Η συνέχεια δόθηκε αμέσως μετά, στο ανοιχτό για όλους σπίτι του, όπου η σύναξη των φίλων μεταβλήθηκε σε μια άτυπη γιορτή, όπου όλοι είχαν να θυμηθούν τόσο πολλά από εκείνον. Το πιάνο του έμενε βουβό, με μεγάλο απόντα εκείνον, αλλά και συνάμα τόσο παρόντα.

Οσο για τη συναυλία προς τιμήν του που είχε προγραμματιστεί, πριν από τον χαμό του, για τις 20 Ιανουαρίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (Αίθουσα «Χρήστος Λαμπράκης»), θα πραγματοποιηθεί κανονικά, σύμφωνα με επιθυμία του ίδιου του Θάνου Μικρούτσικου. Η βραδιά έχει τίτλο «Το πιο όμορφο απ’ όλα δεν σ’ το ’χω πει ακόμα…» και περιλαμβάνει τα πιο αγαπημένα τραγούδια του συνθέτη, τα οποία θα ερμηνεύσουν οι: Ρίτα Αντωνοπούλου, Χρήστος Θηβαίος, Κώστας Θωμαΐδης, Γιάννης Κότσιρας, Γιώργος Μεράντζας, Μανώλης Μητσιάς, Γιώργος Νταλάρας, Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Μίλτος Πασχαλίδης. Αποσπάσματα από τη βιογραφία του Θάνου Μικρούτσικου θα διαβάζει ο Οδυσσέας Ιωάννου. Την καλλιτεχνική επιμέλεια έχει ο μόνιμος συνεργάτης του Θύμιος Παπαδόπουλος. Συμμετέχει 8μελής ορχήστρα.

info

«ΤΟ ΠΙΟ ΟΜΟΡΦΟ ΑΠ’ ΟΛΑ ΔΕΝ Σ’ ΤΟ ’ΧΩ ΠΕΙ ΑΚΟΜΑ…»

Συναυλία για τον Θάνο Μικρούτσικο

ΠΟΥ: Μέγαρο Μουσικής

ΕΙΣΙΤΗΡΙΑ: Από 12 έως 50 ευρώ

(Μπορείτε να προμηθευτείτε εισιτήρια από τα ταμεία του Μεγάρου Μουσικής, τηλ. 210-7282333, megaron.gr και σε όλα τα καταστήματα Public)

O μεγάλος συνθέτης μέσα από τα λόγια του στον Ελεύθερο Τύπο

Θέλοντας να τιμήσουμε τον λόγο και τις απόψεις του Θάνου Μικρούτσικου, σταχυολογήσαμε από συνεντεύξεις που είχε παραχωρήσει τα προηγούμενα χρόνια στον «Ε.Τ.» χαρακτηριστικά αποσπάσματα που σκιαγραφούν τη δυναμική, τον χαρακτήρα του, τα «θέλω», τις ευχές του.

«ΔΕΝ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΕΙΜΑΣΤΕ ΔΟΓΜΑΤΙΚΟΙ, ΟΥΤΕ ΟΜΩΣ ΟΠΟΡΤΟΥΝΙΣΤΕΣ…»

Το καλοκαίρι του 2010, με αφορμή τη συνεργασία του με τον Γιάννη Κούτρα και τον Χρήστο Θηβαίο σε συναυλίες ανά την Ελλάδα, με μια ιδιαίτερη μουσική παράσταση που έσμιγε διαφορετικούς πόλους της δημιουργίας του, ο Θάνος Μικρούτσικος μας είχε πει…

Τι είναι αυτό που κατά κύριο λόγο διαφοροποιεί τον Θάνο Μικρούτσικο του σήμερα από εκείνον του 2000, του ’90 και του ’80, πέρα από τη μεγαλύτερη εμπειρία, φυσικά;

Ψάχνοντας μερικές φορές με συνειδητό τρόπο τις πίσω μου μέρες, τα «πιστεύω» μου, την πορεία μου, βλέπω πολλά στοιχεία του χαρακτήρα μου και της όποιας ευαισθησίας μου στα οποία είμαι ίδιος. Αν μάλιστα φτάσω στα παιδικά μου χρόνια, βρίσκω εκεί τη ρίζα κάποιων στοιχείων και συμπεριφορών που δεν άλλαξαν ποτέ. Βεβαίως, υπάρχουν και πράγματα που άλλαξαν, θα ήταν γελοίο να μην αλλάζεις όταν ο κόσμος γύρω σου αλλάζει με φοβερές ταχύτητες. Δεν χρειάζεται να είμαστε δογματικοί, ούτε όμως οπορτουνιστές. Θα έλεγα ότι σήμερα είμαι λιγότερο δογματικός στις απόψεις μου, με την έννοια της γνώσης.

Στον τρόπο αντιμετώπισης της τέχνης τι έχει αλλάξει;

Αυτό που έχει αλλάξει είναι η εξήγηση γιατί γράφω μουσική. Στη δεκαετία του ’70 έγραφα μουσική όχι για να αλλάξω τον κόσμο, αλλά για να κάνω τους ανθρώπους πιο κριτικούς στο να θέλουν να αλλάξουν τον κόσμο. Η τέχνη δεν κάνει επαναστάσεις, αλλά επιδρά στη συνειδητοποίηση του κοινού. Στη δεκαετία του ’80 γράφοντας μουσική ήθελα να κάνω μια καταβύθιση στον εντός μου κόσμο. Να εξερευνήσω τα συναισθήματά μου.

Από τη δεκαετία του ’90 το τροπάριο άλλαξε και μάλλον οριστικά. Πρόκειται για την τρίτη φάση και, όπως φαίνεται, δεν θα περάσω σε άλλη, ίσως επειδή μεγάλωσα. Σήμερα πιστεύω ότι γράφω μουσική για να παλέψω με τον χρόνο, που στο τέλος ξέρω ότι θα με καταβάλει. Αυτό δεν το λέω με την έννοια να μείνει κάποιο κομμάτι μου μετά από μένα, αλλά την ώρα που γράφω μουσική σταματώ τον χρόνο. Ετσι νιώθω…

Γράφοντας το 1992 την όπερα «Η επιστροφή της Ελένης», αισθανόμουν ότι βρίσκομαι πάνω σ’ ένα ρινγκ και ο απέναντι πυγμάχος ήταν ο χρόνος. Ξέρεις ότι στο τέλος θα σε κερδίσει, αλλά το σημαντικό είναι να κερδίζεις κάθε γύρο στα σημεία. Αυτό το συναίσθημα το έχω συχνά από τότε.

Αν και συνθέτης, τα τελευταία χρόνια εμφανίζεσαι συχνά επί σκηνής. Νιώθεις καλά μέσα από αυτή την επαφή με το κοινό;

Από το 2000 και μετά, πρώτα με τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου και στη συνέχεια με τον Γιάννη Κούτρα, τη Ρίτα Αντωνοπούλου, τον Μανώλη Μητσιά, τον Χρήστο Θηβαίο, τον Γιώργο Πασχαλίδη και τώρα με τα Υπόγεια Ρεύματα, λειτουργώ και σαν περφόρμερ. Μου αρέσει πολύ αυτός ο ρόλος, έχει γίνει κομμάτι της καθημερινότητάς μου. Και, όπως φαίνεται, μπορώ και αντεπεξέρχομαι, κι αυτό με ευχαριστεί. Γι’ αυτό και συνεχίζω να εμφανίζομαι.

Ο «Σταυρός του Νότου» έχει γνωρίσει πολλές νεότερες διασκευές και εκτελέσεις. Δεν… τελειώνει ποτέ αυτό το έργο;

Ο «Σταυρός του Νότου» είναι ένα έργο που συνεχώς εξελίσσεται. Κι αυτό συμβαίνει γιατί όταν γράφτηκε στην εποχή του -το 1979- ήταν εντελώς πρωτοποριακό. Είναι ένα έργο που επιτρέπει ολοένα νέες αναγνώσεις, επειδή τα τραγούδια του όταν κυκλοφόρησαν διεύρυναν την καθιερωμένη φόρμα γραφής του τραγουδιού. Υπάρχει μια Καββαδιομάνια, είναι γεγονός. Ομως, ο Καββαδίας τού σήμερα δεν έχει καμία σχέση με τον Καββαδία του ’79. Σε μια τηλεοπτική εκπομπή στην οποία πήγαμε πρόσφατα, τηλεφώνησε μια μητέρα και είπε: «Κύριε Μικρούτσικε, ο “Σταυρός του Νότου” είναι ο προσωπικός μου… Γολγοθάς. Τα παιδιά μου, που είναι 9 και 6 ετών, δεν θέλουν να ακούνε τίποτα άλλο». Οταν σου λένε ότι τα τραγούδια σου μιλούν σε τόσο μικρά παιδιά που δεν είναι ούτε καν στην εφηβεία, δεν θέλεις τίποτα άλλο.

«ΤΟ ΛΑΪΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΕΙΝΑΙ ΣΤΟ DNA ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΑ»

Το 2013, με αφορμή δύο συναυλίες του στο Παλλάς με θέμα τα λαϊκά του τραγούδια, ο συνθέτης της «Ρόζας», που σήκωσε πολλούς να χορέψουν ζεϊμπέκικο στις βόλτες της, και της περίφημης «Πιρόγας» («Ερωτικό»), που έκανε ακόμα περισσότερους να… αρμενίσουν «στη γη των Βησιγότθων», μας είπε τι σημαίνει λαϊκό τραγούδι για έναν όχι αμιγώς λαϊκό συνθέτη, όπως ήταν ο ίδιος:

«Θεωρώ ότι όχι μόνο για το λαϊκό τραγούδι, αλλά και για όρους όπως έντεχνο ή ροκ, χρειάζεται -και το επισημαίνω πολλά χρόνια τώρα- ένας σαφής επαναπροσδιορισμός τους. Ετσι χρησιμοποιώ κι εγώ τους όρους, με λάθος τρόπο, για να συνεννοούμαστε. Αρα ως λαϊκό τραγούδι ορίζεται κάποιο που η φόρμα του σε παραπέμπει σε φόρμες του λαϊκού τραγουδιού, όπως αυτές εμπεδώθηκαν τα προηγούμενα χρόνια, δηλαδή ζεϊμπέκικο, χασάπικο, τσιφτετέλι, ακόμα και λαϊκή μπαλάντα. Η Ελλάδα αποτελεί σταυροδρόμι Δύσης και Ανατολής, κι αυτό αντανακλάται και στην ψυχοσύνθεσή μας, και του συνθέτη και του κοινού. Οπως και να είναι, το λαϊκό τραγούδι είναι μέσα στο DNA του Ελληνα».

Σήμερα γράφονται καλά λαϊκά τραγούδια;

Με την έννοια του λαϊκού όπως το εννοώ εγώ, έχω ακούσει πολύ ωραία τραγούδια του Χάρη και του Πάνου Κατσιμίχα, του Νίκου Πορτοκάλογλου, του Χρήστου Θηβαίου, του Μίλτου Πασχαλίδη. Στην εποχή μας δεν πρέπει να αναζητάμε το λαϊκό τραγούδι ως ένα καρμπόν τραγουδιών παλιότερων δεκαετιών. Ετσι, δεν έχει νόημα ούτε ενδιαφέρον. Σήμερα το λαϊκό δεν μπορεί να είναι σαν την «Αχάριστη» του Τσιτσάνη.

«ΕΜΜΟΝΗ ΜΟΥ, ΕΔΩ ΚΑΙ ΧΡΟΝΙΑ, ΤΟ “ΠΑΛΕΨΕ ΓΙΑ ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ”»

Τον Γενάρη του 2014 σε άλλη του συζήτηση μαζί μας σημείωνε σε σχέση με το αν καταφέρνει να ονειρεύεται τη σημερινή εποχή:

«Είναι μια εμμονή μου εδώ και πολλά χρόνια το “πάλεψε για το όνειρο”, μαζί με το δίδυμο αδελφάκι του, το “κατάκτησε το αδύνατο” ή το “χόρεψε πάνω στο φτερό του καρχαρία”, με άλλα λόγια. Αυτά είναι τα δύο μότο μου για τη ζωή, και τώρα ήρθε και προστέθηκε και ένα τρίτο. Κάναμε μια βόλτα με τον γιο μου, που είναι 12,5 χρόνων, και είδαμε σ’ έναν τοίχο ένα ανυπόγραφο σύνθημα που έλεγε: “Μόνος σου μπορεί να πας γρήγορα, μαζί θα πάμε πολύ μακριά”».

«Η ΚΡΙΣΗ ΕΧΕΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕΙ ΕΝΑ ΕΙΔΟΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ»

Τον Ιούνιο του 2014, επίσης με αφορμή μια συναυλία, στην Πετρούπολη με τον Γιάννη Κότσιρα και τη Ρίτα Αντωνοπούλου, και μεσούσης της κρίσης, ο Θάνος Μικρούτσικος μας έλεγε:

«Η κρίση συνεχίζεται και έχει δημιουργήσει σ’ ένα μεγάλο μέρος του κόσμου ένα είδος καταστροφής και κατάθλιψης. Αν δεν έχεις τα προς το ζην, έχεις το παιδί σου άνεργο ή δυσκολεύεσαι να μεγαλώσεις τα παιδιά σου, περνάς πράγματι δύσκολα. Προς το παρόν ούτε οι ανασχηματισμοί ούτε άλλα τέτοια μπορούν να πείσουν τον κόσμο ότι κάτι αλλάζει. Με βάση αυτά τα χαρακτηριστικά, ούτε αυτό το καλοκαίρι θα φέρει το χαμόγελο…».

Οπότε, ο δικός σας ρόλος, των ανθρώπων της τέχνης, γίνεται ακόμα πιο σημαντικός;

Αυτό που οφείλουμε να κάνουμε είναι να έρθουμε σε επαφή με το κοινό να του πούμε «εδώ είμαστε» και να του δημιουργήσουμε την έννοια της σταθεράς. Το ελληνικό τραγούδι είναι το πιο σταθερό στην τέχνη τα τελευταία 60 χρόνια. Για μας, από την άλλη, υπάρχει και η επαγγελματική διάσταση. Είναι μια δουλειά που κάνουμε και εμείς για λόγους επιβίωσης. Και τα τελευταία χρόνια έχουν δυσκολέψει πολύ τα πράγματα. Πριν από πέντε χρόνια στους 150 συναδέλφους μου που δούλευαν πήγαιναν καλά οι τριάντα. Σήμερα πάνε καλά μόνο οι τρεις. Αυτό είναι ενδεικτικό ότι το επάγγελμα μας είναι, δυστυχώς, υπό αναστολή. Κακά τα ψέματα…

«ΤΕΛΙΚΑ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΟΝ ΑΛΛΑΖΟΥΝ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΜΕ ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ»

Εναν χρόνο αργότερα, το 2015, με αφορμή δύο συναυλίες του στο Μικρό θέατρο της αρχαίας Επιδαύρου στις 24 και 25 Ιουλίου, δήλωνε για το ίδιο θέμα:

«Ο ρόλος της τέχνης και του τραγουδιού έχει τρεις σημασίες. Η πρώτη είναι ότι το τραγούδι, η σπουδαία τέχνη, έχει να κάνει με το ίχνος του ανθρώπου πάνω στη Γη. Η δεύτερη είναι ότι ναι μεν η τέχνη και το τραγούδι δεν αλλάζουν τον κόσμο, τον βοηθούν όμως να αποκτήσει μια κριτική συνείδηση. Γιατί, τελικά, τον κόσμο τον αλλάζουν άνθρωποι με κριτική συνείδηση. Και η τρίτη σημασία είναι ότι σε εποχές κρίσης όπως αυτή που διανύουμε το τραγούδι και η τέχνη έχουν και τον ρόλο της εμψύχωσης…».

Ελπίδα και αισιοδοξία υπάρχει;

Παρά τις ώρες της θλίψης και μελαγχολίας, πιστεύω ότι τέτοιες καταστάσεις μάς κάνουν να παλεύουμε. Και αυτή είναι η παρακαταθήκη που θέλω να αφήσω στα παιδιά μου, ότι θα πρέπει να παλεύουν πάντα για έναν πιο δίκαιο κόσμο. Υπό αυτή την έννοια, αισιοδοξώ ότι κάτω από αυτές τις καταστάσεις όλο και περισσότεροι μπορεί να παλεύουν για έναν καλύτερο κόσμο. Αν θα βρεθεί εκείνο που θα τους ενοποιήσει, δεν μπορώ να το ξέρω, παρά μόνο να το ευχηθώ…

«ΤΟ “ΜΕΤΑ” ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΤΟ ΕΛΕΓΞΕΙΣ…»

Τέλος, το 2018, με αφορμή τις δύο συναυλίες του στο Θέατρο Βράχων, κι ενώ το πρόβλημα της υγείας έχει κάνει την εμφάνισή του, με εκείνον να τον παλεύει με νύχια και με δόντια, μας είπε:

Σε απασχολεί η υστεροφημία σου το τι θα γίνει το έργο σου μετά θάνατον;

Υπάρχουν συνάδελφοι συνθέτες που τους απασχολεί τι θα γίνει το έργο τους 200 χρόνια μετά. Εμένα δεν με απασχολεί καθόλου. Με απασχολεί το έργο μου και πώς συνομιλώ με τον κόσμο μέσω αυτού τώρα. Το «μετά» δεν μπορείς να το ελέγξεις.

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής