι;». Και τους έλεγα «μα έχω τον άνθρωπό μου, έχω το παιδί μου, έχω τα εγγόνια μου, έχω πάνω απ’ όλα τον Στέλιο». Ο Στέλιος αγαπούσε το ψάρεμα αν και εγώ δεν ήξερα τι ήταν το ψάρεμα. Μαζί του έμαθα το ψάρεμα το οποίο συνεχίζω τώρα και μπαίνω κάθε μέρα στη θάλασσα εκτός αν δεν το επιτρέπει ο καιρός.  Οπότε για μένα η ζωή μου κύλησε όμορφα.

Υπήρξαν δυσκολίες;

Κοίταξε, μέσα σε ένα γάμο υπάρχουν και οι δυσκολίες.  Δεν είναι όλα ρόδινα, είναι με τα πάνω και τα κάτω. Η ζωή μας κύλησε πολύ ωραία.

Πώς αντιμετώπιζε τη δόξα;

Ήταν φορές, ειλικρινά, που ήθελε να είναι μόνος. Ήθελε να περάσει κάπου απαρατήρητος. Αλλά αυτό δεν του το επέτρεπε το ήθος του, η αξιοπρέπειά του.  Και έτσι δεχότανε τον κόσμο, μιλούσε με τον κόσμο. Και αν ήθελε να είναι λίγο πιο στη μοναξιά του, έλεγε να μην βγει από το σπίτι του. Έλεγε, «εγώ ανήκω στον κόσμο. Αυτός ο κόσμος με έφτιαξε. Με ανέβασε εκεί που με ανέβασε και με κρατά εδώ που είμαι ακόμα και σήμερα».

Μετά από τόσα χρόνια που είχε φύγει από τα νυχτερινά μαγαζιά,  ο Στέλιος υπήρχε μόνος δισκογραφικά. Παρ’ όλα αυτά η αγάπη του κόσμου ήταν το κάτι άλλο. Το έζησα και δεν το πίστευα. Στις αρχές μάλιστα που πρωτοπήγα εκεί στον Άγιο Κωνσταντίνο, γιατί συνήθως από εκεί ο κόσμος περνούσε… Ήξερε ότι το στέκι του ήταν στον Άγιο Κωνσταντίνο τα καλοκαίρια.  Ήταν λαϊκό προσκύνημα.

Υπάρχουν ιστορίες ή αναμνήσεις που δεν έχετε μοιραστεί ακόμα με κανέναν;

Κοιτάξτε, αυτά που δεν έχω μοιραστεί είναι τα πολύ προσωπικά. Όλα, όπως έλεγε και ο Στέλιος, ανήκουν και στον κόσμο. Αυτό.

Ο πόλεμος που δέχτηκε μέσα από τη νύχτα θα μπορούσε να θεωρηθεί ένα σύνηθες φαινόμενο.Γιατί εκείνος είπε το τέλος;

Δεν ήταν ο χαρακτήρας αυτός ο Στέλιος. Ο Στέλιος ήθελε να τραγουδάει για τον κόσμο. Να μπαίνουν μέσα στα μαγαζιά, συνήθως τότε ήταν ταβέρνες. Να πηγαίνουν οικογένειες με τα παιδιά τους, να υπάρχει ηρεμία. Και κάποια στιγμή τα πράγματα αγριέψανε. Όταν ο Στέλιος έβγαινε σε ένα μαγαζί να τραγουδήσει, όλα τα υπόλοιπα ήταν σχεδόν άδεια. Και έτσι ξεκινήσανε τα προβλήματα. Και χοντρά προβλήματα. Ακριβώς, ό,τι είδατε στην ταινία. Και έτσι αποφάσισε και είπε όχι. «Εγώ μπήκα σώος και αβλαβής μέσα. Θέλω να φύγω πάλι όπως ήρθα. Να φύγω τώρα που είναι νωρίς». Και πήρε την μεγάλη απόφαση. Και είχε έναν λόγο. Αυτό που παλιά όλοι οι άντρες λέγανε. «Ο λόγος μου είναι συμβόλαιο». Το είπε και το έκανε. Είπε «θα φύγω» και δεν ξαναγύρισε ποτέ.

Τι τον πλήγωσε, τελικά, περισσότερο στη ζωή του;

Τι τον πλήγωσε… Κοίταξε, ήταν ο θάνατος της μητέρας του. Και βέβαια κάποια προβλήματα που υπήρχαν με τη δισκογραφία. Εντάξει όλα στο τέλος τακτοποιηθήκανε. Πήγαν καλά.

Πόσο καταλυτικός ήταν ο ρόλος της μητέρας του στη ζωή του;

Εγώ την πεθερά μου την γνώρισα όταν γνώρισα τον Στέλιο και με πήγε στον Άγιο Κωνσταντίνο. Εκεί την γνώρισα. Όμως όταν ζήσαμε με τον Στέλιο μαζί μου έμαθε πολλά πράγματα. Είπα ότι αυτή η γυναίκα στάθηκε και μάνα και πατέρας δίπλα του. Γιατί ο Στέλιος μπήκε πολύ μικρός στο τραγούδι και στη νύχτα που ήταν πολύ σκληρή τότε. Αυτή η γυναίκα στάθηκε δίπλα του. Ήθελε να τον προστατέψει και πήγαινε μαζί του τα βραδιά εκεί που τραγουδούσε ο Στέλιος. Βέβαια, όταν εκείνος μετά πήρε το δρόμο του και τις βάσεις και τις καλές αρχές από την μαμά του τότε κατάλαβε και εκείνη ότι «εντάξει θα μείνω στο σπίτι. Ο Στέλιος άκουσε τις συμβουλές μου. Συνεχίζει όπως πρέπει». Αλλά για μένα, αν δεν ήταν η μαμά του, ο Στέλιος δεν θα είχε ούτε ένα ευρώ στην άκρη. Ήταν δυναμική γυναίκα και προσπάθησε να τον προστατέψει από κάθε άποψη.

Τι ήταν αυτό που δεν θα σχολιάζατε ποτέ για το κομμάτι με τις συντρόφους, με τις γυναίκες που πέρασαν από τη ζωή του; 

Κοιτάξτε, εγώ δεν έχω να πω κάτι γιατί ήταν επιλογές του Στέλιου. Και όταν είναι επιλογές του, το σεβόμουν πάντα. Έτσι όπως και εγώ ήμουν επιλογή του στη ζωή του.

Τι θα θύμωνε το Στέλιο σήμερα;

Τι θα τον θύμωνε. Μάλλον, τι θα τον πίκραινε να λέγαμε. Αυτά που ακούμε γύρω μας. Αυτούς τους πολέμους, τα παιδιά που πεινάνε, τα παιδιά που σκοτώνονται. Αυτό θα τον πίκραινε πάρα πολύ. Κάθε φορά που γινόταν κάτι, έκλαιγε. Δεν μπορούσε να βλέπει τους ηλικιωμένους και τα μικρά παιδιά να υποφέρουν.

Ήταν μια πληγή το κεφάλαιο παιδί;
Ναι, πάντα ήθελε ένα παιδί. Αλλά εντάξει, εγώ από το προηγούμενο μου γάμο είχα μια κόρη, παντρεύτηκε, μας έκανε δύο εγγόνια, τα μεγαλώσαμε μαζί με το Στέλιο, τα παίρναμε όλο το καλοκαίρι στον Άγιο Κωνσταντίνο, τα κρατήσαμε δυόμισι, τρεις μήνες,  μετά τα βλέπαμε στις διακοπές. Όταν τα παιδάκια πηγαίνανε στο σχολείο, τα παίρναμε, τα κρατούσαμε εμείς. «Εντάξει, άκουσα τη λέξη παππού που δεν θα την άκουγα στη ζωή μου. Την ευχαριστώ τη Σοφία», μου είχε πει.

«Ο Στέλιος δεν θα πεθάνει ποτέ»

Και που μιλούσε, θαρρείς και τραγουδούσε. Αυτό είναι. Αλήθεια γεννήθηκε γι’ αυτό και δεν θα πεθάνει και ποτέ. Αποδείχθηκε κιόλας. Μακάρι, να υπάρχει συνέχεια και στο λαϊκό τραγούδι αλλά φοβάμαι ένας ένας φεύγει από τους μεγάλους. Τώρα θέλω να πιστεύω, η νεολαία να μπορέσει να γίνει η συνέχεια.

Βλέπετε σε κάποιον καλλιτέχνη σήμερα τη συνέχεια;

Υπάρχουν αρκετά παιδιά που έχουν και πολύ καλή φωνή. Και συγκεκριμένα άκουσα ένα παλικάρι να τραγουδάει κάποια στιγμή και συγκινήθηκα ειλικρινά και λέω κοίταξε να δεις αυτό το παιδί έχει τόση ωραία φωνή κι όμως είναι στην αφάνεια. Υπάρχουν πάρα πολύ καλές φωνές. Για να πω και για τον Χρήστο που είναι πάρα πολύ κοντά.  Δηλαδή τα τραγούδια του Στέλιου που τραγούδησε, ήταν πολύ κοντά στη φωνή του. Και χωρίς να μιμείται τον Καζαντζίδη. Αυτό ήταν που μου άρεσε. Πολύ καλό παιδί, ευγενικό παιδί. Σκύβει το κεφάλι πάντα όταν σου μιλάει. Δεν σε κοιτάζει καν στα μάτια.  Και μου θύμιζε τον χαρακτήρα του Στέλιου. Γιατί και ο Στέλιος όταν μιλούσε κοιτούσε κάτω πάντα. Από σεβασμό, από ντροπή…