Ο μέγας Κορσικανός στρατηλάτης, που ενέπνευσε τον Μπετόβεν και λατρεύτηκε ως ελευθερωτής από πολλούς λαούς στα χρόνια που ακολούθησαν τη Γαλλική Επανάσταση -μεταξύ άλλων και από εμάς τους Ελληνες, ιδίως μετά την απελευθέρωση των Ιονίων Νήσων το 1797 από τα γαλλικά στρατεύματα-, ξεδίπλωσε στη συνέχεια πολλές σκοτεινές πλευρές του χαρακτήρα του. Στην πορεία μετατράπηκε σε έναν από τους Ευρωπαίους τυράννους που πολεμούσε, καθώς αυτοανακηρύχθηκε αυτοκράτορας και το 1802 επανέφερε τη δουλεία, που είχε καταργήσει το 1794 η Γαλλική Επανάσταση.

[fwduvp preset_id=”test” playlist_id=”Test”]

Αποικίες

Επίσης, φέρθηκε με σκληρότητα στις αποικίες της Γαλλίας, όπως η Αϊτή, πρώτη χώρα στον κόσμο που αναγνώρισε τον αγώνα των επαναστατημένων Ελλήνων. Για τους μουσουλμάνους της Γαλλίας θεωρείται εισβολέας και κατακτητής, λόγω της περίφημης εκστρατείας του στην Αίγυπτο. Ουδείς λησμονεί, βέβαια, ότι ο Ναπολέων πραγματοποίησε σειρά κατακτητικών πολέμων στην Ευρώπη -την οποία ονειρευόταν να ενώσει κάτω από την κυριαρχία του, αποσπώντας τον θαυμασμό του Χίτλερ-, με αποκορύφωμα την τραγική εκστρατεία στη Ρωσία το 1812 και τραγική κατάληξη το Βατερλώ, το 1815. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι ο Γάλλος αυτοκράτορας δεν πιστώνεται τον φιλελεύθερο εκσυγχρονισμό του Δικαίου στην Ευρώπη. Ακόμη και σήμερα οι περισσότεροι Αστικοί Κώδικες της «γηραιάς ηπείρου» βασίζονται στον θεμελιώδη Ναπολεόντειο Κώδικα της Ελβετίας.

Οπως απέδειξε και η ελληνική περίπτωση, δύο αιώνες είναι πολύ λίγοι για να κατασταλάξει η Ιστορία σε ένα ενιαίο αφήγημα γύρω από τόσο λαμπερές και αμφιλεγόμενες προσωπικότητες. (Θυμηθείτε, άλλωστε, τις διαμάχες γύρω από τον… Μέγα Αλέξανδρο, που κάποιοι αποκαλούν ανιστόρητα «σφαγέα» και «ιμπεριαλιστή».)

Εν μέσω, λοιπόν, διασταυρούμενων πυρών για το εάν και πώς πρέπει να διεξαχθούν οι εορτασμοί της 200ετηρίδας του Ναπολέοντος, ο Εμανουέλ Μακρόν ταλαντεύεται προς μια μέση λύση. Και ο ίδιος, άλλωστε, «κατηγορείται» για στοιχεία Βοναπαρτισμού στον χαρακτήρα και τη διακυβέρνησή του, αν και παρομοιάζεται περισσότερο με τον θεό Δία ή τον βασιλιά Λουδοβίκο.

Δύο στρατόπεδα

Το βέβαιο είναι πως η Γαλλία έχει χωριστεί σε δύο στρατόπεδα. Από τη μια, οι φανατικοί εχθροί του Ναπολέοντος, κυρίως μουσουλμάνοι της Γαλλίας και μέλη εθνικών μειονοτήτων, που αναδεικνύουν την «ιμπεριαλιστική και ρατσιστική» του πολιτική. Οι εργαζόμενοι αυτής της κατηγορίας στο πολιτιστικό κέντρο Grande Halle de la Villette, του Παρισιού, απειλούν με απεργία τον Απρίλιο, αν πραγματοποιηθεί η προγραμματισμένη έκθεση των 200 χρόνων. Υπάρχει ήδη αναβρασμός στη διοίκηση του ιδρύματος και η Αστυνομία φοβάται επεισόδια.

Σε αυτό το ζήτημα ο Μακρόν ακολουθεί την τακτική της «φυγής προς τα εμπρός». Ο Γάλλος πρόεδρος ισχυρίζεται ότι το πολύκροτο νομοσχέδιο για το ριζοσπαστικό Ισλάμ δεν αποσκοπεί στον περιορισμό των δικαιωμάτων των μουσουλμάνων της χώρας, αλλά στην «απελευθέρωσή» τους από ξένες επιρροές και οικονομικές ποδηγετήσεις (ιδίως της Τουρκίας του Ερντογάν, που ελέγχει το 10% των τζαμιών της Γαλλίας).

Παρόμοια επιχειρήματα είχε χρησιμοποιήσει ο Ναπολέων Βοναπάρτης όταν εκστράτευσε στην Αίγυπτο και την Παλαιστίνη το 1798 (από τότε η Γαλλία είχε βλέψεις στην Ανατολική Μεσόγειο!). Ο Κορσικανός στρατηλάτης έκανε το μοιραίο λάθος να διαδώσει ένα εξόφθαλμο ψέμα στους λαούς της περιοχής ότι ο ίδιος και ο στρατός του είναι «πιστοί μουσουλμάνοι» που ήλθαν να τους ελευθερώσουν από την τυραννία των Μαμελούκων. Φυσικά, η κοροϊδία δεν έπιασε και ο γαλλικός στρατός αποχώρησε ηττημένος μετά τη μάχη της Ακρας, έχοντας διαπράξει ωμότητες κατά του τοπικού πληθυσμού. Γι’ αυτό και τριάντα χρόνια αργότερα, όταν οι Γάλλοι εκστράτευσαν στην Αλγερία, δεν έκρυψαν ούτε την πραγματική θρησκεία ούτε τις αποικιοκρατικές προθέσεις τους.

Πολιτική σκηνή

Σε πολιτικό επίπεδο οι πολέμιοι των ναπολεόντειων εορτασμών προέρχονται τόσο από την Αριστερά (Αλεξίς Κορμπιέρ) όσο και από τη Δεξιά (Ζαν-Λουί Ντεμπρέ). Αμφότεροι χαρακτηρίζουν «πρόκληση» την απόδοση τιμών στον «νεκροθάφτη της Δημοκρατίας» και «υπέρμαχο της δουλείας», παραγνωρίζοντας, σύμφωνα με μερίδα του γαλλικού Τύπου, το γεγονός ότι το 1802 καμία χώρα στον κόσμο δεν είχε καταργήσει τη χρήση σκλάβων. Στις ΗΠΑ έγινε ολόκληρος εμφύλιος γύρω από το ζήτημα και η δουλεία καταργήθηκε οριστικά από τον Αβραάμ Λίνκολν το 1865.

Παρ’ όλα αυτά, ο Ναπολέων παραμένει η πιο αγαπημένη ιστορική φυσιογνωμία των Γάλλων, περισσότερο και από τον στρατηγό Ντε Γκολ. Στη συλλογική μνήμη έχει επικρατήσει η σκέψη ότι αφενός ο Βοναπάρτης υπήρξε θεμελιωτής του σύγχρονου αστικού κράτους και αφετέρου ότι για κάποια περίοδο ήταν ο ισχυρότερος άνδρας επάνω στη Γη, δοξάζοντας τη Γαλλία.

Η άρνηση του Σιράκ

Τούτων δοθέντων, το τελευταίο που θα περίμενε κανείς ήταν η στάση του Ζακ Σιράκ το 2005. Ο τότε πρόεδρος αρνήθηκε να παραστεί στον εορτασμό των 200 χρόνων από τη μνημειώδη νίκη του Ναπολέοντος στο Αουστερλιτς, η οποία επισφράγισε την κυριαρχία του στην Ευρώπη. Ωστόσο, λίγους μήνες αργότερα έδωσε το «παρών» στους εορτασμούς των… Αγγλων για το Βατερλώ στη λονδρέζικη πλατεία Τραφάλγκαρ! Τηρουμένων των αναλογιών, θυμίζει τις παρουσίες του Κολ και της Μέρκελ στη Νορμανδία ή σε άλλες επετείους της νίκης των Συμμάχων. Ο Σιράκ, προφανώς, αντιλαμβανόταν ότι για τους Αγγλους, τους Γερμανούς και τους Ρώσους ο Ναπολέων ήταν και παραμένει ένας εχθρός, που εισέβαλε στις χώρες τους ή πολέμησε ενάντια στα συμφέροντά τους, προς όφελος της πατρίδας του.

Σε αντίστοιχους εορτασμούς απέφευγε να παραστεί και ο Φρανσουά Ολάντ, ενώ ο τελευταίος Γάλλος πρόεδρος που απέδωσε απενοχοποιημένα τιμές στον Ναπολέοντα ήταν ο Ζορζ Πομπιντού, διάδοχος του Ντε Γκολ.

«Ολοι οι Γάλλοι κουβαλάμε μέσα μας ένα κομμάτι του»

Ο πρόεδρος του Ιδρύματος Ναπολέοντος (Fondation Napoleon), ιστορικός Τιερί Λεντς, χαρακτηρίζει «στείρα» την αντιπαράθεση γύρω από τους φετινούς εορτασμούς.

«Ο Ναπολέων βρίσκεται λίγο-πολύ μέσα στον καθένα μας, γι’ αυτό ο λαός ενστικτωδώς τον θεωρεί ως τη σημαντικότερη προσωπικότητα του έθνους», τόνισε στη «Figaro». «Χάρις σε αυτόν η Γαλλία είναι αυτή που είναι σήμερα. Το αποτύπωμά του βρίσκεται παντού, στην αστική ανάπτυξη, στα μνημεία, στους κώδικες… Μπορεί να αποκατέστησε τη δουλεία ακολουθώντας το ρεύμα της εποχής, αλλά το γεωπολιτικό και οικονομικό του όραμα δεν είχε καμία σχέση με τον ρατσισμό».

Ο Λεντς λυπάται για τις αντιδράσεις μιας χούφτας ακτιβιστών και φεμινιστριών, που προσπαθούν να ακυρώσουν την ιστορική προσωπικότητα, με όλες της τις αντιφάσεις. Διαφωνεί με την εκτίμηση του αριστερού συναδέλφου του, Αλεξίς Κορμπιέρ, περί «νεκροθάφτη της Δημοκρατίας» και τονίζει ότι πρέπει να προχωρήσουν κανονικά οι δεκάδες εκδηλώσεις που έχουν σχεδιαστεί στο Παρίσι, στη γαλλική περιφέρεια και το εξωτερικό για τα 200 χρόνια από τον θάνατο του Βοναπάρτη.

Οσο περνάει ο καιρός ενισχύεται ο θρύλος ότι δεν πέθανε από φυσικά αίτια στην Αγία Ελένη, αλλά τον δηλητηρίασαν οι Αγγλοι για να αποκλείσουν κάθε πιθανότητα να επιστρέψει για μία ακόμη φορά από την εξορία.

Κατά τραγική ειρωνεία, οι σημερινοί απόγονοι του Ναπολέοντος και του νικητή του στο Βατερλώ, δούκα του Ουέλινγκτον, τσακώνονται άγρια για το Brexit. O σύγχρονοι Ρώσοι, όμως, δεν φοβούνται το φάντασμά του. Σε κοινή τελετή στο Βιάζμα της Ρωσίας, στις 13 Φεβρουαρίου, οι Ρώσοι παρέδωσαν στους Γάλλους τα λείψανα 126 ανδρών της στρατιάς του Ναπολέοντος, που σκοτώθηκαν στην ομώνυμη μάχη τον Νοέμβριο του 1812. Τα οστά ανακαλύφθηκαν πριν από μερικές δεκαετίες, αλλά χρειάστηκε να βελτιωθούν αρκετά οι γαλλορωσικές σχέσεις για να πραγματοποιηθεί αυτή η σεμνή τελετή, με αφορμή τη ναπολεόντεια 200ετηρίδα.

Aκολούθησε το eleftherostypos.gr στο Google News και μάθε πρώτος όλες τις ειδήσεις 

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής 

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, ανά πάσα στιγμή στο EleftherosTypos.gr