Πριν από δύο χρόνια ο πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς δήλωνε ότι η ακόρεστη ανάγκη των επιχειρήσεων για λίθιο, δηλαδή για το μέταλλο που τροφοδοτεί από μπαταρίες των κινητών τηλεφώνων μέχρι και αυτές των ηλεκτρικών αυτοκινήτων, είναι «μία από τις μεγαλύτερες ελπίδες για τη Σερβία». Εχει πλέον διαπιστωθεί ότι χάρη στο πλούσιο σε λίθιο υπέδαφός της, η Σερβία θα μπορούσε να ανταγωνιστεί την Κίνα, η οποία, ως κορυφαία παραγωγός μπαταριών λιθίου, επενδύει βαριά στην ανάπτυξη του κλάδου. Παρότι δεν έχει επιβεβαιωθεί ο όγκος των σερβικών κοιτασμάτων -υπολογίζεται ότι υπάρχουν έως και 200 εκατ. τόνοι λιθίου προς εξόρυξη-, οι προοπτικές για κερδοφορία είναι τόσο υψηλές, ώστε προσείλκυσαν τη Rio Tinto, την τρίτη μεγαλύτερη εταιρία εξόρυξης παγκοσμίως.

Ομως, ο αγγλοαυστραλιανός κολοσσός δεν είναι ο μόνος. Το ενδιαφέρον τους για τα δεκάδες (!) ορυχεία λιθίου, που θα μπορούσαν να ξεφυτρώσουν στη Δυτική Σερβία, έχουν εκδηλώσει -συμμετέχοντας ήδη στα σχετικά προγράμματα- η μεγάλη κινεζική εταιρία Zijin, όπως και επενδυτές του κλάδου από ΗΠΑ και Γερμανία.

Οι δύο όψεις

Η Rio Tinto και η εταιρία Jadar Lithium, η οποία επίσης δραστηριοποιείται στην εξόρυξη μετάλλων, ερεύνησαν διάφορες περιοχές στη Σερβία για να εξακριβώσουν το μέγεθος των κοιτασμάτων. Το 2019 το Αμερικανικό Γεωλογικό Ινστιτούτο (USGS) επιβεβαίωσε την ύπαρξη τουλάχιστον 1 εκατ. τόνων στη Σερβία, καθιστώντας τη χώρα την πλουσιότερη πηγή λιθίου στην Ευρώπη.

Χιλιάδες κάτοικοι και δήμαρχοι σερβικών χωριών και κωμοπόλεων έβλεπαν -και εξακολουθούν να βλέπουν- το σχέδιο σαν ευλογία για τη χώρα και τις κοινότητές τους, καθώς θα εξασφαλίσει ευημερία και θέσεις εργασίας για γενιές.

Από την άλλη πλευρά, όμως, η μετατροπή της βαλκανικής χώρας σε ένα απέραντο εργοτάξιο και η βέβαιη μόλυνση του αέρα, του υπεδάφους και του υδροφόρου ορίζοντά της από τις βαριές εξορύξεις έχουν σηκώσει στο πόδι το δυναμικότερο κομμάτι της κοινωνίας.

Εδώ και έναν μήνα κάθε Σαββατοκύριακο χιλιάδες διαδηλωτές μπλοκάρουν αυτοκινητοδρόμους και οδικούς άξονες στο Βελιγράδι και τουλάχιστον 40 πόλεις και κωμοπόλεις της Σερβίας, ζητώντας όχι απλώς να τηρηθούν οι περιβαλλοντικοί κανόνες, αλλά να μην πέσει ούτε μία φτυαριά!

«Δεν θα υπάρξει ειρήνη ώσπου να απαγορευτεί η εξόρυξη λιθίου στη Λόζνιτσα και σε άλλα μέρη της Σερβίας και να φύγει η Rio Tinto από τη χώρα», δήλωσε το προηγούμενο Σάββατο σε ξένα πρακτορεία ο Αλεξάνταρ Γιοβάνοβιτς «Κούτα», ηγέτης της κίνησης «Οικολογική Εξέγερση», που πρωτοστατεί στις διαδηλώσεις στο Βελιγράδι. «Πρέπει να υπερασπιστούμε τους εαυτούς μας από αυτά τα τρελά σχέδια, που οραματίζονται την κατασκευή δεκάδων ορυχείων στη Σερβία», συμπλήρωσε η φοιτήτρια Ιρένα Ραντοβάνοβιτς.

Οσους όρκους και αν δίνει η Rio Tinto ότι θα σεβαστεί όλους τους εθνικούς και ευρωπαϊκούς κανόνες στην υλοποίηση των εξορύξεων λιθίου, οι Σέρβοι οικολόγοι θεωρούν βέβαιο ότι η ύψους 2,4 δισ. δολαρίων επένδυση στη χώρα τους θα δώσει τη χαριστική βολή στο νερό και στον αέρα. Αλλωστε, η Σερβία δεν είναι παρθένα γη, αλλά ιδιαίτερα βεβαρημένη από τα κατάλοιπα των νατοϊκών βομβαρδισμών του 1999 και τη βαριά βιομηχανική ρύπανση από την εποχή της πρώην Γιουγκοσλαβίας.

Τακτική «διαίρει και βασίλευε» από Βούτσιτς

Ο Σέρβος πρόεδρος Βούτσιτς για να καλμάρει την ένταση προχώρησε σε έναν ελιγμό. Απέσυρε προς αναθεώρηση στη Βουλή δύο από τους τρεις νόμους του «εξορυκτικού νομοθετικού πακέτου» και συγκεκριμένα τον Νόμο περί Απαλλοτριώσεων Γης και τον Νόμο περί Δημοψηφίσματος, που έθετε προσκόμματα στη συλλογή υπογραφών για τη θέση του «εθνικού προγράμματος λιθίου» υπόψη της λαϊκής βούλησης. Με την ενέργεια αυτή κατόρθωσε να διασπάσει το μέτωπο των διαδηλωτών, σε εκείνους που ζητούν να ανασταλούν προσωρινά οι κινητοποιήσεις και σε όσους παραμένουν αδιάλλακτοι στη συνέχισή τους.

Τους δεύτερους ο Σέρβος πρόεδρος τους κατηγόρησε για πολιτικά κίνητρα, προκαλώντας τους να μετατρέψουν σε δημοψήφισμα τις προεδρικές εκλογές του ερχόμενου Απριλίου.

Να σημειωθεί ότι δεν κύλησαν όλες οι διαδηλώσεις ειρηνικά. Στις 27 Νοεμβρίου η Αστυνομία συνέλαβε αρκετούς εξ αυτών και οι διοργανωτές την κατηγόρησαν για απρόκλητη βία εναντίον τους, ενώ στην πόλη Σάμπατς μασκοφόροι οπαδοί του κυβερνώντος Προοδευτικού Κόμματος επιτέθηκαν στον κόσμο με ρόπαλα, σιδερογροθιές και μία… μπουλντόζα.

Παρά τα προσδοκώμενα κέρδη από την εξόρυξη λιθίου, η υπόθεση εξελίσσεται σε μεγάλο πολιτικό βραχνά για τον Βούτσιτς και απειλεί να αφήσει τραύματα στη σερβική κοινωνία.

Γεωπολιτικό ρήγμα

Ολα αυτά ενώ η Σερβία ακροβατεί πάνω σε ένα γεωπολιτικό ρήγμα, επιδιώκοντας, από τη μια, να ενταχθεί στην Ε.Ε. ενσωματώνοντας τους ευρωπαϊκούς κανόνες προστασίας του περιβάλλοντος και επιλύοντας τη διαμάχη με το Κοσσυφοπέδιο και, από την άλλη, διατηρώντας στενούς ενεργειακούς και επενδυτικούς δεσμούς με Ρωσία-Κίνα (στο Βελιγράδι αναρτήθηκαν ευχαριστήριες αφίσες στον Σι Τζινπίνγκ για τα κινεζικά εμβόλια!), αλλά και με την Τουρκία του Ερντογάν!

Σημειώνεται πως ο «πυρετός του λιθίου» έχει καταλάβει και τη γειτονική Ρουμανία, ενώ διεθνείς επιχειρήσεις επεκτείνουν την παραγωγή μπαταριών στην ευρύτερη περιοχή. Για παράδειγμα, η γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία Daimler έχει ανοίξει εργοστάσιο παραγωγής μπαταριών στην Πολωνία.

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, ανά πάσα στιγμή στο EleftherosTypos.gr