Στις 24 Μαρτίου, οι αζερικές δυνάμεις πέρασαν τη γραμμή επαφής με τις υποστηριζόμενες από την Αρμενία Αρχές της μη αναγνωρισμένης δημοκρατίας του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, καταλαμβάνοντας το χωριό Parukh και αναγκάζοντας γυναίκες και παιδιά από το κοντινό χωριό Khramort να εκκενώσουν την περιοχή. Στις 27 Μαρτίου, η Ρωσία ισχυρίστηκε ότι οι Αζέροι στρατιώτες είχαν αποσυρθεί από τα χωριά. Στις 28 Μαρτίου, ωστόσο, το Αζερμπαϊτζάν δήλωσε ότι η περιοχή ήταν κυρίαρχο έδαφός του, υπονοώντας ότι οι αζερικές δυνάμεις παρέμεναν εκεί έτοιμες να διεξαγάγουν στρατιωτικές κινήσεις. Η προέλαση των αζερικών δυνάμεων ακολουθεί εβδομάδες αυξημένων εντάσεων με την Αρμενία, με τις Αρχές του Ναγκόρνο-Καραμπάχ να κατηγορούν το Αζερμπαϊτζάν ότι διέκοψε την παροχή φυσικού αερίου στην περιοχή.

Η ΡΩΣΙΚΗ ειρηνευτική δύναμη έχει αποδειχθεί αναποτελεσματική στο να αποτρέψει ή να αντιστρέψει την παραβίαση της εκεχειρίας του 2020 από το Αζερμπαϊτζάν, γεγονός που αποδυναμώνει την αξιοπιστία της Μόσχας ως εγγυητή της ειρήνης στην περιοχή. Η 15η ξεχωριστή ταξιαρχία μηχανοκίνητων τυφεκιοφόρων της Ρωσίας λειτουργεί μια ειρηνευτική δύναμη στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ αποτελούμενη από περίπου 2.000 στρατιώτες στο πλαίσιο της εκεχειρίας που έφερε η Μόσχα μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν τον Νοέμβριο του 2020. Εκτοτε, ωστόσο, ο ρόλος των εν λόγω ειρηνευτικών δυνάμεων δεν έχει αποσαφηνιστεί περαιτέρω και δεν υπάρχουν ακόμη οι όροι σχετικά με τις συνθήκες υπό τις οποίες έχουν το δικαίωμα να χρησιμοποιούν βία στην περιοχή. Η αποτυχία των ρωσικών ειρηνευτικών δυνάμεων να πείσουν τις αζερικές δυνάμεις να υποχωρήσουν απειλεί να διαβρώσει περαιτέρω τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός του 2020 – ειδικά σε μια εποχή που ο πόλεμος στην Ουκρανία κινδυνεύει ήδη να αποσπάσει ρωσικά στρατεύματα από την περιοχή και να αποδυναμώσει περαιτέρω το ήδη εξαιρετικά αμφίβολο κίνητρο της Μόσχας να χρησιμοποιήσει βία για να διατηρήσει το status quo στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Πράγματι, στις 18 Μαρτίου, το υπουργείο Αμυνας της Ουκρανίας ισχυρίστηκε ότι η Ρωσία απέσυρε μονάδες από μια στρατιωτική βάση στην Αρμενία για να συμμετάσχει στον πόλεμο κατά της Ουκρανίας.

ΤΟ ΑΖΕΡΜΠΑΪΤΖΑΝ πιθανότατα επιδιώκει να ωθήσει τους Αρμενίους σε μεγαλύτερες παραχωρήσεις διαβρώνοντας την εκεχειρία του 2020 και αποδεικνύοντας την αποτυχία των ρωσικών ειρηνευτικών δυνάμεων να σταματήσουν την εισβολή. Το Μπακού είναι απογοητευμένο που δεν έχει υπογραφεί μια συνολική ειρηνευτική συμφωνία με την Αρμενία. Μετά την κατάπαυση του πυρός το 2020, το Αζερμπαϊτζάν πιθανότατα ήλπιζε ότι η Αρμενία θα θεωρούσε ότι δεν υπάρχει ελπίδα στην υπεράσπιση της περιοχής του Ναγκόρνο-Καραμπάχ και ότι οι Αρμένιοι στρατιώτες θα εγκατέλειπαν την περιοχή για να υπερασπιστούν τα πρόσφατα αμφισβητούμενα σύνορα μεταξύ της ίδιας της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν. Σε αυτό το σενάριο, οι κάτοικοι του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, που φοβόντουσαν ότι η περιοχή θα μπορούσε σύντομα να περιέλθει υπό αζερική εξουσία, θα έφευγαν για την Αρμενία. Αντ’ αυτού, όμως, οι Αρμένιοι στρατιώτες παρέμειναν στην περιοχή και οι διαπραγματεύσεις έχουν βαλτώσει στοχεύοντας σε μια ευρύτερη ειρηνευτική διευθέτηση, συμπεριλαμβανομένων της οριοθέτησης των συνόρων και του ανοίγματος ενός διαδρόμου διέλευσης μέσω της Αρμενίας προς την αποκλεισμένη περιοχή του Ναχτσιβάν του Αζερμπαϊτζάν.

ΣΕ ΕΝΑ ΣΕΝΑΡΙΟ χαμηλών πιθανοτήτων, αλλά με σοβαρές επιπτώσεις, η κατάληψη με μικρές συνέπειες θα μπορούσε να ενθαρρύνει το Αζερμπαϊτζάν να συνεχίσει παρόμοιες επιχειρήσεις στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, απειλώντας με αναζωπύρωση του πολέμου με την Αρμενία. Η πρόσφατη επιθετικότητά του υποδηλώνει ότι το Μπακού πιστεύει ότι έχει τη δυνατότητα να εγκαθιδρύσει ένα ευνοϊκότερο status quo στην αμφισβητούμενη περιοχή. Το Αζερμπαϊτζάν έχει στρατιωτική υπεροχή έναντι της Αρμενίας, γεγονός που θα μπορούσε να ωθήσει το Μπακού να συνεχίσει την κλιμάκωση. Ταυτόχρονα, το Αζερμπαϊτζάν πιστεύει ότι διαθέτει το ανθρώπινο δυναμικό και το τεχνικό πλεονέκτημα έναντι των αρμενικών δυνάμεων, γεγονός που θα αποτρέψει την Αρμενία από το να εισέλθει σε έναν νέο πόλεμο με το Αζερμπαϊτζάν για την υπεράσπιση της περιοχής.

ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΑΝ δεν υπάρξει νέος πόλεμος μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν, η επιδείνωση της κατάστασης ασφαλείας στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ κινδυνεύει να τροφοδοτήσει ένα κύμα ακροδεξιού μιλιταρισμού στην Αρμενία, εκτροχιάζοντας παράλληλα την εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Τουρκίας και Αρμενίας. Η Τουρκία υποστήριξε το Αζερμπαϊτζάν κατά τη διάρκεια του πολέμου του 2020. Αλλά τον Ιανουάριο, Αρμένιοι και Τούρκοι αξιωματούχοι συναντήθηκαν στη Μόσχα για να συζητήσουν την εξομάλυνση των σχέσεων έπειτα από μια δεκαετία εχθρότητας, την οποία επιδείνωσε η υποστήριξη της Τουρκίας προς το Αζερμπαϊτζάν κατά τη διάρκεια του πολέμου του 2020 στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Η Αρμενία μπορεί να πίστευε ότι η Αγκυρα θα λειτουργούσε ως περιοριστική δύναμη για το Αζερμπαϊτζάν στις διαπραγματεύσεις για την επίλυση της εδαφικής διένεξης, την οποία η Τουρκία θεωρεί ως το κεντρικό εμπόδιο για την εδραίωση της επιρροής της στον Νότιο Καύκασο. Ομως, η τελευταία κλιμάκωση κινδυνεύει να προκαλέσει παρόμοια περιστατικά, με το Αζερμπαϊτζάν να καταλαμβάνει μεθοδικά περισσότερα εδάφη του Ναγκόρνο-Καραμπάχ μέχρι η Αρμενία να επιστρέψει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Η πολιτική ηγεσία της Αρμενίας φοβάται ότι ένας άλλος πόλεμος πλήρους κλίμακας με το Αζερμπαϊτζάν θα μπορούσε να οδηγήσει σε πρόσθετες εδαφικές απώλειες, ιδίως εν μέσω της συνεχιζόμενης τουρκικής στρατιωτικής βοήθειας προς το Αζερμπαϊτζάν. Για τον λόγο αυτόν, ο Αρμένιος πρωθυπουργός, Nikol Pashinyan, θα επιδιώξει να αποφύγει την πλήρη αντιπαράθεση. Η κυβέρνησή του, ωστόσο, πιθανότατα θα εξακολουθήσει να υφίσταται οδυνηρές απώλειες, είτε στο πεδίο της μάχης είτε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει στην άνοδο των ακροδεξιών δυνάμεων στη χώρα και στην επιστροφή στη στρατιωτικοποίηση, αντί για μια ώθηση προς την εξομάλυνση των σχέσεων με την Τουρκία και το Αζερμπαϊτζάν. Και παρά την επανειλημμένη αποτυχία της Μόσχας να την υποστηρίξει αποφασιστικά, η Αρμενία δεν θα έχει, επίσης, άλλη επιλογή από το να διατηρήσει στενές σχέσεις ασφαλείας με τη Μόσχα εν μέσω αυξανόμενων απειλών από το Αζερμπαϊτζάν.