Οι Κούρδοι του Βόρειου Ιράκ είναι αποφασισμένοι να διενεργήσουν δημοψήφισμα ανεξαρτησίας στις 25 Σεπτεμβρίου, παρά τις αντιδράσεις της Αγκυρας και της Βαγδάτης. Η απόφαση ελήφθη από τον πρόεδρο, Μασούντ Μπαρζανί, και τους εκπροσώπους των κουρδικών πολιτικών κομμάτων, σε συνάντηση που είχαν στο Αρμπίλ.

Πολιτικοί αναλυτές εκτιμούν πως το δημοψήφισμα ενδεχομένως να είναι ένα πολιτικό όπλο στο χέρι των Κούρδων για διαπραγματεύσεις με την κεντρική διοίκηση της Βαγδάτης. Παράλληλα όμως εκτιμούν πως η ανεξαρτησία που επιθυμούν οι Κούρδοι είναι ένας δύσκολος στόχος, από τη στιγμή που καμία χώρα της περιοχής αλλά και οι Μεγάλες Δυνάμεις δεν στηρίζουν ένα ανεξάρτητο κουρδικό κράτος, ενώ όλοι μιλούν για ενιαίο Ιράκ. Ο βασικός στόχος όλων -και των ΗΠΑ που στηρίζουν και εξοπλίζουν τους Κούρδους- είναι η καταπολέμηση του Ισλαμικού Κράτους στην περιοχή, ενώ τα άλλα ζητήματα έρχονται σε δεύτερη μοίρα. Πάντως, η διεξαγωγή του δημοψηφίσματος εξαρτάται και από την έκβαση των μαχών με το Ισλαμικό Κράτος στη Μοσούλη και την ανακατάληψη της πόλης. Αν δεν γίνει αυτό μέχρι το τέλος του καλοκαιριού, κανένας δεν αποκλείει την αναβολή του δημοψηφίσματος σε μελλοντικό χρόνο. Ακόμα και η θετική έκβαση του δημοψηφίσματος δεν θα σημαίνει απαραίτητα την άμεση ανεξαρτησία του ιρακινού Κουρδιστάν.

Τουρκικά εμπόδια

Η Τουρκία εξέφρασε την κατηγορηματική αντίθεση της στη διεξαγωγή ενός δημοψηφίσματος στο Βόρειο Ιράκ. Το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών ανέφερε σε ανακοίνωσή του πως πρόκειται για «μεγάλο λάθος». Οπως τονίζεται στην ανακοίνωση, «η προστασία της εδαφικής ακεραιότητας και της πολιτικής ενότητας του Ιράκ αποτελεί μία από τις βασικές αρχές της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας. Η διεξαγωγή ενός δημοψηφίσματος που θα διεξαχθεί κάτω από ασυνήθιστες συνθήκες και θα συμπεριλάβει τις περιοχές με διαφιλονικούμενα καθεστώτα δεν αντικατοπτρίζει τη βούληση του ιρακινού λαού». Δεν είναι τυχαίο πως ο πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, σε ομιλία του στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του κόμματος ΑΚΡ υπενθύμισε τις απόψεις της Αγκυρας στο θέμα του Ιράκ τονίζοντας πως «στην περιοχή ζουν και Αραβες, όπως και Τουρκομάνοι» και έθεσε ζήτημα προστασίας αυτών των πληθυσμών!

Η Αγκυρα διατηρεί καλές σχέσεις με τους Κούρδους του Βόρειου Ιράκ και με τον ηγέτη τους, Μασούντ Μπαρζανί. Την οικοδόμηση της πρωτεύουσας Αρμπίλ του ιρακινού Κουρδιστάν έχουν αναλάβει κυρίως τουρκικές κατασκευαστικές εταιρίες, οι οποίες έχουν χτίσει το οδικό δίκτυο και το αεροδρόμιο. Επίσης, σχεδόν όλα τα συσκευασμένα τρόφιμα που εισάγουν οι Κούρδοι προέρχονται από την Τουρκία.

Ομως, η Αγκυρα έχει σταθερή θέση στο κουρδικό ζήτημα και αντιτίθεται σθεναρά στη δημιουργία ενός κράτους στα νότια σύνορά της. Βασικός λόγος είναι πως φοβάται τη δημιουργία ενός κράτους στις γειτονικές χώρες (Ιράκ, Συρία), αφού στη Νοτιοανατολική Τουρκία η πλειονότητα του πληθυσμού αποτελείται από Κούρδους. Η δημιουργία μιας «Μητέρας πατρίδας» για τους Κούρδους ίσως απειλήσει την ενότητα της Τουρκίας.

Αυτός είναι κι ένας από τους βασικούς λόγους που η Αγκυρα δεν επιθυμεί και τη δημιουργία μιας ενιαίας αυτόνομης κουρδικής περιοχής στη Βόρεια Συρία που θα γειτονεύει με τους Κούρδους του Ιράκ και της Τουρκίας.
Πάντως, η βιωσιμότητα ενός κουρδικού κράτους εξαρτάται οικονομικά από την Τουρκία, καθώς τα μεγαλύτερα έσοδα του ιρακινού Κουρδιστάν προέρχονται από την εξαγωγή πετρελαίου μέσω ενός αγωγού που φθάνει στο τουρκικό λιμάνι Τσεϊχάν.

Ο σύμβουλος του Μασούτ Μπαρζανί, Χοσιγιάρ Ζεμπάρι, ξεκαθάρισε πως μία ψήφος υπέρ της απόσχισης δεν θα σημαίνει πως οι Κούρδοι προσαρτούν είτε την πλούσια σε πετρέλαιο περιοχή του Κιρκούκ είτε άλλες τρεις διαφιλονικούμενες περιοχές του Ιράκ, που βρίσκονται υπό τον έλεγχο των Κούρδων.

«Πρώτα η μάχη κατά του Ισλαμικού Κράτους και μετά το… συζητάμε»

Η αμερικανική αντίδραση ήταν «χλιαρή». Σε ανακοίνωσή του το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ανέφερε πως οι ΗΠΑ υποστηρίζουν το «ενωμένο, σταθερό και δημοκρατικό Ιράκ. Στο Βόρειο Ιράκ έχουμε φίλους, αλλά και εντός της ιρακινής κυβέρνησης έχουμε φίλους… Αυτό που προέχει είναι η εξάλειψη της τρομοκρατικής οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος (ISIS). Μετά την ολοκλήρωση της επιχείρησης αυτής τότε μπορούμε να το συζητήσουμε», δήλωσε. Η Ουάσιγκτον παρότρυνε όλους τους αρμοδίους στην περιοχή να βρίσκονται σε στενή επαφή με την ιρακινή κυβέρνηση.

«Θέλουμε ενιαίο Ιράκ»

Το Κρεμλίνο και η εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών της Ρωσίας, Μαρία Ζαχάροβα, ξεκαθάρισε πως η Μόσχα υποστηρίζει την εδαφική ακεραιότητα και την ενότητα του Ιράκ και ότι «τα υφιστάμενα προβλήματα που υπάρχουν ανάμεσα στην Κουρδική Περιφερειακή Διοίκηση του Βόρειου Ιράκ και τη διοίκηση της Βαγδάτης πρέπει να λυθούν με εποικοδομητικό διάλογο».

Ο υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας, Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, τόνισε ότι η Γερμανία «προειδοποίησε όλες τις πλευρές να αποφεύγουν τα μονόπλευρα βήματα. Δεν θεωρούμε σωστή τη χάραξη νέων συνόρων που θα υπομονεύσει την ενότητα του Ιράκ. Αυτό θα αυξήσει την αποσταθεροποίηση που κυριαρχεί στη Βαγδάτη αλλά και στο Αρμπίλ».

ΜΑΝΩΛΗΣ ΚΩΣΤΙΔΗΣ
[email protected]
Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής