Οπως καταγράφεται στο τελευταίο ενημερωτικό σημείωμα του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου για τον Οκτώβριο του 2024 η αύξηση μέσα σε ένα χρόνο του αριθμό των αιτήσεων είναι τεράστια, καθώς ξεπερνά τις 10.000. Τα στοιχεία αποκαλύπτουν ενδιαφέρουσες τάσεις, αναδεικνύοντας παράλληλα τις προκλήσεις του προσφυγικού ζητήματος με βάση τις τελευταίες εξελίξεις.

Σύμφωνα με τα δεδομένα, οι Σύροι αντιπροσωπεύουν το 30,6% των αιτήσεων ασύλου για το 2024 (17.918 αιτήσεις από το σύνολο των 58.505 αιτήσεων), καθιστώντας τους τη μεγαλύτερη εθνοτική ομάδα που αιτείται διεθνή προστασία στην Ελλάδα. Εκτιμάται ότι περίπου 8.000-9.000 αιτήσεις ασύλου παραμένουν σε εκκρεμότητα, άρα είναι στο καθεστώς του «παγώματος» που προέκυψε μετά την ανατροπή του καθεστώτος Ασαντ. Η αύξηση σε σχέση με το 2023 είναι 131%. Το 2023, στο ίδιο χρονικό διάστημα (Ιαν.-Οκτ.), ο αντίστοιχος αριθμός ήταν 7.752, καθιστώντας τους πάλι την πρώτη εθνικότητα σε αιτήσεις, σε ποσοστό 16,7%.

Από το σύνολο των θετικών αποφάσεων προσφυγικού καθεστώτος για το πρώτο δεκάμηνο του 2024, οι Σύροι καταλαμβάνουν το 32,5% (10.939 αποφάσεις), ενώ τα ποσοστά αναγνώρισης παραμένουν υψηλά στον πρώτο βαθμό, αγγίζοντας το 88,54% για το 2024, όντας η δεύτερη εθνικότητα μετά το Αφγανιστάν.

Το 2023 η εικόνα ήταν διαφορετική: Οι Σύροι ήταν η τέταρτη εθνικότητα θετικών αποφάσεων ασύλου, με μόλις 1.760 αποφάσεις ασύλου (-83% σε σχέση με το 2024) και ποσοστό 9,4% σε σχέση με τον συνολικό αριθμό θετικών αποφάσεων.

Ειδικά για τους ασυνόδευτους ανηλίκους, οι Σύροι καταλαμβάνουν το 25,4% των θετικών αποφάσεων, γεγονός που καταδεικνύει την ευαλωτότητα της ομάδας αυτής. Το 2023 το ποσοστό των ασυνόδευτων Σύρων ανηλίκων με θετικές αποφάσεις ήταν 7,5%.

Υψηλά ποσοστά

Η συντριπτική πλειονότητα των Σύρων προσφύγων αναγνωρίζεται ως δικαιούχος διεθνούς προστασίας. Αυτό υποδεικνύει τη σαφή αναγνώριση της ανάγκης προστασίας από τον εμφύλιο πόλεμο και τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Συρία. Οσον αφορά στη γεωγραφική συγκέντρωση οι περισσότεροι Σύροι πρόσφυγες συγκεντρώνονται στα νησιά του Βορείου και Νοτίου Αιγαίου, γεγονός που ασκεί πίεση στις τοπικές δομές φιλοξενίας.

Σε πρόσφατη συνέντευξή του ο υπουργός κ. Παναγιωτόπουλος υπογράμμισε την ανάγκη αναπροσαρμογής της πολιτικής ασύλου, δεδομένων των αλλαγών στη Συρία μετά την πτώση του καθεστώτος Ασαντ. «Το 99% περίπου των Σύρων που κατέθεταν αίτηση ασύλου στη χώρα μας επικαλούνταν τη δίωξή τους από το καθεστώς Ασαντ. Αυτό έχει πάψει να ισχύει», τόνισε. Συνεπώς, η ελληνική κυβέρνηση αποφάσισε το προσωρινό «πάγωμα» των διαδικασιών ασύλου για Σύρους πολίτες, σε ευθυγράμμιση με δεκάδες άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως το Βέλγιο και η Κροατία.

Σε ανακοίνωση του ΚΥΣΕΑ, που συνεδρίασε υπό τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη την Παρασκευή, τονίζεται μεταξύ άλλων πως «η Ελλάδα παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις στη Συρία, οι οποίες είναι δυναμικές και προσαρμόζει τη στάση της στο μεταναστευτικό-προσφυγικό στα εκάστοτε νέα δεδομένα, πάντα στο πλαίσιο των αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Ενωσης».

Η κυβέρνηση υπογραμμίζει ότι, παρότι τα αιτήματα ασύλου συνεχίζουν να υποβάλλονται και να αξιολογούνται, οι αποφάσεις δεν εκδίδονται μέχρι να υπάρξει παγίωση της κατάστασης στη Συρία. Οι ροές προς την Ελλάδα, όπως αναφέρουν κυβερνητικές πηγές, παραμένουν αυτή την περίοδο μειωμένες, ενώ οι ελληνικές αρχές παραμένουν σε εγρήγορση σε όλα τα επίπεδα.

 Η στάση της Ε.Ε. για τις επιστροφές

Το ζήτημα των εθελοντικών επιστροφών Σύρων προσφύγων στη Συρία έχει ήδη τεθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Στη συνεδρίαση των υπουργών Εσωτερικών και Μετανάστευσης της Ε.Ε. στις Βρυξέλλες, πολλά κράτη-μέλη, όπως η Αυστρία, η Γερμανία, η Ιταλία και το Βέλγιο, τάχθηκαν υπέρ της εκπόνησης σχεδίων επιστροφών.

Ο Αυστριακός επίτροπος Μάγκνους Μπρούνερ σημείωσε: «Είναι σημαντικό να συζητάμε την εθελοντική επιστροφή των Σύρων». Ωστόσο, τόνισε ότι θα χρειαστεί χρόνος για να αξιολογηθεί η κατάσταση και να διαμορφωθεί μια σαφής εικόνα για τα επόμενα βήματα. Η Αυστρία έχει υιοθετήσει πιο σκληρή γραμμή, ζητώντας να ξεκινήσουν άμεσα οι διαδικασίες απελάσεων. Ο υπουργός Εσωτερικών της χώρας, Γκέρχαρντ Κάρνερ, τόνισε πως «το να περιμένουμε είναι μια λάθος προσέγγιση».

Στήριξη

Η Ελλάδα, όπως δήλωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, στηρίζει την ενότητα, την εδαφική ακεραιότητα και την κυριαρχία της Συρίας. «Η επιστροφή στη δημοκρατική ομαλότητα θα πρέπει να σημάνει το τέλος των προσφυγικών ροών και να ανοίξει τον δρόμο για την επιστροφή των Σύρων προσφύγων στις εστίες τους», σημείωσε χαρακτηριστικά. Οι εξελίξεις στη Συρία, μετά την πτώση του καθεστώτος Ασαντ, παραμένουν ρευστές. Η Τουρκία, φιλοξενώντας περίπου 3 εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες, έχει επεξεργαστεί σχέδια εγκατάστασης πληθυσμών σε «ζώνες ασφαλείας» στη βόρεια Συρία, κίνηση που επηρεάζει την ευρύτερη γεωπολιτική σταθερότητα.

Η Ελλάδα βρίσκεται σε φάση αξιολόγησης των νέων δεδομένων, ενώ οι ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες για εθελοντικές επιστροφές αναμένεται να αποκτήσουν σαφέστερο πλαίσιο τους επόμενους μήνες. Σε κάθε περίπτωση, η αναστολή των διαδικασιών ασύλου για τους Σύρους πρόσφυγες αποτελεί ένα πρώτο βήμα προσαρμογής της ελληνικής πολιτικής στις νέες προκλήσεις στην περιοχή.

Στοιχεία 10μηνου 2024

 -1 στους 3 που αιτούνται άσυλο είναι από τη Συρία

 -131% αύξηση αιτήσεων ασύλου σε σχέση με το 10μηνο του 2023 (17.918 από 7.752)

 -10.939 θετικές αποφάσεις ασύλου

 -25,4% των θετικών αποφάσεων αφορά ασυνόδευτους ανηλίκους