Επιπλέον, αναλόγως των εξελίξεων στον Νότιο Καύκασο, η Μόσχα δεν αποκλείεται να κληθεί να αποχωρήσει και από την επί δεκαετίες μεγάλη βάση της στην Αρμενία (102η μεραρχία), αφού το Ερεβάν «φλερτάρει» με τη Δύση… και το ΝΑΤΟ.
Το καθεστώς Ασαντ στη Συρία έχει γίνει θύμα των ολοένα και πιο απελπισμένων προσπαθειών της Μόσχας στην Ουκρανία και η κατάρρευσή του είναι ένα στρατηγικό και επιχειρησιακό πλήγμα που υπονομεύει τη θεωρία της Ρωσίας ως τάχα ανερχόμενης δύναμης, της μαχόμενης Ουκρανίας ως καταδικασμένης και του Βλαντιμίρ Πούτιν ως «μεγάλου στρατηγικού εγκέφαλου» (!). Οι ρωσικές δυνάμεις πολεμούσαν για τον Ασαντ τουλάχιστον από τα τέλη του 2015, ενώ υποστήριζαν τη δυναστεία των Μπάαθ με τεράστια στρατιωτική βοήθεια από τη δεκαετία του 1950, δηλαδή από την πρώτη στιγμή εγκαθίδρυσης του καθεστώτος του Χαφέζ αλ Ασαντ.
Ο Πούτιν προσπάθησε, επίσης, να διατηρήσει την πρόσβαση στο λιμάνι του Tαρτούς, όπου βρίσκεται η μοναδική στρατιωτική βάση της Ρωσίας εκτός της πρώην Σοβιετικής Ενωσης. Κατά τη διάρκεια του εμφύλιου πολέμου, η άμεση στρατιωτική εμπλοκή της Ρωσίας συνίστατο, κυρίως, σε αεροπορικές επιδρομές εναντίον αντιπάλων του συριακού καθεστώτος.
Τους μήνες αφότου η Ρωσία ξεκίνησε την πλήρους κλίμακας εισβολή της στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, η Μόσχα άρχισε να μετατοπίζει μερικά από τα τακτικά στρατεύματα και τους ιδιωτικούς μισθοφόρους της από τη Συρία στον απροσδόκητα δύσκολο πόλεμο χιλιάδες χιλιόμετρα προς τα βόρεια. Ο Πούτιν μπορεί να το θεώρησε ως μια κίνηση χαμηλού κινδύνου που θα τον βοηθούσε να υπερνικήσει την ουκρανική αντίσταση. Αντίθετα, βοήθησε να σφραγιστεί η μοίρα του Ασαντ. Καθώς η συριακή εξέγερση κέρδισε έδαφος τις τελευταίες εβδομάδες, η Ρωσία φέρεται να έστειλε ορισμένους από τους μισθοφόρους της πίσω. Ηταν πολύ λίγο, πολύ αργά.
Οι στρατιωτικές επιπτώσεις για τη Ρωσία είναι δραματικές. Η απώλεια της ναυτικής βάσης της Ταρτούς θα μειώσει απότομα τη στρατιωτική ισχύ της Μόσχας στην περιοχή. Μόνο μια χούφτα πολεμικά πλοία ήταν σταθμευμένα στη βάση, αλλά η Ρωσία από το 2017 είχε αναπτύξει την ικανότητα της εγκατάστασης να επισκευάζει, να προμηθεύει και να συντηρεί πλοία. Επιτρέποντας στα πολεμικά πλοία να λειτουργούν για μεγαλύτερες περιόδους μακρύτερα από τα λιμάνια τους, η Ρωσία ήταν έτοιμη να αμφισβητήσει την κυριαρχία του ΝΑΤΟ στη Μεσόγειο, ακόμη και να επεκτείνει την επιρροή της σε όλη τη Βόρεια Αφρική και το Κέρας της Αφρικής.
Οι στρατηγικές επιπτώσεις είναι πιθανό να φτάσουν ακόμη πιο μακριά. Η κυρίαρχη αφήγηση του στρατηγικού ανταγωνισμού μεταξύ της Μόσχας και της Δύσης φέτος ήταν αυτή της ρωσικής ανόδου. Στο επίκεντρο αυτής της αφήγησης βρίσκονται τα αργά αλλά σταθερά κέρδη της Ρωσίας στα πεδία μάχης της Ουκρανίας στο Ντονέτσκ, ενώ το Κρεμλίνο έχει θυσιάσει ακλόνητα δεκάδες χιλιάδες στρατεύματα τον μήνα για σταδιακή πρόοδο, υπάρχουν σοβαρά ερωτήματα σχετικά με τη διάρκεια της δέσμευσης των ΗΠΑ στο Κίεβο και μακροχρόνιες αμφιβολίες για την ικανότητα της Ευρώπης να καλύψει το κενό αν η νέα κυβέρνηση Τραμπ αποσύρει την υποστήριξή της στην Ουκρανία.
Αλλα γεγονότα και υβριδικές ενέργειες βοήθησαν να δημιουργηθεί μια εικόνα της φιλελεύθερης Δημοκρατίας σε υποχώρηση και του ρωσικού αυταρχισμού σε άνοδο: Π.χ. προσπάθειες στη Γεωργία να εκτροχιάσει τις φιλοδοξίες της χώρας για την Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ, η απροσδόκητη επιτυχία ενός φιλορώσου πολιτικού αουτσάιντερ στις ρουμανικές εκλογές (αν και ακυρώθηκαν), καθώς και η άνοδος των φιλορώσων εξτρεμιστών στη Γερμανία, στη Γαλλία και αλλού.
Το τέλος του Ασαντ, ωστόσο, προκαλεί στον Πούτιν ένα μεγάλο γεωπολιτικό πλήγμα, θέτοντας αμφιβολίες για την ηγεσία του και αποθαρρύνοντας άλλες χώρες από το να ευθυγραμμιστούν με τη Μόσχα, υπονομεύοντας την αφήγηση της ρωσικής ανόδου. Για παράδειγμα, η περίφημη πολεμική οικονομία της Ρωσίας αντιμετωπίζει αυξανόμενους κινδύνους, καθώς το ρούβλι πέφτει σε αξία, η αγορά εργασίας «σφίγγει» και ο πληθωρισμός αυξάνεται πάνω από το 8%. Οσον αφορά το πολεμικό υλικό, φαίνεται ότι οι ρωσικές δυνάμεις ξύνουν τον πάτο του βαρελιού όταν πρόκειται για εξοπλισμό της σοβιετικής εποχής στον οποίο βασίστηκε στον πόλεμο κατά της Ουκρανίας.
Εν τω μεταξύ, οι ρωσικές απώλειες στην Ουκρανία μεταξύ 1.300 και 1.800 ημερησίως τον Νοέμβριο είναι οι υψηλότερες σε σχεδόν τρία χρόνια πολέμου, αναγκάζοντας τη Μόσχα να φέρει ακόμα και Βορειοκορεάτες μισθοφόρους.
Ο δικτάτορας πρέπει να λογοδοτήσει
Στο μέτωπο της Δικαιοσύνης, η διεθνής κοινότητα, οι παγκόσμιοι θεσμοί και τα εθνικά δικαστήρια μπορούν να αναλάβουν άμεση δράση για να στηρίξουν τους Σύρους.
Πρώτον, ο γενικός εισαγγελέας του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ΔΠΔ) μπορεί να ζητήσει από τον Ασαντ και τους πρώην αξιωματούχους του να λογοδοτήσουν ανοίγοντας γρήγορα μια προκαταρκτική εξέταση για τα διασυνοριακά εγκλήματα στη συριακή σύγκρουση.
Και τα κράτη-μέλη του ΔΠΔ μπορούν να υποστηρίξουν αυτήν την κίνηση κάνοντας τις δικές τους παραπομπές στο δικαστήριο, παρόμοια με τις παραπομπές τους για την Ουκρανία, την Παλαιστίνη και το Αφγανιστάν. Παράλληλα, θα πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες για να ενθαρρυνθεί οποιαδήποτε μεταβατική κυβέρνηση στη Συρία να αποδεχθεί τη δικαιοδοσία του δικαστηρίου, όπως έκανε η Ουκρανία το 2014.
Δεύτερον, η Γαλλία μπορεί να προχωρήσει στην υπόθεση Ασαντ. Τον Ιούνιο, ένα γαλλικό Εφετείο επικύρωσε ένα ένταλμα σύλληψης κατά του Ασαντ, τότε εν ενεργεία αρχηγού κράτους, για επιθέσεις με χημικά όπλα εναντίον του άμαχου πληθυσμού της Συρίας. Η διαδικασία θα πρέπει να προχωρήσει και με την επιλογή για ερήμην δίκες στο γαλλικό σύστημα.
Αυτή η υπόθεση στη Γαλλία είναι μόνο μία από τις πολλές διαδικασίες καθολικής δικαιοδοσίας που διεξάγονται επί του παρόντος, βρίσκονται σε εξέλιξη ή αναμένονται στα εθνικά δικαστήρια με τη δυνατότητα δίωξης φερόμενων δραστών στη συριακή σύγκρουση για εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Ολες αυτές οι διαδικασίες πρέπει υποστηρίζονται και από άλλες χώρες, ιδιαίτερα καθώς περισσότεροι πρώην αξιωματούχοι του καθεστώτος Ασαντ ενδέχεται να προσπαθήσουν να διαφύγουν από τη Συρία αυτήν τη στιγμή.
Τέλος, θα υπάρξουν ανοιχτά ερωτήματα σχετικά με το τι θα συμβεί με τη δίωξη που έχουν ασκήσει η Ολλανδία και ο Καναδάς κατά του καθεστώτος Ασαντ στο Διεθνές Δικαστήριο Δικαιοσύνης (ICJ) για παραβιάσεις της Σύμβασης κατά των Βασανιστηρίων.
Ειδήσεις σήμερα
Η ακτινογραφία του προσφυγικού: Σύρος ένας στους τρεις αιτούντες άσυλο
Το ματωμένο «βασίλειο» των Ασαντ: Μισός αιώνας σκληρής δικτατορίας στη Συρία
Κίμπερλι Γκίλφοϊλ: Η καριέρα, οι σχέσεις και οι Ελληνες φίλοι
Μακελειό στη Γαλλία: Πέντε νεκροί από πυροβολισμούς – Ανάμεσά τους δύο φρουροί ασφαλείας