Η ίδρυσή του το 2021, στη θέση του έως πρότινος Μουσείου Ορυκτών και Πετρωμάτων, στις εγκαταστάσεις της Ελληνικής Αρχής Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΕΑΓΜΕ), αποτελεί την πρώτη συντονισμένη προσπάθεια της Πολιτείας για την ανάδειξη της γεωλογικής πολιτιστικής κληρονομιάς της Ελλάδας.

Οπως τονίζει ο πρόεδρος της Αρχής, μεταλλειολόγος μηχανικός ΕΜΠ, Κωνσταντίνος Σάλτας, «στις αίθουσές του προβάλλονται η μακρά εξέλιξη της γεωλογικής έρευνας, η ανάδειξη του γεωλογικού πλούτου και της γεωλογικής πολιτιστικής κληρονομιάς, ενώ παράλληλα οι συλλογές του από τον ελλαδικό χώρο κατατάσσονται στις πλουσιότερες του κόσμου, καθιστώντας το «θησαυροφυλάκιο» της γεωλογίας της χώρας».

Ενότητες

Πώς είναι, όμως, διαμορφωμένο το εκθεσιακό υλικό; Στην ενότητα «Η Ιστορία της Ελληνικής Γεωλογικής Υπηρεσίας» παρουσιάζεται εν συντομία η ιστορία της Υπηρεσίας από τις απαρχές του ελληνικού κράτους έως την ίδρυσή της το 1919, έτος που σηματοδοτεί την έναρξη των γεωλογικών ερευνών στην Ελλάδα, και έως σήμερα, με τη μετεξέλιξη της υπηρεσίας σε ΕΑΓΜΕ. Στον τομέα αυτόν βλέπουμε το πρώτο ηλιακό πολωτικό μικροσκόπιο (1913), καθώς και τον πρώτο γεωλογικό χάρτη της υπηρεσίας (1954).

Στη Συλλογή Λαυρεωτικής εκτίθεται η πλούσια συλλογή δειγμάτων από την ευρύτερη περιοχή. Η Λαυρεωτική χερσόνησος πήρε το όνομά της από τις εκατοντάδες «λαύρες», δηλαδή τις υπόγειες στοές των μεταλλείων που υπάρχουν στην περιοχή ήδη από το 3200 π.Χ. H λαυρεωτική γη, η γνωστή «αργυρίτις γη», αποτέλεσε ένα τεράστιο μεταλλείο και θεωρείται το μεγαλύτερο και σπουδαιότερο από τεχνολογικής άποψης και το πλέον μακρόβιο όλου του ελλαδικού χώρου.

Η περιοχή είναι γνωστή στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα λόγω της ιδιαίτερης γεωλογίας και των περίπλοκων διεργασιών, των πλούσιων παγκοσμίως κλάσεως κοιτασμάτων της, καθώς και του πλήθους των διαφορετικών ορυκτών της, που αντιστοιχούν σε άνω του 12% της παγκόσμιας ποικιλίας ορυκτών, εκ των οποίων 29 που πρωτοανακαλύφθηκαν παγκοσμίως εκεί!

Η «σκοτεινή» αίθουσα

Στη Συλλογή Φθοριζόντων Ορυκτών και Πετρωμάτων ο επισκέπτης πρέπει να προετοιμαστεί ότι θα μπει σε μια εντελώς σκοτεινή αίθουσα. Για την ακρίβεια, όπως εξηγεί ο κ. Σάλτας, «υπάρχει ειδικός φωτισμός, τέτοιος ώστε να προκαλεί φθορισμό ή φωσφορισμό στα ορυκτά και πετρώματα. Η συλλογή έχει ταξινομηθεί σύμφωνα με το χρώμα που δημιουργεί σε αυτά το φαινόμενο της φωταύγειας, δηλαδή τη δυνατότητα που έχουν οι κρύσταλλοι των ορυκτών να απορροφούν υπεριώδη ακτινοβολία και να επανεκπέμπουν ένα τμήμα της ως ορατή. Η ενότητα δίνει τη δυνατότητα στους επισκέπτες/τριες να γνωρίσουν ένα από τα πιο εντυπωσιακά φαινόμενα των ορυκτών και πετρωμάτων».

Ξεχωριστά παρουσιάζεται η Συλλογή Χαλκιδικής, όπου η μεταλλευτική δραστηριότητα ξεκινά από την αρχαιότητα. Η σύγχρονη μεταλλευτική δραστηριότητα αρχίζει το 1893 με τα Μεταλλεία Κασσάνδρας και συνεχίζεται μέχρι σήμερα στα πλούσια μεταλλεία χρυσού, αργύρου, μολύβδου, ψευδαργύρου και χαλκού. Σε αυτή την ενότητα εκτίθενται δείγματα θειούχων, θειολάτων και ανθρακικών ορυκτών από τα κοιτάσματα της ΒΑ Χαλκιδικής, και ειδικότερα της Ολυμπιάδας και του Στρατωνίου.

Παλαιοντολογική Συλλογή

Ενα από τα πιο εντυπωσιακά τμήματα του μουσείου είναι βέβαια η Παλαιοντολογική Συλλογή. «Στην εν λόγω θεματική ενότητα εκτίθενται παλαιοντολογικά δείγματα από την πλούσια συλλογή της Αρχής. Μεταξύ άλλων απαρτίζεται από τμήμα της περίφημης παλαιοντολογικής συλλογής των Lui & Ambrosio de Pian, μεταλλειολόγων και ιδιοκτητών μεταλλείων στις αρχές του 20ού αι. Σημαντικό τμήμα της έκθεσης αποτελείται από δείγματα της συλλογής του γεωλόγου ερευνητή Χ. Σολωμού. Επίσης, η έκθεση φιλοξενεί τμήμα της παλαιοντολογικής συλλογής αμμωνιτοειδών από την περιοχή της Επιδαύρου, με χαρακτηριστικό έκθεμα το εντυπωσιακών διαστάσεων δείγμα απολιθωμένων κεφαλόποδων», συνεχίζει ο πρόεδρος της ΕΑΓΜΕ.

Στους αναδιαμορφωμένους χώρους του μουσείου, ξεχωριστή θέση καταλαμβάνει το αμφιθέατρο/αίθουσα πολλαπλών χρήσεων που μετασχηματίστηκε σε νέας γενιάς αίθουσα 3D προβολών, αλλά και το «Ψηφιακό» Μουσείο με ειδικό ψηφιακό εξοπλισμό με καινοτόμες διαδραστικές εφαρμογές και προβολές μικρού μήκους ταινιών animation. Εκεί το κοινό μπορεί να πραγματοποιήσει περιηγήσεις εικονικής πραγματικότητας με τη χρήση VR γυαλιών, ώστε να ταξιδέψει σε σημαντικούς γεωτόπους της Ελλάδας, όπως Μετέωρα, Σπηλαιολίμνη Μελισσάνης κ.ά., και να «καταδυθεί» στα έγκατα μεταλλείων της Χαλκιδικής, του Λαυρίου, της Νάξου κ.ά.

 «Οι άνθρωποι των μεταλλείων»

Η πιο συγκινητική ίσως ενότητα είναι αυτή που επιχειρεί να φέρει στο προσκήνιο τους ανθρώπους πίσω από τα εκθέματα. Μέσω προφορικών μαρτυριών, ειδικότερα, τα εκθέματα μπορούν να «ζωντανέψουν» και οι επισκέπτες/τριες να αποκτήσουν μια πιο «βιωματική» σχέση με αυτά. Τα εργαλεία εξόρυξης, η λάμπα ασετυλίνης ή το πουκάμισο του μεταλλωρύχου, που παρουσιάζονται στη συλλογή του, μπορούν να δώσουν αφορμή για την ανάδυση μικρών, προσωπικών ιστοριών για τις συνθήκες της εργασίας στα μεταλλεία, την καθημερινή ζωή των εργατών κ.λπ. Επιπλέον, το κοινό έρχεται σε επαφή με οπτικοακουστικό υλικό από μαρτυρίες μεταλλωρύχων που εργάστηκαν στα μεταλλεία του Λαυρίου.

Ειδήσεις σήμερα