Δύο βδομάδες έπειτα από την επίθεση στο διαφιλονικούμενο Κασμίρ με 26 νεκρούς Ινδούς τουρίστες η Ινδία προχώρησε το βράδυ της Τρίτης σε αντίποινα εναντίον «τρομοκρατικών οργανώσεων και υποδομών» στο Πακιστάν και σε τμήματα του Κασμίρ που διοικούνται από το Ισλαμαμπάντ. Το Νέο Δελχί επέρριψε στο Πακιστάν την ευθύνη για το μακελειό στο ινδικό Κασμίρ.

Σε μια κλιμάκωση των σποραδικών αψιμαχιών με «βροχή» πυραύλων προκάλεσε τον θάνατο τουλάχιστον 26 αμάχων, όπως ανακοίνωσε η πακιστανική κυβέρνηση, που έδωσε χθες εντολή στις Ενοπλες Δυνάμεις να δοθεί «ανάλογη απάντηση». Ηδη κατέρριψε πέντε ινδικά μαχητικά αεροσκάφη, όπως υποστηρίζει. Τουλάχιστον 15 νεκρούς και 43 τραυματίες μετρούσε μέχρι αργά χθες βράδυ η Ινδία από την ανταλλαγή πυρών που έχει εντείνει την ανησυχία της διεθνούς κοινότητας.

Πού βαίνει αυτή η σύγκρουση μεταξύ των δύο πυρηνικών δυνάμεων; Και πώς θα διαμορφώσει η αντιπαράθεση τη μακροχρόνια διαμάχη των δύο χωρών για τη μεθοριακή περιοχή που είναι τριχοτομημένη από τη δεκαετία του ’60 μεταξύ Πακιστάν, Ινδίας και Κίνας; Υπάρχει δυνατότητα αποκλιμάκωσης από διεθνή παρέμβαση;

Δεν αιφνιδίασε

Η Ινδία είχε προετοιμάσει τη διεθνή κοινότητα, ενημερώνοντας διπλωμάτες από χώρες της G20 μεταξύ άλλων. Τα «χειρουργικά» χτυπήματα στο πρόσφατο παρελθόν (2016 και 2019) μετά από πολύνεκρες επιθέσεις εναντίον Ινδών ενόπλων και τώρα η επιχείρηση Sindoor (όπως ονομάζεται από την κόκκινη κουκίδα στο μέτωπο των Ινδών γυναικών που υποδεικνύει ότι είναι παντρεμένες) θεωρούνται ως απαντήσεις σε θρησκευτικά υποκινούμενες τρομοκρατικές επιθέσεις. Το 2001 η στρατιωτική επιχείρηση Παρακράμ, που ήταν απάντηση στις τρομοκρατικές επιθέσεις στο Ινδικό κοινοβούλιο, διήρκεσε δέκα μήνες και ήταν η δεύτερη από τότε που και οι δύο χώρες δοκίμασαν πυρηνικά όπλα το 1998. Δεν κατέληξε σε γενικευμένο πόλεμο.

Τα σενάρια

Παρότι τις τελευταίες οκτώ δεκαετίες οι δύο γειτονικές χώρες έχουν καταλήξει σε πολεμική αναμέτρηση πολλές φορές με μήλον της Εριδος το Κασμίρ (1949, 1965, 1971 και 1999), εκτιμάται πως αυτήν τη φορά, παρά την ένταση, δύσκολα θα οδηγηθούν σε πολεμική σύγκρουση. Στρατηγικά, ένας πόλεμος πλήρους κλίμακας δεν εξυπηρετεί καμία πλευρά. Σε μια πυρηνική γειτονιά, το κόστος της κλιμάκωσης είναι απλώς ανυπολόγιστο και τα Ηνωμένα Εθνη, όπως και οι ΗΠΑ ασκούν ήδη πιέσεις να αποφευχθεί.

Η πληγή του Κασμίρ

Με το τέλος της βρετανικής αποικιοκρατίας το 1947, η ινδική υποήπειρος διαιρέθηκε με βάση το θρήσκευμα. Γεννήθηκε η ινδουιστική κυρίως Ινδία και το Πακιστάν όπου πλειοψηφούσε το μουσουλμανικό στοιχείο. Ο ινδουιστής μαχαραγιάς του Κασμίρ, όπου υπήρχε μουσουλμανική πλειοψηφία, επέλεξε να προσχωρήσει στην Ινδία κι έτσι ξέσπασε ο πρώτος πόλεμος που έληξε με το Πακιστάν να ελέγχει περίπου τα δύο τρίτα του Κασμίρ και την Ινδία το υπόλοιπο τμήμα. Από το 1962, μετά από σύγκρουση με την Ινδία, η Κίνα επίσης ελέγχει περίπου ένα 15% του Κασμίρ.

ΟΙ ΙΣΟΡΡΟΠΙΕΣ ΣΤΟΝ ΙΝΔΟ-ΕΙΡΗΝΙΚΟ

Κίνδυνος ντόμινο σε γειτονικές χώρες

Είναι σημαντικό να δούμε και να λάβουμε υπόψη και τα γειτονικά με το Πακιστάν και την Ινδία κράτη. Ως μη πυρηνικά μέλη της Ενωσης Περιφερειακής Συνεργασίας της Νότιας Ασίας (SAARC)μ χώρες όπως το Μπανγκλαντές, η Σρι Λάνκα, το Νεπάλ, το Μπουτάν και οι Μαλδίβες παρακολουθούν με αγωνία την κλιμάκωση της έντασης ανάμεσα σε Ισλαμαμπάντ και Νέο Δελχί για το Κασμίρ. Σε περίπτωση μετωπικής σύγκρουσης οι γεωπολιτικές συνέπειες για αυτά τα μικρότερα κράτη θα είναι περίπλοκες.

Το πιο εκτεθειμένο είναι το Μπανγκλαντές, όπου η πρόσφατη αλλαγή καθεστώτος έχει απομακρύνει τη φιλο-ινδική διοίκηση της πρωθυπουργού Χασίνα. Στη Σρι Λάνκα, η κυβέρνηση είναι πιθανό να διατηρήσει ουδετερότητα, αλλά φωτιά πολέμου στο Κασμίρ θα μπορούσε να πυροδοτήσει αναταραχές στις μουσουλμανικές κοινότητες της χώρας.

Το Νεπάλ θα προσπαθήσει να διατηρήσει ισορροπίες μεταξύ Ινδίας- Κίνας, αλλά η Ινδία μπορεί να δει την ουδετερότητα του Νεπάλ με καχυποψία. Το Μπουτάν είναι πιο πιθανό να ευθυγραμμιστεί με την Ινδία, δεδομένων των στενών στρατηγικών δεσμών του. Οι Μαλδίβες θα αντιμετωπίσουν πιέσεις από το αυξανόμενο ισλαμιστικό κίνημα στο εσωτερικό αν η κρίση στο Κασμίρ δεν εκτονωθεί σύντομα.

Ολα αυτά θα έχουν επιπτώσεις στη στρατηγική των ΗΠΑ στον Ινδο-Ειρηνικό. Η Ουάσιγκτον θεωρεί την Ινδία ως ακρογωνιαίο λίθο των περιφερειακών προσπαθειών εξισορρόπησης κατά της Κίνας, ιδιαίτερα μέσω πλατφορμών όπως η Quad (Αυστραλία, Ιαπωνία, Ινδία ΗΠΑ). Μια παρατεταμένη κρίση με το Πακιστάν θα εκτρέψει τη στρατηγική εστίαση της Ινδίας μακριά από τον Ινδο-Ειρηνικό.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΗΠΑ – ΠΗΓΗ ΕΝΤΑΣΗΣ ΤΟ ΝΕΡΟ

Οι ΗΠΑ πρέπει να πιέσουν για διάλογο. Ο Ντόναλντ Τραμπ από τις πρώτες ώρες καταδίκασε τη βία και εξέφρασε την ελπίδα να εκτονωθεί η ένταση. Η Ουάσιγκτον θα μπορούσε να ασκήσει πιέσεις στις δύο χώρες προς την επαναδιαπραγμάτευση της Συνθήκης για τους υδάτινους πόρους, η οποία υπογράφηκε το 1960 και δεν λαμβάνει υπόψη τις σημερινές κλιματικές συνθήκες. Η Ινδία ζητά επαναδιαπραγμάτευση για τη διανομή του νερού που είναι πηγή έντασης. Προς αυτήν την κατεύθυνση θα πρέπει να γίνουν διπλωματικές προσπάθειες και από το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Σαουδική Αραβία και άλλες χώρες με περιφερειακή επιρροή.

Ο Ινδός πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι έδωσε πριν λίγα 24ωρα εντολή να κλείσουν οι υδατοφράκτες του Ινδού ποταμού, απειλώντας το Πακιστάν με λειψυδρία που θα καταστρέψει την αγροτική παραγωγή ή με πλημμύρες, αν εκτρέψει τη ροή υδάτων. Κάτι τέτοιο δεν συνέβη στους προηγούμενους πολέμους του 1965, του 1971 ή του 1999.