Και εκατοντάδες χιλιάδες κάτοικοι του Χονγκ Κονγκ συγκρούστηκαν με την αστυνομία, διαμαρτυρόμενοι για την παρέμβαση της Κίνας στο δίκαιο του Χονγκ Κονγκ και την προσπάθειά της να απαγορεύσει σε αρκετούς πολιτικούς της αντιπολίτευσης να λάβουν τις έδρες τους στο κοινοβούλιο.

ΠΑΡΑ ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ χάος, ή ίσως εξαιτίας του, σε κάθε πόλη που επισκέφθηκα με ρωτούσαν για τις αμερικανικές εκλογές: μου ζητούσαν να εξηγήσω τι συμβαίνει, πώς κυριάρχησαν δύο μη δημοφιλείς υποψήφιοι και τι θα σήμαινε η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ. Η μεγαλύτερη ανησυχία από την πλευρά αυτών που έθεταν τα ερωτήματα ήταν η παγκόσμια αβεβαιότητα που θα δημιουργούσε ένα τέτοιο αποτέλεσμα. Στη Νότια Κορέα, όπου η ηγεσία χάνει τη νομιμότητά της και το οικονομικό περιβάλλον είναι ασταθές -όπως και αυτό της ασφάλειας- οι ντόπιοι φοβούνταν ότι μια νίκη Τραμπ θα προσέθετε μόνο σύγχυση. Στο Χονγκ Κονγκ, όπου το «μία χώρα, δύο συστήματα» σταθερά αποσαρθρώνεται σε «μία χώρα, ένα σύστημα», το ερώτημα ήταν αν η υποβόσκουσα ιδεολογία της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής θα παραμείνει η ίδια και αν η χώρα θα συνεχίσει να υποστηρίζει τη δημοκρατία στο Χονγκ Κονγκ.

ΟΙ ΗΝΩΜΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ έχουν απίστευτα μεγάλη επιρροή σε όλο τον πλανήτη, οικονομικά, πολιτικά, κοινωνικά και από την άποψη της εθνικής και περιφερειακής ασφάλειας. Με πολλούς τρόπους, μια απρόβλεπτη Αμερική φαίνεται να είναι πιο απειλητική από μια εχθρική Αμερική. Το δεύτερο μπορεί να αντιμετωπιστεί, να προσαρμοστεί, να γίνει κατανοητό. Το πρώτο είναι σαν να είσαι παγιδευμένος σε ένα δωμάτιο με έναν άγριο γορίλα – κανείς δεν ξέρει τι ακριβώς θα κάνει, αλλά ό,τι και να κάνει, ακόμα και τίποτα, θα έχει αποτέλεσμα. Αυτό μπορεί να αποτελεί κακό παραλληλισμό, αλλά το ζήτημα έχει ως εξής: Οι Ηνωμένες Πολιτείες φαίνεται να εισέρχονται σε μια φάση όπου κυριαρχεί η έλλειψη προγνωσιμότητας και η σημασία αυτής της αβεβαιότητας είναι δύσκολο να εκτιμηθεί.

ΠΕΡΑΣΑ την τελευταία μου μέρα στη Νότια Κορέα στο Incheon, στην αμερικανική αποβάθρα που άλλαξε την πορεία του πολέμου της Κορέας. Οταν το πρωί έφυγα από το ξενοδοχείο, οι εκφωνητές στην αμερικανική καλωδιακή τηλεόραση με κομμένη την ανάσα έκαναν λόγο για νίκη της Χίλαρι Κλίντον. Μετά την επίσκεψη στο Μνημείο Προσγείωσης στο Incheon συνδέθηκα ξανά στο Wi-Fi. Ηταν σαφές ότι αντιστράφηκε η κατάσταση και ότι ο Ντόναλντ Τραμπ αναμενόταν να είναι ο νικητής. Ο νοτιοκορεατικός Τύπος ανέφερε ότι η κυβέρνηση της χώρας θα συγκαλέσει επείγουσα συνεδρίαση του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας για να συζητήσει τι θα σήμαινε μια νίκη Τραμπ για τη συμμαχία ΗΠΑ-Κορέας.

ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ της προεκλογικής του εκστρατείας, ο Τραμπ ανέφερε ότι οι σύμμαχοι των ΗΠΑ θα έπρεπε να καταβάλουν μεγαλύτερο μερίδιο στις δαπάνες για την αμερικανική προστασία, επισημαίνοντας ότι δεν θα ήταν τόσο κακό αν η Νότια Κορέα και η Ιαπωνία θεωρηθούν ότι αναπτύσσουν από μόνοι τους πυρηνικά όπλα, ως μέρος μιας περιφερειακής αποτρεπτικής στρατηγικής. Αυτό θα αποτελούσε σημαντική αλλαγή στον τρόπο που οι Ηνωμένες Πολιτείες βλέπουν σήμερα την ασφάλεια στην Ανατολική Ασία και για μια μικρή χώρα, όπως η Νότια Κορέα, που περιβάλλεται από μεγάλες δυνάμεις και ένα εχθρικό γείτονα, θα μπορούσε να μεταβάλει σημαντικά τον τρόπο που αντιλαμβάνεται την έννοια της εθνικής ασφάλειας. Από τότε, ο Τραμπ φέρεται να διαβεβαίωσε τους Νοτιοκορεάτες ότι δεν θα υπάρξει ταχεία αλλαγή στις σχέσεις. Πλην όμως, πρόκειται να υπάρξουν αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες ασχολούνται με τους συμμάχους και τους ανταγωνιστές τους στο εξωτερικό.

ΚΑΘΕ ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΣ πρόεδρος λειτουργεί υπό αυστηρούς περιορισμούς, όχι μόνο λόγω της σχετικά μικρής διάρκειας και της ισορροπίας δυνάμεων που υπάρχει στο αμερικανικό σύστημα, αλλά και λόγω της φύσης του διεθνούς συστήματος. Ο Αμερικανός πρόεδρος όσο συχνά ανταποκρίνεται σε παγκόσμια γεγονότα, άλλο τόσο -αν όχι και περισσότερο- προσπαθεί να τα διαμορφώσει προληπτικά. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι διάφορες κυβερνήσεις δεν έχουν διαφορετικές προτεραιότητες. Οι ασιατικές χώρες ανέμεναν τη Χίλαρι Κλίντον να διπλασιάσει τη βάση στήριξης των ΗΠΑ στην πολιτική για την Ασία. Μια κυβέρνηση Τραμπ θα μπορούσε να ακολουθήσει διαφορετική κατεύθυνση, δημιουργώντας ένα πιο προστατευτικό μοντέλο οικονομικής και εμπορικής πολιτικής. Αυτό θα καταρρίψει τις ελπίδες για τη συμφωνία TPP και μπορεί να ανοίξει για επαναδιαπραγμάτευση τη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου μεταξύ ΗΠΑ και Νότιας Κορέας. Επιπλέον, οποιαδήποτε διαταραχή της οικονομικής δραστηριότητας μεταξύ της Κίνας και των Ηνωμένων Πολιτειών θα επηρεάσει κατ’ ανάγκην και άλλες ασιατικές οικονομίες, οι οποίες είναι στενά συνδεδεμένες με αυτή της Κίνας.

ΕΙΔΙΚΑ ΤΟ ΧΟΝΓΚ ΚΟΝΓΚ θα επηρεαστεί από την αλλαγή στις σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας. Εάν υπάρξει μετατόπιση της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ από το ιδεολογικό μοντέλο που βασίζεται στην προώθηση της δημοκρατίας σε ένα μοντέλο με περισσότερο απομονωτισμό με στοιχεία μερκαντιλισμού, η χώρα μπορεί να είναι λιγότερο διατεθειμένη να παρεμβαίνει σε υποθέσεις αναδυόμενων δημοκρατιών, όπως το Χονγκ Κονγκ. Αν και η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας μπορεί εν μέρει να καλωσορίσει την αλλαγή αυτή, αυτό θα μπορούσε να σημαίνει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα θελήσουν να στοχεύσουν στο κινεζικό νόμισμα, αντιμετωπίζοντας δραστήρια τις προσπάθειες της Κίνας να δημιουργήσει ένα εναλλακτικό τραπεζικό και χρηματοπιστωτικό σύστημα. Η ανησυχία του Χονγκ Κονγκ είναι ότι εν τη απουσία της αμερικανικής πίεσης για εκδημοκρατισμό, η Κίνα θα διεκδικήσει περισσότερο πλήρη έλεγχο του πολιτικού συστήματος του Χονγκ Κονγκ, καθώς το Πεκίνο εξαρτάται οικονομικά όλο και λιγότερο από το Χονγκ Κονγκ.

ΣΤΗ ΝΟΤΙΑ ΚΟΡΕΑ, το Χονγκ Κονγκ και την Κίνα η εκλογή του Τραμπ προκαλεί ανησυχία όχι εξαιτίας τυχόν αλλαγών στην πολιτική που προοιωνίζεται, αλλά περισσότερο λόγω της αβεβαιότητας που έχει δημιουργήσει. Είναι πιο εύκολο να υπάρξει προσαρμογή στο γνωστό παρά στο άγνωστο και με δεδομένο το μέγεθος και το διεθνή ρόλο των Ηνωμένων Πολιτειών, αυτό το άγνωστο θα μπορούσε να έχει σημαντικές συνέπειες. Σε μια εποχή που οι Νοτιοκορεάτες δεν είναι σίγουροι ακόμα εάν η πρόεδρός τους θα υπηρετήσει το υπόλοιπο της θητείας της και όταν το Χονγκ Κονγκ δεν είναι βέβαιο για το αν η Κίνα θα επιτρέψει στους εκλεγμένους νομοθέτες να πάρουν τις έδρες τους, η σύγχυση που προκλήθηκε με τις αμερικανικές εκλογές φαίνεται να είναι ιδιαίτερα ανησυχητική. Για τους επόμενους μήνες, οι κυβερνήσεις αυτές θα προσπαθήσουν με μανία να ξεθολώσουν το μέλλον της παγκόσμιας τάξης, εξετάζοντας μεταξύ άλλων τα χειρότερα σενάρια, αλλά με τον κομματικό διχασμό στις Ηνωμένες Πολιτείες να είναι σαφής περισσότερο από ποτέ, βρίσκοντας αντικειμενική και αμερόληπτη πληροφόρηση στην οποία να βασίζουν τις υποθέσεις τους, δεν θα είναι εύκολο.

ΑΠΟ ΤΟΝ RODGER BAKER

Διαβάστε περισσότερα στην έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής