Γράφουν Αλίκη Κοτζιά, Γιάννης Παπαδάτος

Πολλοί βλέπουν τις εκλογές της 24^ης Απριλίου ως μια δοκιμασία για τη φιλελεύθερη δημοκρατία στον δυτικό κόσμο. Ο ευρωπαϊστής πρόεδρος απέναντι στην ακροδεξιά υποψήφια που ενδύθηκε μια πιο «λάιτ» εκδοχή της, αλλά στον πυρήνα παραμένει ίδια (υπέρμαχος εθνολαϊκιστικών ιδεών και οπαδός της αυταρχικών καθεστώτων).

Νίκη μεν, δύσκολη δε

Καμία δημοσκόπηση μέχρι τώρα δεν έχει δείξει ότι η Λεπέν θα μπορούσε να νικήσει τον Μακρόν στον δεύτερο γύρο, αλλά και καμία δεν του δίνει άνετη νίκη. Πρέπει να διανύσει πολύ δρόμο, να τρέξει (όπως τον απεικόνισε εύστοχα η «Liberation») σε χωριά και κωμοπόλεις όπου είχε χρόνια να πατήσει και να πείσει τους ψηφοφόρους που δεν τον προτίμησαν ή, για την ακρίβεια, προτίμησαν τον αριστερό υποψήφιο Ζαν Λικ Μελανσόν. Σε αυτούς τους ψηφοφόρους του ριζοσπάστη αριστερού ηγέτη της «Ανυπότακτης Γαλλίας» (που του έδωσαν 22%) ποντάρει ο Μακρόν, αφού δεν έχει σημείο επαφής με τους ακροδεξιούς ή οργισμένους Γάλλους που προτίμησαν τη Λεπέν και φυσικά, δεν υπολογίζει πολύ στη δεξαμενή ψήφων από το δεξιό κόμμα των Ρεπουμπλικανών ή τους Σοσιαλιστές. Τα δύο κόμματα τον στηρίζουν, όμως τα μικρά ποσοστά που έλαβαν στον πρώτο γύρο (συνολικά 6,5%) δεν του διασφαλίζουν τη νίκη. Δεν υφίσταται επομένως το φιλελεύθερο και προοδευτικό «ρεπουμπλικανικό μέτωπο» ενάντια στην ακροδεξιά απειλή, που λειτούργησε για τον Ζακ Σιράκ έναντι του Ζαν-Μαρί Λεπέν, το 2002.

Ο Μακρόν κατέδειξε με ευκολία το 2017 την έλλειψη γνώσεων της Λεπέν και τη ρηχότητα των ακραίων αντιλήψεων της. Ομως από τότε κύλησε νερό στο αυλάκι, η Λεπέν έχει μάθει να κρύβει τα κακώς κείμενα και κυρίως, έχει αναμορφώσει το προφίλ της ώστε να μην τρομάζει τους Γάλλους. Αλλωστε, τα τελευταία χρόνια έχουν συμβεί πολλά που οδήγησαν σε αναπόφευκτη φθορά τον Μακρόν και το κόμμα του, από τη εξέγερση των «Κίτρινων Γιλέκων» έως την πανδημία και τον πόλεμο με τις βαριές οικονομικές συνέπειες. Ο Εμανουέλ Μακρόν δεν είναι η «φρέσκια είσοδος» στην πολιτική σκηνή της Γαλλίας όπως το 2017, αλλά ένας πρόεδρος που διαπραγματεύεται σκληρά, δεν υποκύπτει στα συνδικάτα και στο μυαλό των λιγότερο προνομιούχων ταυτίζεται με την ελίτ και τα πλουσιότερα στρώματα της γαλλικής κοινωνίας.

«Πρόεδρος των πλουσίων»

«Δεν μ’ αρέσει γιατί είναι ο πρόεδρος των πλουσίων» έλεγε ο Ντιντιέ Μπαλεντέν, ένας συνταξιούχος στην Αμιένη, που ψήφισε Μελανσόν και αναλογίζεται τι να κάνει στον β’ γύρο. «Εδωσε χρήματα στις μεγάλες εταιρίες στη διάρκεια της πανδημίας», πρόσθετε ο ίδιος με οργή. Για τους κατοίκους της βόρειας Γαλλίας ο πρόεδρος Μακρόν απομακρύνθηκε από αυτά που περίμεναν όσοι τον ψήφισαν με ενθουσιασμό στις προηγούμενες εκλογές ως αντισυστημικό και τον ίδιο, αφού εμφανίστηκε ξαφνικά, χωρίς κόμμα, για να διεκδικήσει την προεδρία. Για να προσεγγίσει τους δυσαρεστημένους ο Μακρόν υποσχέθηκε αύξηση της κατώτατης σύνταξης στα 1.100 ευρώ και πάγωμα της μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού.

Παρά το γεγονός ότι η ανεργία σε εθνικό επίπεδο βρίσκεται στο χαμηλότερο σημείο από το 2008, οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης σε τοπικό επίπεδο είναι που μετράνε και αυτό το κατάλαβε η Λεπέν, που «όργωσε» το τελευταίο εξάμηνο τη γαλλική επαρχία, ακούγοντας τα προβλήματα των κατοίκων. Μεγάλο μέρος του εκλογικού σώματος σε υποβαθμισμένες βιομηχανικές και αγροτικές περιοχές που ήταν το επίκεντρο των διαδηλώσεων των «Κίτρινων Γιλέκων», θέλησε να δει στο πρόσωπο της Λεπέν μια δυναμική γυναίκα που είναι κοντά στον λαό.

 Δημοσκοπήσεις

Ο Μακρόν μπήκε στην προεκλογική εκστρατεία με αρκετή καθυστέρηση, λόγω των αυξημένων υποχρεώσεων στην προεδρία και οι δημοσκοπήσεις τού έδιναν το 56-61% στον δεύτερο γύρο έναντι του 40-43% της Λεπέν. Ομως, λίγες ημέρες πριν από τον πρώτο γύρο, τα ποσοστά διαμορφώθηκαν οριακά στο 50-51,5% έναντι της αντιπάλου του που φαινόταν να συγκεντρώνει 48,5-49% (στα όρια του στατιστικού λάθους). Ο πανικός κατέλαβε το επιτελείο Μακρόν και η εξόρμηση του ίδιου του απερχόμενου προέδρου απέδωσε αρκετά, καθώς οι νέες δημοσκοπήσεις (πριν από τρεις ημέρες) τον φέρουν νικητή με 55% έναντι 45% της Μαρίν Λεπέν. Επίσης, αυξήθηκε στο 37% (από 33% που ήταν πριν από τρεις ημέρες) το ποσοστό των αριστερών ψηφοφόρων που δηλώνουν ότι θα ψηφίσουν τον Μακρόν στις 24 Απριλίου. Ο Μελανσόν επανέλαβε πολλές φορές στους υποστηρικτές του να μην ψηφίσουν Λεπέν, χωρίς όμως να τους καλεί να ψηφίσουν τον Μακρόν. Από το 23% των ψηφοφόρων του Μελανσόν που δήλωνε την επομένη του πρώτου γύρου ότι θα ψηφίσει τη Λεπέν, τώρα έμεινε μόνο το 18%, σύμφωνα με την ίδια μέτρηση.

ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ 

» ΕΥΡΩΠΗ

Η προεδρία στην Ε.Ε. που ανέλαβε η Γαλλία από τον Ιανουάριο ήταν μια μεγάλη δοκιμή για τον Εμανουέλ Μακρόν. Ο ίδιος είχε πει τότε ότι στις προτεραιότητές του περιλαμβάνονται η κοινή ευρωπαϊκή πολιτική Αμυνας, η προστασία των εξωτερικών συνόρων, η μεταρρύθμιση του νομικού πλαισίου για τη ζώνη Σένγκεν. Οπως υποστηρίζει, η συμφωνία του Σένγκεν δεν θα πρέπει να καταργηθεί όπως προτείνει η ακροδεξιά αλλά να μεταρρυθμιστεί ώστε οι χώρες της Ε.Ε. που βρίσκονται στα ευρωπαϊκά σύνορα να τα προστατέψουν καλύτερα. 

» ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΟ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Ετοιμος να αναθεωρήσει τις απόψεις του για τη μεγάλη μεταρρύθμιση που θα αύξανε τον χρόνο σύνταξης στα 65 έτη (από τα 62) είναι πλέον ο Μακρόν. Βεβαίωσε πάντως ότι θα αυξήσει την κατώτατη σύνταξη στα 1.100 ευρώ. Υποσχέθηκε επίσης μειώσεις φόρων. 

» ΠΑΙΔΕΙΑ-ΥΓΕΙΑ
Θέλει να προχωρήσει σε μεγάλες μεταρρυθμίσεις στους δυο αυτούς τομείς, αρχίζοντας από την επαναπρόσληψη του δυναμικού των νοσοκομείων που είχε απολυθεί λόγω αντιδράσεων στους εμβολιασμούς, κατά την έξαρση της πανδημίας, αλλά και τις προσλήψεις νέου διδακτικού προσωπικού.

» ΑΣΦΑΛΕΙΑ

Ο Μακρόν υποσχέθηκε τη δημιουργία 10.000 νέων θέσεων εργασίας στον τομέα της ασφάλειας και περισσότερες περιπολίες αστυνομικών, γιατί αν και κατά τη διάρκεια της θητείας του μειώθηκαν οι ληστείες ωστόσο αυξήθηκε η βία και μάλιστα η ενδοοικογενειακή.

 » ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟ

Τόνισε ότι θα φροντίσει να επιταχυνθούν οι διαδικασίες για την παροχή ασύλου, ώστε όσοι δεν δικαιούνται άσυλο να επιστρέφουν στις χώρες καταγωγής τους.

 » ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Δήλωσε ανοιχτός στις προτάσεις από τα κόμματα της Αριστεράς και των Οικολόγων, απαντώντας στις επικρίσεις ότι στις ανακοινώσεις του δεν έχει μιλήσει καθόλου για το περιβάλλον. Οπως είπε, βρίσκει ενδιαφέρουσες τις προτάσεις του Ζαν Λικ Μελανσόν και του επικεφαλής των Οικολόγων Γιανίκ Ζαντό.

Γαλλικές εκλογές: Ολα για όλα η Λεπέν

«Αν η Μαρίν Λεπέν αποφασίσει να διοργανώσει δημοψήφισμα για την αναθεώρηση του Συντάγματος αγνοώντας τις αποφάσεις του Συνταγματικού Δικαστηρίου, τότε θα βρισκόμαστε στα όρια του πραξικοπήματος…».

Η καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου του Πανεπιστημίου Paris 1 της Σορβόννης, Αν Λεβάντ, προτίμησε να μη στρογγυλέψει τα λόγια της σχολιάζοντας τις «επαναστατικές» εξαγγελίες της υποψήφιας του Εθνικού Συναγερμού. Θεωρώντας ότι βρίσκεται πιο κοντά από ποτέ στο όνειρο της κατάκτησης της προεδρίας την επόμενη Κυριακή -κάτι που συγκίνησε ακόμη και τον πατέρα της, Ζαν-Μαρί Λεπέν, ο οποίος παραμέρισε την έχθρα τους και της έδωσε την ευχή του- η 54χρονη ακροδεξιά πολιτικός τα παίζει όλα για όλα. Αν χάσει, που είναι και το πιθανότερο, κανείς δεν θα ασχοληθεί με αυτά που έλεγε. Αν νικήσει, θα δούμε τι από όλα αυτά θα τολμήσει να υλοποιήσει και τι θα πάρει πίσω επικαλούμενη ίσως κάποιες «αυταπάτες», κατά την πεπατημένη άλλων Νοτιοευρωπαίων δημαγωγών.

Η καθηγήτρια Λεβάντ εξήγησε για ποιο λόγο αυτά που σχεδιάζει η Μαρίν Λεπέν θα κάνουν να ωχριά ακόμη και ο Ντόναλντ Τραμπ. «Το άρθρο 11 του Γαλλικού Συντάγματος», εξήγησε, «επιτρέπει θεωρητικά στον πρόεδρο της Δημοκρατίας να θέσει σε δημοψήφισμα μια πρόταση νόμου χωρίς να συμβουλευτεί τη Βουλή και τη Γερουσία. Αυτό, όμως, ισχύει για απλούς νόμους και όχι για μια εκ βάθρων συνταγματική αναθεώρηση όπως αυτή που έχει στο μυαλό της, με άξονα την “εθνική προτεραιότητα”» (σ.σ.: τυπικά το προβάδισμα των Γάλλων στις κοινωνικές παροχές έναντι των ξένων, αλλά ουσιαστικά την απαλλαγή της Γαλλίας από τις διεθνείς της συμμαχίες και τη χάραξη μιας αυτόνομης πορείας στο περιθώριο του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε.). «Το άρθρο 89 προβλέπει ξεκάθαρα», συμπλήρωσε η Λεβάντ, «ότι προτού τεθεί σε δημοψήφισμα το κείμενο της προεδρικής πρότασης πρέπει να περάσει αυτούσιο και από τα δύο νομοθετικά σώματα». Οπου η κοινή λογική λέει ότι ο Εθνικός Συναγερμός αποκλείεται να έχει την πλειοψηφία ή, έστω, να βρει τις κατάλληλες συμμαχίες μετά τις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου.

Στην προσπάθειά της να αλιεύσει ψήφους από την Αριστερά, «ακυρώνοντας» το απαγορευτικό που έδωσε στους οπαδούς του ο Ζαν-Λικ Μελανσόν, η Λεπέν τεντώνει σαν λάστιχο τη συνταγματική νομιμότητα. Το Ινστιτούτο Montaigne επισήμανε, φέρ’ ειπείν, ότι όσο ελκυστική κι αν ακούγεται η εξαγγελία της για πλήρη απαλλαγή από φόρο εισοδήματος στους Γάλλους κάτω των 30 (με στόχο, όπως λέει, να σταματήσει η διαρροή εγκεφάλων και να μείνουν οι νέοι στη χώρα), είναι κραυγαλέα αντισυνταγματική, επειδή παραβιάζει την αρχή της φορολογικής ισότητας.

Θα ήταν, ίσως, άδικο να κατηγορήσει κανείς τη Λεπέν ότι… ψαρεύει σε θολά νερά, από τη στιγμή που και ο αντίπαλός της μετέρχεται παρόμοιες τακτικές, τάζοντας αυξήσεις στις συντάξεις και άλλα φιλολαϊκά μέτρα, στο πλαίσιο του ξαφνικού, συμφεροντολογικού του έρωτα για την Αριστερά.

Η Λεπέν, όμως, κάνει ό,τι μπορεί για να εκμεταλλευτεί τη διάχυτη λαϊκή δυσαρέσκεια για την ακρίβεια και τη μείωση της αγοραστικής δύναμης των Γάλλων, προσπαθώντας να ανεβάσει ισόμετρα την επιρροή της σε όλη τη χώρα. Ιδίως στις περιφέρειες όπου υστερεί. Την προηγούμενη Κυριακή, η επικεφαλής του «Εθνικού Συναγερμού» αύξησε παντού τα ποσοστά της σε σχέση με τις εκλογές του 2017. Ομως, εκεί όπου διακρίθηκε περισσότερο και κατέκτησε την πρωτιά ήταν στις περιφέρειες της Δύσης, του Βορρά και του γαλλικού Νότου (κάπως χειρότερα του αναμενομένου τα πήγε στις νοτιοανατολικές επαρχίες). «Αχίλλειος πτέρνα» της παραμένουν οι μεγάλες πόλεις της Γαλλίας και ιδίως το Παρίσι, όπου τα ανώτερα και μεσαία στρώματα την αποστρέφονται, σε αντίθεση με τον αγροτικό πληθυσμό. Εξαιρετικά αντιδημοφιλής παραμένει η Λεπέν στις υπερπόντιες κτήσεις της Καραϊβικής και του Ειρηνικού, λόγω του αποικιακού παρελθόντος του πατέρα της στον πόλεμο της Αλγερίας.

ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ

» ΝΑΤΟ

Με τις απόψεις που εξέφρασε τις τελευταίες μέρες η Λεπέν για την εξωτερική πολιτική της Γαλλίας προκάλεσε εμφράγματα στο ΝΑΤΟ και στην Ε.Ε.

Η πρόταση για έξοδο της Γαλλίας από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ και για δημιουργία μιας ειδικής σχέσης ασφαλείας της Ρωσίας με την Ατλαντική Συμμαχία προκειμένου η Μόσχα να φύγει από την αγκαλιά της Κίνας ελάχιστα διαφέρει από τις θέσεις του Μελανσόν. Με τη διαφορά ότι ο αριστερός ηγέτης ουδέποτε επαίνεσε το «όραμα του Πούτιν», όπως έκανε η Λεπέν το 2017 στο Κρεμλίνο, ούτε δέχτηκε γενναία χρηματοδότηση για την «Ανυπότακτη Γαλλία» από ρωσικές τράπεζες. Το λιγότερο που μπορούσε, λοιπόν, να κάνει ο υπουργός Εσωτερικών και «δεξί χέρι» του Μακρόν, Ζεράλ Νταρμανέν, ήταν να χαρακτηρίσει τον «Εθνικό Συναγερμό» ένα κόμμα της Ακρας Δεξιάς, που τελεί υπό την «ιδεολογική, οικονομική και πολιτική επιρροή της Μόσχας».

 » ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ

Οι «Financial Times» έγραψαν ότι νίκη της Λεπέν θα ήταν «μάννα εξ ουρανού» για τον Πούτιν, καθώς θα αποσταθεροποιούσε την Ευρώπη. Πράγματι, αν και δήλωσε ενάντια στο Frexit, η Λεπέν είπε ότι δεν τη συγκινεί η προοπτική του γαλλογερμανικού άξονα και άφησε να εννοηθεί (χωρίς να το αναφέρει ονομαστικά) ότι η πολιτική της θα θυμίζει περισσότερο τη Θάτσερ, που έβαζε πάνω απ’ όλα τα βρετανικά συμφέροντα. Μολονότι, εξάλλου, ισχυρίστηκε ότι θέλει να αλλάξει την Ε.Ε. από τα μέσα, η Λεπέν δεν έκρυψε τη συμπάθειά της για τους Βρετανούς που «απαλλάχτηκαν από την ευρωγραφειοκρατία χωρίς να επέλθει ο κατακλυσμός».

» ΡΩΣΙΑ

Οσο κι αν χαρακτήρισε άδικες τις κατηγορίες περί στενών δεσμών της με τη Ρωσία -που δεν είναι δα και κανένα κρατικό μυστικό- και όσο κι αν διαβεβαίωσε ότι άλλαξε γνώμη μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, τα λεγόμενά της άλλα δείχνουν.

» ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ-ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΟ

Στο θέμα των συντάξεων -όπου ο Μακρόν έκανε πίσω στο όριο των 65- η Λεπέν πρότεινε σύνταξη στα 60 για όσους ξεκίνησαν να δουλεύουν πριν από τα 20 και έχουν 40 χρόνια ένσημα. Η Λεπέν προτείνει ακόμη μείωση του ΦΠΑ στην ενέργεια και σε άλλα βασικά αγαθά στο 5,5%, εθνικοποίηση των αυτοκινητοδρόμων και αντικατάσταση του γαλλικού ΕΝΦΙΑ από έναν φόρο χρηματοοικονομικής περιουσίας. Οι δύο υποψήφιοι συμφωνούν στο θέμα της πυρηνικής ενέργειας, με αποτέλεσμα να έχουν γίνει στόχος των οικολόγων. Στην ίδια γραμμή κινούνται γενικά και στο θέμα της μετανάστευσης, με τη Λεπέν να εκφράζει πιο σκληρές θέσεις (απέλαση των καταδικασμένων αλλοδαπών, ειδικό Ταμείο Εισφορών Αλληλεγγύης 15 δισ. για τους γηγενείς Γάλλους, που θα τεθεί σε δημοψήφισμα κ.λπ.). Στους εκπαιδευτικούς, που απεργούν κάθε τρεις και λίγο, η Λεπέν έταξε οριζόντια αύξηση 3% κατ’ έτος.

» ΚΟΡΣΙΚΗ

Στο θέμα της Κορσικής έκοψε κάθε συζήτηση για αυτονομία. «Η Κορσική πρέπει να παραμείνει γαλλική», δήλωσε κατηγορηματικά.

Ειδήσεις σήμερα