Η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, η οποία αναμένεται να εφαρμοστεί από τον Σεπτέμβριο του 2021, βρίσκεται στο… μικροσκόπιο της πολιτικής ηγεσίας, με διάφορα σενάρια, όπως αξιολόγηση από δύο αξιολογητές, συνέντευξη και δημιουργία ξεχωριστού portfolio για τον κάθε εκπαιδευτικό, να εξετάζονται. Η θέση του υπουργείου Παιδείας αλλά και της κυβέρνησης, ήδη από τη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, είναι η εφαρμογή της αξιολόγησης στους εκπαιδευτικούς, με την πολιτική ηγεσία να μην έχει οριστικοποιήσει ακόμα τις λεπτομέρειες για το σχέδιο αξιολόγησης. 

Πολλοί πυλώνες

Στο νομοσχέδιο που αναμένεται να έρθει από το υπουργείο Παιδείας, η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών αποτελεί μόνο έναν από τους πυλώνες των αλλαγών που επιθυμεί να φέρει η πολιτική ηγεσία στον χώρο των σχολείων. Η αξιολόγηση περίπου 170.000 εκπαιδευτικών θα συνοδεύεται από τον νέο τρόπο επιλογής στελεχών (διευθυντές σχολείων, διευθυντές εκπαίδευσης κ.λπ.) σε συνδυασμό με μοντέλο αξιολόγησής τους, καθώς και με ρυθμίσεις που τουλάχιστον σε παιδαγωγικό επίπεδο, όπως σημειώνουν πηγές του υπουργείου Παιδείας, θα αφήνουν μεγαλύτερα περιθώρια ελευθερίας στα σχολεία.

Στο πλαίσιο της υποστήριξης της εκπαιδευτικής διαδικασίας, όπως σημειώνουν οι ίδιες πηγές, ο εκπαιδευτικός θα αξιολογείται για το εκπαιδευτικό του έργο και την απόδοση αυτού. Οσοι βαθμολογηθούν επιτυχώς θα επιβραβευθούν, ενώ οι υπόλοιποι θα δεχτούν υποστήριξη με στόχο τη βελτίωσή τους. Φυσικά, τα παραπάνω έχουν θορυβήσει τις εκπαιδευτικές ομοσπονδίες, μέρος των οποίων κάνει λόγο για απολύσεις και σύνδεση του βαθμού με τον μισθό.

Σύμφωνα με τα όσα είναι γνωστά μέχρι στιγμής, το υπουργείο Παιδείας φαίνεται να επενδύει στις επιμορφώσεις, προτάσσοντάς τες ως το «εργαλείο» που θα οδηγήσει στη βελτίωση των επιδόσεών τους, ενώ ξεκαθαρίζει σε όλους τους τόνους ότι δεν υπάρχει καμία πρόθεση επιβολής τιμωρητικής αξιολόγησης.

Δύο αξιολογητές

Ποιος όμως θα αξιολογήσει τους εκπαιδευτικούς; Μέχρι στιγμής, όπως όλα δείχνουν, φαίνεται να προκρίνεται το σενάριο των δύο αξιολογητών, του διευθυντή της σχολικής μονάδας και του συντονιστή Εκπαίδευσης. Το σενάριο για τουλάχιστον δύο αξιολογητές στοχεύει στο να διατηρηθεί η αντικειμενικότητα, όπως υποστηρίζουν στελέχη του υπουργείου Παιδείας, κατά τη διάρκεια της αξιολόγησης και να μην υπάρξουν φαινόμενα υποκειμενικής κρίσης που θα επιφέρουν αδικίες κατά τη διαδικασία.

Οι παιδαγωγικές μέθοδοι του εκπαιδευτικού θα τεθούν στο… μικροσκόπιο, ενώ μέσα στα σχέδια του υπουργείου, αν προκριθεί αυτό το σενάριο, προβλέπεται και συνέντευξη του εκπαιδευτικού από τους αξιολογητές.

Πέραν των παραπάνω κριτηρίων, στη συνολική βαθμολόγηση θα προστεθούν και τα τυπικά προσόντα του κάθε εκπαιδευτικού. Μάλιστα, φαίνεται να προκρίνεται η δημιουργία portfolio για τον κάθε εκπαιδευτικό, που θα αποτυπώνει τα ακαδημαϊκά του προσόντα, καθώς και την πορεία του στην εκπαίδευση. Θετικά θα βαθμολογηθούν και οι επιμορφώσεις που έχει παρακολουθήσει κατά καιρούς.

Στόχος του υπουργείου Παιδείας είναι η συνολική αξιολόγηση όλων αυτών που βρίσκονται στον χώρο της Παιδείας με βασική αρχή το «όποιος αξιολογεί αξιολογείται».

Στην περίπτωση των εκπαιδευτικών, η αξιολόγηση θα εστιάζει στην απόδοση του εκπαιδευτικού τους έργου, ενώ στην περίπτωση των στελεχών εκπαίδευσης στην απόδοση του διοικητικού τους έργου.

«Ακτινογραφία» σχολείων

Παρά τις δυσκολίες που έχουν δημιουργηθεί στην ομαλή λειτουργία των σχολείων λόγω της πανδημίας, η πολιτική ηγεσία αποφάσισε να προχωρήσει νομοθετικά και -το κυριότερο- να εφαρμόσει όλους τους στόχους της που είχε θέσει για την τρέχουσα χρονιά.

Η αξιολόγηση των σχολείων ψηφίστηκε πέρσι και εφαρμόζεται από φέτος σε δύο στάδια:

1. Την αυτοαξιολόγηση.
2. Την εξωτερική αξιολόγηση.

Η αυτοαξιολόγηση προβλέπει τη σύνταξη μιας έκθεσης στο τέλος της χρονιάς που καταγράφει τους στόχους που τέθηκαν, τα αντίστοιχα ποιοτικά κριτήρια παρακολούθησης και αξιολόγησής τους, περιγράφονται αναλυτικά οι δράσεις βελτίωσης της λειτουργίας της σχολικής μονάδας που σχεδιάσθηκαν, οι δυσκολίες που παρουσιάστηκαν κατά την υλοποίηση και οι τρόποι με τους οποίους αυτές αντιμετωπίστηκαν. Παρατίθενται, επίσης, οι ομάδες που συγκροτήθηκαν για τη διαμόρφωση δράσεων επαγγελματικής ανάπτυξης των εκπαιδευτικών.

Η εξωτερική αξιολόγηση πραγματοποιείται από τους συντονιστές Εκπαιδευτικού Εργου, οι οποίοι παραλαμβάνουν την έκθεση, διατυπώνουν παρατηρήσεις επί των εκθέσεων αυτών, καθώς και προτάσεις υποστήριξης και βελτίωσης, που γνωστοποιούνται στον σύλλογο διδασκόντων.

Τα Περιφερειακά Κέντρα Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού (ΠΕΚΕΣ), αφού λάβουν υπόψη τις ετήσιες απολογιστικές εκθέσεις κάθε σχολικής μονάδας και τις σχετικές παρατηρήσεις και προτάσεις των συντονιστών Εκπαιδευτικού Εργου, συντάσσουν συνολική έκθεση εξωτερικής αξιολόγησης των σχολικών μονάδων. Τέλος, η ΑΔΙΠΔΕ (Αρχή Διασφάλισης της Ποιότητας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση) αναλαμβάνει να συντάξει ετήσια έκθεση με παρατηρήσεις.

Οι εκπαιδευτικοί, με την απεργία-αποχή που έχουν προκηρύξει, στοχεύουν στο να αποδυναμώσουν τη διαδικασία που προηγείται της σύνταξης έκθεσης του σχολείου. Σύμφωνα με τα προβλεπόμενα, ο σύλλογος διδασκόντων καλείται από τον διευθυντή σε ειδική συνεδρίαση τουλάχιστον ανά δύο μήνες. Ο σύλλογος διδασκόντων επιλέγει τομείς λειτουργίας της σχολικής μονάδας, ως διοικητικής και ως εκπαιδευτικής δομής, στους οποίους θα εστιάσουν οι προγραμματιζόμενες δράσεις και στη συνέχεια συνεδριάζουν για την πορεία και τη δυνατότητα υλοποίησης των στόχων τους. Η απουσία των εκπαιδευτικών όμως από τη διαδικασία υποβαθμίζει τόσο τη ροή της όσο και τον πρωταρχικό της στόχο. 

Τι θα γίνει φέτος

Το φιλόδοξο σχέδιο του υπουργείου Παιδείας προβλέπει αρκετές δράσεις και πρωτοβουλίες, που, λόγω της πανδημίας και της αστάθειας που έχει προκληθεί εξαιτίας της στη λειτουργία της διά ζώσης εκπαίδευσης, δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν.

Γ’ αυτόν τον λόγο η διαδικασία της αξιολόγησης θα γίνει σε περιορισμένο επίπεδο.

Σε πρώτη φάση, τα σχολεία θα κληθούν να προχωρήσουν σε μια καταγραφή της ταυτότητας του κάθε σχολείου. Το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, που είναι αρμόδιο για τη διαδικασία, έκρινε ότι τόσο λόγω της κατάστασης εξαιτίας της πανδημίας όσο και για το ότι πρόκειται για πρώτη φορά να εφαρμοστεί αυτή η πρακτική, η αξιολόγηση θα αφορά πληροφορίες για το κάθε σχολείο. Ο συνολικός αριθμός μαθητών, η καλή οργάνωση σε επίπεδο τηλεκπαίδευσης, ο αριθμός μαθητών που παρουσιάζουν παραβατική συμπεριφορά, ο αριθμός των αλλοδαπών, οι υποδομές και άλλα χαρακτηριστικά, όπως αν η σχολική μονάδα βρίσκεται σε σεισμόπληκτη περιοχή, ή καλές πρακτικές που θα μπορούσαν να επεκταθούν και σε άλλες σχολικές μονάδες.

Με την καταγραφή των αδυναμιών ή των καλών πρακτικών να γίνεται από φέτος, την επόμενη χρονιά η αξιολόγηση των σχολικών μονάδων τίθεται σε νέα βάση, καθώς στους στόχους των σχολείων θα προστεθούν οι πρωτοβουλίες για εξωστρέφεια της σχολικής μονάδας, όπως για παράδειγμα συμμετοχή σε προγράμματα Erasmus.

Σύμφωνα με το υπουργείο Παιδείας, η εξωτερική αξιολόγηση εφαρμόζεται για πρώτη φορά στα σχολεία στο πλαίσιο διεθνών πρακτικών (σε 26 από τις 32 συνολικά ευρωπαϊκές χώρες).

 «Πόλεμος» ΟΛΜΕ και ΔΟΕ με Ν. Κεραμέως

Δεν είναι η πρώτη φορά που η υπουργός Παιδείας, Νίκη Κεραμέως (φωτό), έρχεται σε ρήξη με τις ομοσπονδίες των εκπαιδευτικών ΟΛΜΕ και ΔΟΕ, με την πρώτη να μη δείχνει καμία τάση υποχώρησης στις θέσεις της κυβέρνησης. Οι τόνοι ανέβηκαν και πάλι με φόντο την αξιολόγηση, με μία διαρροή για τροπολογία, που θα αποκλείει τους εκπαιδευτικούς που δεν μετέχουν στην αξιολόγηση σχολείων από τη δυνατότητα να διεκδικήσουν θέση ευθύνης, να πυροδοτεί νέο γύρο επιθέσεων προς το πρόσωπό της.

Η ίδια, πάντως, φέρεται να είπε, απευθυνόμενη σε διευθυντές σχολείων, ότι πρόκειται για ηθική υποχρέωση των εκπαιδευτικών να συμμετάσχουν σε αυτήν τη διαδικασία και πως είναι αυτονόητο ότι όποιος δεν το κάνει δεν μπορεί να διεκδικεί θέση ευθύνης.

Οι ομοσπονδίες, βέβαια, συνεχίζουν να επιμένουν στη συμμετοχή των εκπαιδευτικών στην αποχή, επικαλούμενες απόφαση διοικητικού δικαστηρίου τον Μάρτιο του 2020 που δικαίωσε υπάλληλο, ο οποίος συμμετείχε σε απεργία-αποχή από την αξιολόγηση και αποκλείστηκε από τη διαδικασία επιλογής στελεχών.

Σημειώνεται, πάντως, ότι στο σκεπτικό της απόφασης αναφερόταν ότι «με δεδομένη τη νομιμότητα της εν λόγω απεργιακής κινητοποίησης της ΑΔΕΔΥ», δηλαδή κανείς δεν είχε προσβάλει την κινητοποίηση ως παράνομη ή καταχρηστική.