Και αυτό γιατί παρόλο που οι ειδικοί τονίζουν στους πολίτες να μην καταναλώνουν καθόλου μανιτάρια από τα δάση και τους αγρούς, οι πολίτες εξακολουθούν να το κάνουν. Οι χομπίστες του είδους φυτρώνουν κυριολεκτικά σαν τα… μανιτάρια, με τη ζήτηση να έχει εκτοξευτεί τα τελευταία πέντε χρόνια. Κάθε Σαββατοκύριακο οργανώνεται και μια δράση για τους μανιταρόφιλους.

Τα στοιχεία, πάντως, που δίνει το Κέντρο Δηλητηριάσεων της χώρας μας είναι σοκαριστικά. Μόλις το 1/3 από ένα μανιτάρι επικίνδυνο που ανήκει στη λεγόμενη κατηγορία «phalloides» είναι θανατηφόρος δόση για ένα παιδί. Oπως εξηγεί στον «Ε.Τ.» η διευθύντρια του Κέντρου Δηλητηριάσεων, Πολυξένη Νέου, στη χώρα μας καταγράφονται κατά μέσο όρο 100 δηλητηριάσεις ετησίως. Σπάνια όμως τα περιστατικά αυτά οδηγούνται στο θάνατο, καθώς χορηγείται συγκεκριμένο αντίδοτο. Πιο συγκεκριμένα, ο τελευταίος θάνατος, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, καταγράφηκε το 2014 και επρόκειτο για μια γυναίκα. Εκείνη τη χρονιά υπήρχε έξαρση, καταγράφηκαν 60 περιστατικά μέσα σε 2-3 μήνες. Το 2015 καταγράφηκαν στη χώρα μας 169 περιστατικά δηλητηριάσεων από μανιτάρια, που χρειάστηκαν νοσοκομείο, το 2016 ήταν λιγότερα, δηλαδή 101 περιστατικά, και για το 2017 μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί 25 περιστατικά. Τα φετινά περιστατικά φαίνονται μέχρι στιγμής λίγα, ωστόσο είναι επειδή η πλειονότητα των δηλητηριάσεων καταγράφεται το φθινόπωρο, όπως αναφέρει η κ. Νέου.

Σύμφωνα με τη διευθύντρια του Κέντρου Δηλητηριάσεων, δύο είναι τα είδη (muscaria και phalloides) που προκαλούν τις συχνότερες δηλητηριάσεις στη χώρα μας. Τα muscaria προκαλούν πιο ήπια δηλητηρίαση, ενώ τα phalloides φέρονται να είναι τα πιο επικίνδυνα μανιτάρια. Περιέχουν μια τοξίνη που οδηγεί σε ηπατική και νεφρική ανεπάρκεια.

Οπως εξηγεί η ειδικός, ο χρόνος εκδήλωσης των συμπτωμάτων είναι το πρώτο κριτήριο για να προσανατολιστούν οι γιατροί στο είδος του μανιταριού που προκάλεσε τη δηλητηρίαση. Τα muscaria έχουν σχετικά γρήγορο χρόνο έναρξης συμπτωμάτων, έως και δύο ώρες μετά το γεύμα. Τα συμπτώματα είναι εμετοί, διάρροιες και χοληνεργικά συμπτώματα (εφίδρωση, σιελόρροια, βραδυκαρδία, μύση, υπόταση). Τα συμπτώματα από την κατανάλωση των phalloides, που προκαλούν την πιο επικίνδυνη δηλητηρίαση, αρχίζουν 6-24 ώρες μετά το γεύμα.

Η βαρύτητα των συμπτωμάτων είναι δοσοεξαρτώμενη, δηλαδή εξαρτάται από την ποσότητα κατανάλωσης δηλητηριωδών μανιταριών. Αρχικά ο ασθενής παρουσιάζει εμετούς, διάρροιες, πυρετό, ταχυκαρδία, υπόταση, αφυδάτωση και οξέωση. Μετά από 24-48 ώρες παρατηρείται ύφεση των συμπτωμάτων του γαστρεντερικού συστήματος και εμφάνιση διαταραχών ηπατικής και νεφρικής λειτουργίας.

Σύμφωνα με την κ. Νέου, το 2004 υπήρχε μια μεγάλη έξαρση δηλητηριάσεων από μανιτάρια. Σε μόλις τέσσερις μήνες καταγράφηκαν 115 περιστατικά. «Είναι αδύνατο να ξεχωρίσεις το δηλητηριώδες μανιτάρι από το εδώδιμο. Ακόμη και κάποιοι που νομίζουν ότι ξέρουν δεν ξέρουν. Μπορεί τα χαρακτηριστικά του μανιταριού να έχουν αλλοιωθεί ή μπορεί να έχει κάποιες παραλλαγές. Επομένως είναι σαφής η οδηγία ότι δεν πρέπει κανείς να τρώει τα μανιτάρια από αγρούς και δάση. Εάν κάποιος έχει τόση τρέλα, ας τα καλλιεργεί». Η ίδια αναφέρει ότι πολύ συχνή είναι η χρήση και των παραισθησιογόνων μανιταριών. Εχουν μια δράση παρόμοια με το LSD, ωστόσο σπάνια έχουν κακή κατάληξη, σύμφωνα με την κ. Νέου.

Ο Γιώργος Κωνσταντινίδης, συγγραφέας βιβλίων για τα μανιτάρια, αναγνωρίζει πως μόνο η πολύ καλή γνώση και εξοικείωση με τα μανιτάρια «μας σώζει». Οπως λέει στον «Ε.Τ.», δεν νοείται να βγει έτσι κάποιος χωρίς να έχει μαζί του κάποιον γνώστη μανιταριών, ενώ τονίζει πως ένας «κανόνας» είναι «συλλέγουμε τα πιο γνωστά και τα πιο συνηθισμένα είδη μανιταριών».

Ο κ. Κωνσταντινίδης, δάσκαλος στο επάγγελμα, πριν από 28 χρόνια έψαχνε μια αιτία να βγει στο δάσος. Και τη βρήκε. Ηταν τα μανιτάρια. Εχει ήδη καταγράψει 1.700 είδη άγριων μανιταριών στην Ελλάδα. Οπως λέει στον «Ε.Τ.», παρότι η μυκητολογική ορολογία είναι ελληνική και παρόλο που η χώρα μας έχει μεγάλη καρποφορία μανιταριών, βρισκόμαστε πολύ πίσω σε αυτό τον τομέα. «Φτάσαμε να θεωρούμαστε οι μανιταροφοβικοί της Ευρώπης. Στερούμαστε επιστημονικότητας. Δεν υπάρχουν εργαστήρια για την καταγραφή και την αξιολόγηση των μανιταριών. Ο,τι γίνεται είναι σε ερασιτεχνικό επίπεδο. Υπάρχουν πλέον καμιά δεκαριά σύλλογοι στην Ελλάδα και έχουμε φτάσει σε τέτοιο επίπεδο δράσης ώστε μας αναγνωρίζουν οι Ευρωπαίοι. Μας αποκαλούν πρωτοπόρους στη μανιταρολογία», αναφέρει ο κ. Κωνσταντινίδης.

Οπως λέει, μάλιστα, είναι ήδη γνωστά στην Ελλάδα σχεδόν 3.000 είδη μανιταριών, ενώ εκτιμάται ότι υπάρχουν άλλα τόσα τα οποία δεν έχουν γίνει ακόμη γνωστά. «Πιστεύω ότι σύντομα θα αποδειχθεί πως η Ελλάδα μαζί με την Ιταλία έχουν τη μεγαλύτερη ποικιλία και καρποφορία μανιταριών».

Ο κ. Κωνσταντινίδης υποστηρίζει ότι περίπου 15 είδη μπορεί να προκαλέσουν θάνατο. Ωστόσο, το Κέντρο Δηλητηριάσεων αναφέρει τα δύο συχνότερα, καθώς τα υπόλοιπα έχουν ελάχιστη συμμετοχή στις δηλητηριάσεις λόγω της σπανιότητάς τους.

Οι θανατηφόροι αμανίτες, όπως λέγονται στα ελληνικά τα γνωστά δηλητηριώδη μανιτάρια, έχουν μια πολύ συγκεκριμένη εμφάνιση. Πρόκειται για μανιτάρι με «καπέλο» και «πόδι». Στο ποδαράκι πάνω υπάρχει κάτι σαν «φουστίτσα» που κρέμεται, ενώ η βάση του ποδιού αναδύεται σε μια θήκη. Αυτό το τελευταίο είναι το πλέον χαρακτηριστικό τους γνώρισμα. Ωστόσο, «είναι εύθραυστα εφόσον εκτίθενται στις καιρικές συνθήκες. Μπορεί να είναι ημιτελή ή και να έχουν εξαφανιστεί κάποια χαρακτηριστικά τους. Για αυτό και δεν υπάρχει γενικός κανόνας σχετικά με το πώς να αναγνωρίζεις ένα θανατηφόρο μανιτάρι», τονίζει ο ίδιος.

ΜΑΡΙΑ – ΝΙΚΗ ΓΕΩΡΓΑΝΤΑ
[email protected]
Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου