Τον Φεβρουάριο του 2023, ο 61χρονος Χαμπίμπ Γιαπάρ ένιωσε τυχερός που το σπίτι του άντεξε στα 7,8 ρίχτερ, παρόλο που δεν μπορεί να κατοικηθεί χωρίς επισκευή. Ομως, τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς, δέχθηκε γραπτό μήνυμα στο κινητό που τον πληροφορούσε ότι η κυβέρνηση αναλάμβανε την κυριότητα της περιουσίας του! Το σπίτι του Γιαπάρ, μαζί με χιλιάδες άλλα στην επαρχία Χατάι, μεταφέρθηκε στο υπουργείο Οικονομικών βάσει μιας τροπολογίας στο νόμο περί οικιστικού σχεδιασμού, που έμελλε να κάνει τη ζωή μαρτύριο σε χιλιάδες επιζώντες της καταστροφής. (Δικηγορικοί σύλλογοι της Τουρκίας τούς υπολογίζουν σε τουλάχιστον 50.000, περίπου όσα και τα θύματα του σεισμού.)

Το Χατάι είναι η νοτιότερη επαρχία της Τουρκίας -κάποτε ανήκε στη Συρία- και υπέστη τις μεγαλύτερες ζημιές από τους σεισμούς της 6ης Φεβρουαρίου 2023, που στοίχισαν τη ζωή σε περίπου 53.000 ανθρώπους στην Τουρκία και τουλάχιστον σε άλλους 10.000 στη Συρία.

Για αρκετούς μήνες η τροπολογία περί κατασχέσεων επικρεμόταν σαν δαμόκλειος σπάθη. Ομως, τον Φεβρουάριο του 2024, ο Τούρκος υπουργός Οικισμού, Μεχμέτ Οζχασεκί, ανακοίνωσε ότι η κυβέρνηση θα την ενεργοποιήσει, για να επιταχύνει την ανοικοδόμηση στις συνοικίες των τουρκικών πόλεων που έπαθαν τις μεγαλύτερες ζημιές. Τα κατασχεμένα σπίτια θα λειτουργήσουν ως «ζώνες κτιριακών αποθεμάτων» ώσπου να ολοκληρωθεί η ανοικοδόμηση των περιοχών. Το μέτρο υποτίθεται πως είναι προσωρινό, αλλά για τους τυχερούς-άτυχους ιδιοκτήτες των σπιτιών που άντεξαν στον Εγκέλαδο ισοδυναμεί με εφιάλτη.

Αντί των πλήρων αποζημιώσεων που θα δικαιούνταν σε περίπτωση αναγκαστικής απαλλοτρίωσης -όπως συμβαίνει στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες-, αυτοί που χάνουν ουσιαστικά τα σπίτια τους θα δικαιούνται μια νέα ιδιοκτησία μόνο αφού πληρώσουν μέρος του κόστους των νέων κατασκευών. Το ύψος της συνεισφοράς τους δεν έχει ακόμη ανακοινωθεί, ενώ στην περιοχή επικρατούν χάος, αβεβαιότητα και φυσικά οργή για τη στάση των Αρχών. Δεδομένου ότι ελάχιστοι είχαν τα σπίτια τους ασφαλισμένα, το χαράτσι αυτό θα πέσει κατά βάση στους ώμους τους.

Οπως σημειώνει το πρακτορείο Reuters, που έκανε επιτόπιο ρεπορτάζ στην παραθαλάσσια πόλη Σαμαντάγ της επαρχίας Χατάι, το υπουργείο Οικισμού και το γραφείο του Ερντογάν αρνήθηκαν να απαντήσουν στις ερωτήσεις του. Στο μεταξύ, χιλιάδες άνθρωποι όπως ο Γιαπάρ βρίσκονται στο σκοτάδι για το πόσα θα πληρώσουν, τι θα συμβεί αν δεν μπορέσουν, αν δικαιούνται κάποια αποζημίωση και για πόσο καιρό η κυβέρνηση θα παρακρατεί την κυριότητα των σπιτιών τους. «Είναι σαν να πηγαίνεις σε ένα εστιατόριο, όπου σου φέρνουν ένα πιάτο χωρίς να το έχεις παραγγείλει και χωρίς να ξέρεις την τιμή του, αλλά στο τέλος είσαι υποχρεωμένος να το πληρώσεις», δήλωσε ο πρόεδρος της Επιτροπής Οικισμού και Περιβάλλοντος του δικηγορικού συλλόγου του Χατάι, Ετσεβίτ Αλκάν.

Κάποιοι λένε πως το χάος το έσπειρε ο ίδιος ο Ερντογάν, προκειμένου να εκβιάσει τους κατοίκους του Χατάι να αλλάξουν την αντιπολιτευόμενη διοίκηση στις αυτοδιοικητικές εκλογές της 31ης Μαρτίου και να ψηφίσουν τους κυβερνητικούς υποψηφίους, με αντάλλαγμα τη στεγαστική τους αποκατάσταση. Δεν αποκλείεται όμως να του γυρίσει μπούμερανγκ.

215.000 κάτοικοι σε σκηνές και κοντέινερ

Το τελευταίο διάστημα, ο Χαμπίμπ Γιαπάρ και χιλιάδες ακόμη κάτοικοι του Σαμαντάγ, του Ντεφνέ και της Αντάκια (Αντιόχειας) προσέφυγαν στα δικαστήρια κατά της τερατώδους τροπολογίας. «Μπορούμε να ξαναχτίσουμε τα σπίτια μας μόνοι μας, δεν θέλουμε δεκάρα από το κράτος», τόνισε ο Γιαπάρ, που είναι συνταξιούχος μηχανικός και έκανε αιματηρές οικονομίες για να αναστηλώσει ένα διώροφο που πλέον… δεν του ανήκει.

Είναι ένας από τους 215.000 κατοίκους του Χατάι που διαμένουν ακόμη σε σκηνές και κοντέινερ, καθώς οι προεκλογικές υποσχέσεις του Ερντογάν αποδείχθηκαν πομφόλυγες. Ο Τούρκος πρόεδρος είχε υποσχεθεί την κατασκευή 254.000 νέων κατοικιών, από τις οποίες έχουν ολοκληρωθεί λιγότερες από 7.300, σύμφωνα με ανακοίνωση του τοπικού κυβερνήτη. Ο ίδιος πρόσθεσε ότι οι ιδιοκτήτες των κατασχεμένων σπιτιών (που κανείς δεν ξέρει τον ακριβή αριθμό τους και οι πληροφορούνται με… SMS την απώλεια της περιουσίας τους) θα τακτοποιηθούν σε 44.000 νέα σπίτια, που είναι άγνωστο πότε θα κατασκευαστούν, ποιος και πώς θα τα πληρώσει και πώς θα διανεμηθούν.