Γράφει ο Βαγγέλης Λημνιώτης

Στο 2011, τότε που ανακινήθηκε για πρώτη φορά η περίπτωση της ΑΟΖ στο Αιγαίο, με την Τουρκία και την Κύπρο να συνδιεκδικούν την επικυριαρχία της μαζί με την Ελλάδα ήταν μια εποχή που η Ελλάδα ήταν σε βαθιά ύφεση και στο ζενίθ της κρίσης, πάρα πολλοί έβγαιναν και μιλούσαν για δισεκατομμύρια ευρώ που βρίσκονται στις θάλασσες μας με τη μορφή πετρελαίου, με τη μορφή υδρογονανθράκων. «Θα λυνόταν το πρόβλημα της χώρας και θα ήμασταν αυτόνομοι» διατείνονταν πολλοί. Ας εξετάσουμε το ζήτημα στο νέο τεύχος του ET Magazine στο EleftherosTypos.gr

Υπήρχε μια δικαιολογία τότε. Με πάρα πολλές αυτοκτονίες καθημερινά, με την εξαθλίωση να απλώνεται, το πιο λογικό ήταν να επικεντρώνονται όλοι στο προφανές χρήμα. Μόνο που τα πράγματα δεν πάνε πάντα έτσι. Στην περίπτωση του πλανήτη και της διάσωσής του δεν πάνε καθόλου έτσι. Όσο κι αν βρίσκονται άνθρωποι σε ηγετικά πόστα να αμφισβητούν τα πάντα και να θεωρούν πως πρόκειται για κύκλο της φύσης, δεν είναι τίποτα όπως το υπαγορεύουν.

Γιατί ανακινούνται όλα τα άνωθεν; Γιατί η Ελλάδα βρίσκεται ξανά σε ένα σταυροδρόμι. Εκεί που θα πρέπει να επιλέξει ανάμεσα στο περιβάλλον και ανάμεσα στην άμεση οικονομία. Μόνο που όπως αναφέρει και ο τίτλος το πρώτο δεν αναιρεί το δεύτερο, ενώ το δεύτερο αναιρεί το πρώτο. Και σύμφωνα με τα απλά μαθηματικά που μας έμαθαν στο σχολείο, είναι καλύτερα να έχεις δύο παρά ένα.

Κρήτη, νότιο άκρο της Πελοποννήσου και κυρίως το Ιόνιο είναι τρεις περιοχές που διαθέτουν πλούτο υδρογονανθράκων και κοιτασμάτων. Εδώ και δύο χρόνια έχουν οριστεί είκοσι θαλάσσια οικόπεδα όπου η ελληνική κυβέρνηση θέλει να γίνουν εξορύξεις. Στις αρχές του έτους είχε γίνει συνέδριο στο Λονδίνο, την πρωτεύουσα των πετρελαϊκών, και είχαν βρεθεί οι ανάδοχες εταιρείες για την εξόρυξη των 9+1+10 οικοπέδων.

Από το σχέδιο που έχει εκπονηθεί, τεκμαίρεται ότι οι εξορύξεις θα γίνουν σε θαλάσσιο βάθος από 5 χιλιόμετρα και κάτω, αλλά και πολύ κοντά σε χερσαίους βιοτόπους, σε περιοχές που έχουν χαρακτηριστεί NATURA. Παρά το ότι η ευρωπαϊκή νομοθεσία προβλέπει πρόστιμα για όσους παραβιάζουν αυτές τις περιοχές, το πλάνο που έχει κυκλοφορήσει δεν αναφέρει πουθενά με σαφήνεια ούτε ότι πρέπει να προφυλαχθούν ούτε τις κυρώσεις αν προκληθεί η παραμικρή ζημιά.

Ναι, η εξόρυξη θα αποφέρει ένα κέρδος στην ελληνική οικονομία. Αν θέλουμε να μιλήσουμε με ωφελιμιστικούς όρους και με κοντινό ορίζοντα, θα είναι σημαντικό. Αλλά αυτό που θα συμβεί μεσο- και μακροπρόθεσμα θα είναι πολύ πιο επιζήμιο. Σε κάθε επίπεδο. Ανθρώπινο, πανίδας, χλωρίδας.

Κατ΄αρχάς να ξεκινήσουμε από κάτι γνωστό. Στο Ιόνιο υπάρχει τεκτονική πλάκα. Γι΄αυτό και παρουσιάζονται διαρκείς σεισμικές διεργασίες. Άλλοτε χαμηλής έντασης, άλλοτε υψηλής. Μπορούμε όλοι μας να φανταστούμε τι θα προκληθεί από την διαδικασία της εξόρυξης σε σεισμικό επίπεδο. Κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι δεν θα γεννηθούν σεισμοί που μπορεί να καταστρέψουν σπίτια ή να πάρουν ζωές. Όχι, δεν πρόκειται για στείρα κινδυνολογία. Είναι μια πιθανότητα.

Δεύτερο, αλλά με τίποτα λιγότερο σημαντικό είναι η θαλάσσια ζωή. Φάλαινες διαφόρων ειδών, δελφίνια διαφόρων ειδών, καρέτα καρέτα, μεσογειακή φώκια. Αυτά είναι τα πιο ενδεικτικά όντα που θα βιώσουν τον κίνδυνο του αφανισμού. Τα νερά της Μεσογείου έχουν ήδη τρομακτική έλλειψη σε πολλά είδη, ενώ πολλά από τα εναπομείναντα μεταναστεύουν.

Μόνο και μόνο από την ηχορύπανση των δονήσεων μπορούν να σκοτωθούν δελφίνια που κινούνται με τον ηχοεντοπισμό. Μόνο από τον φόβο του εκκωφαντικού θορύβου μπορούν πολλά όντα να τρελαθούν και να πεθάνουν. Ίσως να φαίνονται υπερβολικά, αλλά είναι αληθινά. Έτσι λειτουργεί ο κόσμος της θάλασσας. Εδώ μια φωτογραφία με φλας να βγάλεις ένα ψάρι σε ενυδρείο και θα το δεις να ζαλίζεται και να παρανοεί.

Τρίτο, οι περιοχές Natura αποτελούν έναν εθνικό θησαυρό. Μεγαλύτερο από τα πετρέλαια. Η παραμικρή παρενόχληση τους μπορεί να επιφέρει καταστροφές στη φύση των περιοχών.

Υπάρχει κι ένα τέταρτο που απειλεί όλα τα παραπάνω. Η πετρελαιοκηλίδα. Οι εικόνες από την ανυπολόγιστη καταστροφή που συνέβη στον Κόλπο του Μεξικού με την πετρελαιοκηλίδα της BP είναι ακόμα έντονες στο μυαλό. Αυτό που συνέβη πριν μερικούς μήνες στη Σαλαμίνα και στον Πειραιά είναι ακόμα πιο έντονο. Πολλαπλασιάστε όλο αυτό επί 1.000 στην πιθανότητα να συμβεί κάτι αντίστοιχο στο Ιόνιο. Δεδομένου ότι οι περισσότερες περιοχές έχουν παρθένο υπέδαφος, το ενδεχόμενο μιας κηλίδας είναι πολύ υψηλό.

Ως εδώ προσπάθησα να μιλήσω με τη γλώσσα του συναισθήματος και της ανθρωπιάς. Ο άνθρωπος γεννήθηκε για να ζει μέσα σε ένα ακμάζον περιβάλλον, σε μια φύση που εκείνη ορίζει την ακμή και την παρακμή της. Ο άνθρωπος είναι μέρος της, όχι ο αφέντης της. Επειδή όμως είναι ουτοπικό να ελπίζει κανείς πως οι κοινωνίες του σήμερα θα υπακούσουν στο κέλευσμα της φύσης, ας επιστρατεύσουμε τη γλώσσα της λογικής και του χρήματος.

Σε μια παγκόσμια κοινότητα που έχει ομονοήσει στη Συμφωνία του Παρισιού, τα οικονομικά οφέλη από την στροφή στην πράσινη οικονομία και στον περιορισμό εκπομπών αερίων και αποβολής ρύπων είναι τεράστια και με μεγαλύτερο βάθος χρόνου. Η Κίνα για παράδειγμα, μια χώρα με τον πιο βρώμικο αέρα στον κόσμο μαζί με την Ινδία και την Ιαπωνία, ξεκίνησε από το 2014 να εφαρμόζει μια αυστηρή πολιτική. Πάνω από 10.000 μικρομεσαίες επιχειρήσεις έκλεισαν επειδή είτε δεν εναρμονίζονταν είτε το περιεχόμενο τους ήταν ρυπαρό εκ φύσεως.

Μέσα σε 4 χρόνια μείωσε κατά 40% την ρύπανση του αέρα και στόχος είναι το 2021 αυτό το ποσοστό να έχει γίνει 65%. Απόλυτα εφικτός, μιας και σε τέτοιες διαδικασίες πάντοτε το δύσκολο και χρονοβόρο είναι η αρχή. Το 2016, η Κίνα είδε αύξηση της οικονομίας της κατά 2 δισεκατομμύρια ευρώ μόνο από την στροφή της προς οικολογικές πρακτικές. Μοιάζει μικρό για έναν πληθυσμό 1.5 δισεκατομμυρίου, αλλά δεν είναι.

Η Κίνα επένδυσε σχεδόν 3 τρισ. στην μεταστροφή της, εξόπλισε όλα τα μεγάλα εργοστάσια με νέας τεχνολογίας «μανιτάρια» και έγινε πολύ πιο αυστηρή στους ελέγχους εκπομπής αερίων. Έγιναν όλα αυτά χωρίς θυσία; Σαφώς όχι. Αλλά πάντοτε κάτι θα δίνεις και κάτι θα παίρνεις. Το σχέδιο 2+26 Act δεν ήταν μια οικονομική επένδυση μόνο. Οι περιφέρειες που εφαρμόστηκε (Πεκίνο, Τιανγίν και άλλες 26 πόλεις σε 4 περιφέρειες) είδαν μείωση της θνησιμότητας από τον μολυσμένο αέρα.

Το παράδειγμα της Κίνας δεν είναι απλώς ένα παράδειγμα. Είναι ΤΟ παράδειγμα. Αν μπόρεσε να το επιτύχει αυτή η χώρα, αν μπόρεσε αυτό το καθεστώς να υπακούσει στις επιταγές της διεθνούς κοινότητας, γιατί να μην μπορεί η Ελλάδα; Φυσικά η Κίνα δεν το έκανε από τεράστια αγάπη για το περιβάλλον. Τουλάχιστον, όχι μόνο αυτό, για να μην είμαι απόλυτος. Το έκανε γιατί θέλει να πρωτοπορεί, θέλει να γίνει ηγέτης. Βλέπει μια ευκαιρία να πάρει το θρόνο από τις ΗΠΑ στην συνείδηση των κοινωνιών, αλλά και των αγορών και του εμπορίου.

Ας μείνουμε στην Ελλάδα. Μόλις το καλοκαίρι η Τήλος λειτούργησε για μία ημέρα αποκλειστικά με αιολική και ηλιακή ενέργεια και τροφοδότησε και γειτονικά νησιά, αφού οι εκεί περιοχές αντιμετωπίζουν συχνά ζητήματα ηλεκτροδότησης. Τα Τρίκαλα και πιο συγκεκριμένα ο Δήμος Τρικκαίων αναπτύσσουν και χρηματοδοτούν διαρκώς προγράμματα εναλλακτικών πηγών ενέργειας. Όχι για να λένε ότι το έκαναν. Αλλά με στόχο την εφαρμογή τους όσο πιο γρήγορα γίνεται.

Αυτές οι ευκαιρίες αν αναπτυχθούν, θα αποφέρουν ένα πολύ μεγαλύτερο κέρδος στη χώρα. Οικονομικό, ηθικό, πολιτικό, τα πάντα. Αντιλαμβάνομαι ότι δεν είναι όλα τόσο απλά κι ότι οι αποφάσεις μιας μικρής χώρας ίσως να ετεροκαθορίζονται ή να συναντούν εμπόδια που απειλούν πιθανότατα, αλλά δεν γίνεται να υποταχθούμε σε αυτά.

Βάσει όλων αυτών, το δίλημμα που αναφέρθηκε στην αρχή, δεν είναι δίλημμα. Υπάρχει μια επιλογή μονόδρομος. Να αφήσουμε στην ησυχία τους τα θαλάσσια οικόπεδα και να αντιληφθούμε ότι η προσφορά του περιβάλλοντος μας είναι πολύ πιο γενναιόδωρη και αξιόπιστη!

*Για να συμβάλεις στην παρεμπόδιση της εξόρυξης, μπες στο Support.wwf.gr και υπόγραψε για να στηρίξεις την προσπάθεια της ελληνικής ομάδας της WWF.

[dynamic-sidebar id=”post-area-diabaste”]