Η Ευρώπη πρέπει να είναι ξεκάθαρη σχετικά με τις γεωπολιτικές τεκτονικές εξελίξεις και τις συνέπειές τους. Η έκκληση του Μακρόν πρέπει να οδηγήσει σε ενδελεχή καταγραφή των υποσχέσεων αλλά και των ορίων της πυρηνικής αποτροπής. Καθώς οι Ευρωπαίοι εισέρχονται σε αυτή τη νέα στρατηγική συζήτηση, θα προκύψουν πολλά ερωτήματα που δεν θα έχουν απλές απαντήσεις.

Δύναμη πυρός

Η γαλλική πυρηνική δύναμη (με μόλις 300 κεφαλές) μπορεί να προκαλέσει χάος στη Ρωσία ή σε οποιονδήποτε άλλο πυρηνικό ή μη πυρηνικό αντίπαλο που θα αμφισβητήσει τα ζωτικά συμφέροντα του Παρισιού. Η ικανότητα να ανταποκρίνεται στις ευρωπαϊκές απαιτήσεις για αξιόπιστη αποτροπή είναι επίσης εφικτή. Η Γαλλία σήμερα μπορεί να υποστηρίξει ότι τα δικά της ζωτικά συμφέροντα είναι αδιαίρετα από αυτά της ηπείρου. Διαθέτει πυρηνικές δυνάμεις σχεδιασμένες για να παρέχουν την απόλυτη ασφαλή ικανότητα δεύτερου πλήγματος ενώ στο οπλοστάσιό της υπάρχουν αεροσκάφη που μπορούν να εκτοξεύσουν πυραύλους κρουζ με πυρηνικά όπλα.

Εκεί που η Γαλλία μπορεί να διδαχθεί πράγματα από την αμερικανική εμπειρία είναι στη σφαίρα του «λογισμικού». Λογισμικό με πυρηνικούς όρους σημαίνει διαβουλεύσεις, επαφές σε επίπεδο ηγέτη κ.λπ. Ενώ η προσαρμογή των δυνατοτήτων για τη νέα πυρηνική εποχή της Ευρώπης θα πάρει χρόνο, οι εργασίες για το λογισμικό μπορούν να ξεκινήσουν πολύ νωρίτερα, με την κατάλληλη πολιτική βούληση στο Παρίσι και σε άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.

Αναγκαιότητα

Το Παρίσι, λοιπόν, καθώς ξεκινά μια βαθύτερη επανεξέταση της πυρηνικής σχέσης με την υπόλοιπη Ευρώπη, θα πρέπει να εμβαθύνει τη συνεργασία του με το Ηνωμένο Βασίλειο. Ο σκοπός της συνεργασίας αυτής θα πρέπει να είναι η μείωση της εξάρτησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την πυρηνική δομή των ΗΠΑ (σ.σ. οι πυραύλοι Trident D5 που διαθέτουν τα τέσσερα πυρηνικά υποβρύχια βαλλιστικών πυραύλων, αποτελούν το σύνολο της πυρηνικής δύναμης της χώρας).

Το Παρίσι και το Λονδίνο συνεργάζονται ήδη σε διάφορες πτυχές των αποθεμάτων τους για τα πυρηνικά όπλα. Η βαθύτερη συνεργασία θα ταίριαζε στους στόχους του Παρισιού μειώνοντας τις μακροπρόθεσμες επιβαρύνσεις για τη Γαλλία, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι το Λονδίνο μπορεί να συμβάλει σε πιο μακροπρόθεσμες απαιτήσεις για την ευρωπαϊκή ασφάλεια παρέχοντας έναν εναλλακτικό τόπο λήψης αποφάσεων και ελέγχου για τα πυρηνικά όπλα.

Αυτή η διμερής συνεργασία θα πρέπει να είναι φιλόδοξη και θα πρέπει να περιλαμβάνει την από κοινού διερεύνηση της σκοπιμότητας της αναδιαμόρφωσης των υποβρυχίων του Ηνωμένου Βασιλείου για την αποδοχή πυραύλων γαλλικής κατασκευής και της πιθανής σύστασης κοινής επιχείρησης για τη διερεύνηση νέων μη στρατηγικών πυρηνικών δυνατοτήτων για την παροχή νέων μορφών εκτεταμένης αποτροπής στην ήπειρο, πιο αξιόπιστη, εν όψει ενός ρωσικού πυρηνικού οπλοστασίου που περιλαμβάνει περίπου 2.000 τέτοια όπλα.

Αυτές είναι μόνο οι αρχικές εκτιμήσεις καθώς η Ευρώπη ξεκινά γενική επανεξέταση της αρχιτεκτονικής της ασφάλειας και της αμυντικής της παρουσίας. Υπάρχουν και άλλα θέματα που πρέπει να εξετάσουν το Παρίσι και άλλες πρωτεύουσες, όπως το πώς θα μπορούσαν να γίνουν τέτοιες προσαρμογές χωρίς να κάνουν ζημιά στην ευρύτερη αρχιτεκτονική μη διάδοσης των πυρηνικών όπλων.

Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΕΝΔΟΙΑΣΜΟΙ

Η ιδέα για Αμερικανούς στα εργοστάσια της Ουκρανίας

Οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να έχουν παρουσία στην Ουκρανία, αν και όχι με τον τρόπο που πολλοί θα περίμεναν. Κατά τη διάρκεια πρόσφατης τηλεφωνικής επικοινωνίας μεταξύ Τραμπ και Ζελένσκι, προέκυψε η ιδέα δημιουργίας αμερικανικής παρουσίας στους πυρηνικούς σταθμούς της Ουκρανίας. Ο Ζελένσκι είπε ότι συζήτησαν το ενδεχόμενο αμερικανικής βοήθειας στην αποκατάσταση του μεγαλύτερου πυρηνικού σταθμού της Ευρώπης στη Ζαπορίζια, ο οποίος βρίσκεται υπό ρωσική κατοχή από τον Μάρτιο του 2022.

Οι Ουκρανοί ειδικοί που μίλησαν στον υπογράφοντα χαιρέτισαν προσεκτικά την πρόταση, λέγοντας ότι θα ήταν μια ισχυρή εγγύηση ασφαλείας και ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση για την πυρηνική ενέργεια της Ουκρανίας και τον απογαλακτισμό της από τη σοβιετική εποχή.

Κανείς άλλος δεν γνωρίζει τις ιδιαιτερότητες της Ζαπορίζια εκτός από τους Ουκρανούς ειδικούς, δεδομένου ότι κάθε πυρηνική μονάδα έχει τις δικές της ατομικές λεπτομέρειες. Η Ουκρανία διαθέτει 15 λειτουργικούς αντιδραστήρες σε τέσσερα πυρηνικά εργοστάσια, με το εργοστάσιο της Ζαπορίζια -όπως αναφέρθηκε παραπάνω- να είναι υπό ρωσική κατοχή. Δύο αντιδραστήρες βρίσκονται επίσημα υπό κατασκευή, αλλά δεν έχουν αναφερθεί ενεργές εργασίες σε περισσότερα από 30 χρόνια, σύμφωνα με την Εκθεση Παγκόσμιας Κατάστασης Πυρηνικής Βιομηχανίας του 2024. Από τους 15 πυρηνικούς αντιδραστήρες, οι 12 της σοβιετικής εποχής συνδέονται με το δίκτυο πριν η Ουκρανία αποκτήσει την ανεξαρτησία της, το 1991.

Η παρουσία, λοιπόν, Αμερικανών στα πυρηνικά εργοστάσια της Ουκρανίας θα λειτουργήσει ως ένα είδος εγγύησης ασφαλείας. Ενώ η Ρωσία έχει επανειλημμένα στοχεύσει τις ουκρανικές υποδομές, η παρουσία αμερικανικού προσωπικού στο έδαφος θα θεωρηθεί «κόκκινη γραμμή» που η Μόσχα θα ήταν διστακτική να περάσει.

Το πρόβλημα

Ο διάβολος, φυσικά, κρύβεται στις λεπτομέρειες. Δυτικοί εμπειρογνώμονες αντέδρασαν στην ιδέα Αμερικανοί να διευθύνουν τα ουκρανικά πυρηνικά εργοστάσια. Σε πρακτικούς όρους, οι δυτικοί πυρηνικοί τεχνικοί δεν έχουν εμπειρία στους σοβιετικής σχεδίασης αντιδραστήρες VVER που χρησιμοποιούνται στην Ουκρανία.

Υπάρχει επίσης ασυμφωνία σχετικά με το τι ακριβώς συζητήθηκε μεταξύ του Τραμπ και του Ζελένσκι. Σύμφωνα με τον Ουκρανό πρόεδρο, η συζήτηση των δύο ηγετών επικεντρώθηκε αποκλειστικά στο εργοστάσιο της Ζαπορίζια. Η δήλωση του Λευκού Οίκου, ωστόσο, αναφέρεται στον πληθυντικό, δηλαδή όχι μόνο στη Ζαπορίζια.

Ενώ ο Ζελένσκι είναι πρόθυμος για βοήθεια από τις ΗΠΑ, δεσμεύεται να διατηρήσει την κυριαρχία της Ουκρανίας, ειδικά σε έναν τομέα που είναι τόσο στενά συνδεδεμένος με την εθνική ασφάλεια. Στην τηλεφωνική επικοινωνία με τον Τραμπ, δήλωσε ξεκάθαρα ότι «όλοι οι πυρηνικοί σταθμοί στην Ουκρανία ανήκουν στον ουκρανικό λαό».

Ενας πιθανός συμβιβασμός, που οι ειδικοί έχουν προτείνει, θα ήταν η τοποθέτηση των Αμερικανών στα εποπτικά συμβούλια των πυρηνικών εργοστασίων ή ακόμη και στην ίδια την Enerhoatom, κίνηση που θα παρείχε επιρροή και ασφάλεια χωρίς να μεταβιβάσει την κυριότητα.