Γράφει ο Αθανάσιος Ε. Δρούγος*

Επίσης είναι σημαντικό -και δείχνει την πολιτική και ιδεολογική ποιότητα του Μπάιντεν- αφού την παραμονή της ανακοίνωσης της νέας θέσης των ΗΠΑ επί του θέματος συζήτησε με τον Τούρκο πρόεδρο διάφορα θέματα (κατά βάση διμερή), ενώ του ανέφερε έντιμα τη θέση του για την 24η Απριλίου και την αναγνώριση της Αρμενικής Γενοκτονίας. Επίσης πολιτικά ο Μπάιντεν παραμένει πιστός στις αρχές του και την προεκλογική αναφορά-υπόσχεσή του δύο φορές επί του θέματος.

Αξίζει να σημειωθεί ότι από την εποχή του αείμνηστου προέδρου Ρόναλντ Ρέιγκαν, ο Μπάιντεν είναι ο πρώτος εν ενεργεία πρόεδρος που από πλευράς εκτελεστικής εξουσίας προχωρά στην αναγνώριση ως γενοκτονίας των τότε τραγικών γεγονότων που συνέβαιναν τα τελευταία χρόνια της οθωμανικής ύπαρξης.

Γενοκτονία Αρμενίων: Τι σηματοδοτεί η απόφαση

1 Σε αμερικανική βάση και τα δύο νομοθετικά Σώματα (Γερουσία – Βουλή των Αντιπροσώπων) είχαν περάσει από το 2019 αποφάσεις με συντριπτική πλειοψηφία υπέρ της Αρμενικής Γενοκτονίας. Επίσης, 47 από τις 50 Πολιτείες των ΗΠΑ σε πολιτειακό πλαίσιο έχουν αναγνωρίσει τα εγκλήματα εκείνης της περιόδου, με τελευταίες την Αϊόβα και την Ιντιάνα. Και μάλιστα με διακομματική συναίνεση, αφού υπήρχε κοινή θέση των Ρεπουμπλικανών και Δημοκρατικών.

2  Η ανακοίνωση του Λευκού Οίκου ήταν πολύ προσεκτικά γραμμένη και με εντυπωσιακή διπλωματική γλώσσα, χωρίς ακρότητες και σκληρές εκφράσεις, ενώ στόχευε στην καταπολέμηση και αποτροπή της διχαστικής και διαβρωτικής επίδρασης του μίσους, ως και μελλοντικών φρικαλεοτήτων. Ηταν ένα βήμα πολύ παραπάνω από προηγούμενους Αμερικανούς προέδρους, οι οποίοι για πολλούς και διαφόρους λόγους δεν ήθελαν να προκαλέσουν τυχόν προβλήματα και οξύτητα στις διμερείς σχέσεις με την Αγκυρα. Επίσης αναφέρεται στην περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και δεν μετέφερε τυχόν θέσεις του τότε στη μετά 1923 σύσταση του νέου τουρκικού κράτους.

3 Επειδή η Τουρκία είναι σύμμαχος των ΗΠΑ στην Ατλαντική Συμμαχία, ο Μπάιντεν έκρινε ότι ήταν προτιμότερο, εκεί που θα αναφέρονταν με τον Ερντογάν σε διμερή και ενδοσυμμαχικά ζητήματα, τον ενημέρωσε από την παραμονή (στην τηλεφωνική επικοινωνία που είχαν) για το ότι θα συζητήσουν στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στις 14 Ιουνίου στις Βρυξέλλες και φυσικά του ανέφερε την απόφασή του να προχωρήσει σε αναγνώριση ως γενοκτονία των όσων τραγικών και απερίγραπτων έγιναν τότε. Ο Αμερικανός πρόεδρος διπλωματικά και πολιτικά απέδειξε ότι δεν επεδίωκε και δεν επιθυμεί τη ρήξη με την Τουρκία για προφανείς γεωπολιτικούς και διασυμμαχικούς λόγους και γιατί λόγω της πάντοτε κρίσιμης ρωσο-ουκρανικής αντιπαράθεσης και γεωγραφικής εγγύτητας της Αγκυρας σε κρίσιμες ζώνες (Καύκασος-Μαύρη Θάλασσα-Μεσοποταμία κ.ά.) δεν συμφέρουν εσωτερικοί διχασμοί μέσα στο ΝΑΤΟ. Ο Μπάιντεν έχει άλλο επίπεδο και βιογραφικό και δεν είναι Τραμπ, που προκαλούσε ρήγματα στο ΝΑΤΟ και στη διατλαντική αλληλεγγύη.

4 Ασφαλώς επειδή, λόγω της προώθησης από τον Ερντογάν της νεο-οθωμανικής αναβίωσης και των μεγαλόσχημων θέσεων και φαραωνικών τάσεων, η ανακοίνωση του Λευκού Οίκου έχει πολιτικές, πολιτιστικές και ηθικές επιπτώσεις στην Αγκυρα, και με τον τρόπο του ο Μπάιντεν «έστειλε μηνύματα» προς την τουρκική ηγεσία σε μία φάση που έχουν κάνει την εμφάνισή τους (ειδικά την τελευταία τετραετία) έντονες τριβές στις διμερείς σχέσεις (κουρδικές πολιτοφυλακές στη Βόρεια Συρία, υπόθεση Halk Bank, προμήθεια και ενεργοποίηση του ρωσικού αντιπυραυλικού συστήματος S-400 κ.ά.) -δεν προσθέτω σε αυτές την κόντρα για τον Αμερικανό πάστορα ή την περίπτωση ότι η Αγκυρα δεν επέτρεψε το άνοιγμα του βορείου μετώπου το 2003 στα αμερικανικά στρατεύματα να εισέλθουν στο σανταμικό Ιράκ και συνεπώς με τη στάση της μη  διευκόλυνσης της επιχείρησης των ΗΠΑ (Iraqi Freedom).

5 Μη μας διαφεύγει το γεγονός ότι η αμερικανική προεδρική απόφαση λαμβάνει χώρα σε μία χρονική στιγμή που η Αρμενία δέχθηκε βαριά ήττα από τους «αδελφούς» των Τούρκων (και με την έντονη στρατιωτική υποστήριξη της Αγκυρας) Αζέρων στο θύλακα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ στην Υπερκαυκασία, που έχει προκαλέσει στο Ερεβάν σοβαρή πολιτική και κυβερνητική κρίση. Επίσης από το 1993 η Τουρκία με την Αρμενία έχει κλείσει τα σύνορα προκαλώντας σοβαρά προβλήματα.

6 Μπορεί να μην είναι πολύ μεγάλος ο αριθμός των κρατών που επίσημα έχουν αναγνωρίσει την Αρμενική Γενοκτονία (από τα επίσημα 193 κράτη-μέλη του ΟΗΕ), όμως έχει άλλη βαρύτητα η αμερικανική αναγνώριση. Μέχρι στιγμής έχουν αναγνωρίσει τα απαράδεκτα συμβάντα της περιόδου 1915-1918 η Αργεντινή, το Βέλγιο, ο Καναδάς, η Χιλή, η Κύπρος, η Ελλάδα, η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Λιθουανία, η Πολωνία, ο Λίβανος, η Ρωσία, η Σουηδία, η Σλοβακία, η Ελβετία, η Ουρουγουάη, η Αρμενία, η Βολιβία, η Βολιβαριανή Δημοκρατία της Βενεζουέλας, η Τσεχία και η Συρία. Επίσης από την Ισπανία οι επιμέρους περιοχές της Καταλονίας, της Ναβάρας, των Βαλεαρίδων Νήσων και της Βασκονίας. Επίσης μπορεί η βρετανική κυβέρνηση να μην έχει αναγνωρίσει την Αρμενική Γενοκτονία, αλλά την έχουν αναγνωρίσει τα επιμέρους Κοινοβούλια της Σκωτίας, της Βόρειας Ιρλανδίας και της Ουαλίας. Επιπρόσθετα, το Κράτος του Βατικανού και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Τέλος, στην Αυστραλία οι ομόσπονδες περιοχές της Νότιας Αυστραλίας και Νέας Νότιας Ουαλίας. Αλλά σε παγκόσμιο επίπεδο έχει σαφέστατα πιο βαρύνουσα θέση η τοποθέτηση του προέδρου των ΗΠΑ. Πάντως αίσθηση έχει προκαλέσει η αρνητική επί χρόνια στάση του Ισραήλ, που δεν αναγνωρίζει την Αρμενική Γενοκτονία.

7 Η αναφορά σε Κωνσταντινούπολη (πλην τυχόν διασταλτικών ερμηνειών) επικεντρώνεται στην ονομασία που ίσχυε επί οθωμανικών αιώνων. Ο Κεμάλ αντικατέστησε το οθωμανικό αλφάβητο με το λατινικό τις αρχές της δεκαετίας του ’20. Αλλωστε παλιότερα λέγονταν και Κωνσταντινίγιε. Το 1930 (Μάρτιος) μετονομάστηκε σε Ιστανμπούλ από τον Κεμάλ. Αυτό που θέλησε να επισημάνει με την κρυστάλλινη θέση του ο Μπάιντεν ήταν η ειδική αναφορά στην 24η Απριλίου του 1915, όταν στην Κωνσταντινούπολη συνελήφθησαν 250 έγκριτοι και επιφανείς Αρμένιοι και εν ψυχρώ εκτελέστηκαν από τους Οθωμανούς.

*Ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος είναι Διεθνολόγος-Γεωστρατηγικός Αναλυτής

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου