Για να παραμείνει ανθεκτική και ανταγωνιστική στις προσκλήσεις και προσαρμόσιμη στις αλλαγές ενδεχομένως να πρέπει να υιοθετήσει μια σειρά από στρατηγικές. Παρουσιάζουμε εν συντομία τα ζητήματα και τις στρατηγικές αντιμετώπισης από την οπτική γωνία του Νηολογίου της Λιβερίας.

Μαϊος 2024 – Dr. Michalis Pantazopoulos, Senior Vice President General
Manager of the Liberian International Ship & Corporate Registry’s (LISCR)
Piraeus office, managers of the Liberian Registry

Απανθρακοποίηση, Καθαρές-Μηδενικές Εκπομπές GHG και Περιβαλλοντικοί Κανονισμοί

Η ναυτιλία βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι που προκαλείται κυρίως από την περιβαλλοντική πρόκληση και σε απάντηση αυτής της πρόκλησης χρειάζεται να μετατραπεί σε μια «βιομηχανία» μηδενικών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου (GHG) έως ή περίπου το 2050, όπως επίσης απαιτείται από την αναθεωρημένη Στρατηγική μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου του IMO που εγκρίθηκε στη συνεδρίαση του IMO MEPC 80 τον Ιούλιο του 2023. Αυτή η αναθεωρημένη στρατηγική του IMO GHG αποτελεί σημαντική ενίσχυση της αρχικής στρατηγικής και τώρα ο στόχος είναι 100% μείωση όλων των αερίων του θερμοκηπίου έως ή περίπου το 2050 σ’ όλη τη διαδικασία από την παραγωγή καυσίμου και την παράδοση έως τη χρήση επί των πλοίων και όλες τις εκπομπές που παράγονται σε αυτά, δηλαδή μηδενικές εκπομπές GHG έως το 2050.

Αν και η διεθνής ναυτιλία μεταφέρει περίπου το 90% του παγκόσμιου εμπορίου και εκπέμπει λιγότερο από το 3% των παγκόσμιων εκπομπών, ο κλάδος μας, συμπεριλαμβανομένου του ΙΜΟ, έχει δεσμευτεί να απελευθερώσει τις ανθρακούχες εκπομπές και να φτάσει σε μηδενικές εκπομπές GHG μέχρι τα μέσα αυτού του αιώνα. Η ναυτιλία βρίσκεται στο σωστό δρόμο για να αντιμετωπίσει την τεράστια περιβαλλοντική πρόκληση. Ωστόσο, μόλις ξεκινήσαμε την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές και το ταξίδι προς τις καθαρές/μηδενικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και υπάρχει πολλή σκληρή και αφοσιωμένη δουλειά μπροστά μας για να επιτευχθούν τα επίπεδα φιλοδοξίας της στρατηγικής μείωσης των εκπομπών GHG του ΙΜΟ.

Για να αξιοποιήσουμε πλήρως τις ευκαιρίες για καινοτομία και υιοθέτηση νέων τεχνολογιών που επιτρέπει πλέον το ρυθμιστικό πλαίσιο, χρειαζόμαστε στενή παγκόσμια συνεργασία μεταξύ όλων των υψηλής ποιότητας και μακροπρόθεσμα ενδιαφερομένων φορέων (ναυπηγεία, εταιρείες σχεδιασμού, νηολόγια, νηογνώμονες, κατασκευαστές κινητήρων, εταιρείες καινοτόμου τεχνολογίας, πλοιοκτήτες/διαχειριστές κ. α.). Για να γίνει αυτό πρέπει να αυξήσουμε τη συνεργασία και να εξασφαλίσουμε χρηματοδότηση για την ανάληψη έργων έρευνας και ανάπτυξης. Ο ΙΜΟ έχει τώρα ξεκινήσει την ανάπτυξη των ενδιάμεσων μέτρων της στρατηγικής μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και αναμένεται ότι αυτά τα μέτρα θα είναι ένας συνδυασμός τεχνικού μέτρου και οικονομικού μέτρου. Το τεχνικό μέτρο θα είναι πιθανώς ένα Παγκόσμιο Πρότυπο Καυσίμου (GFS) και το οικονομικό μέτρο εισφορά GHG ή μηχανισμός χρέωσης για την παροχή κινήτρων για την αύξηση της απορρόφησης καυσίμων καθαρών μηδενικών ή σχεδόν μηδενικών εκπομπών GHG. Αναμένεται ότι η χρηματοδότηση που θα συγκεντρωθεί από το οικονομικό μέτρο θα διατεθεί επίσης για τη χρηματοδότηση των τόσο αναγκαίων καινοτόμων κοινών βιομηχανικών έργων έρευνας και ανάπτυξης.

Σε αυτό το πλαίσιο, το Νηολόγιο της Λιβερίας από το 2016 συμμετέχει ενεργά σε κοινά προγράμματα και μελέτες (JIPs) και η εμπλοκή μας αυξάνεται σταθερά. Τα τελευταία 3 χρόνια, έχουμε συμμετάσχει σε πάνω από 35 JIPs και αναμένουμε ότι αυτό θα αυξηθεί περαιτέρω έως ότου αναπτύξουμε και εγκρίνουμε πλοία μηδενικών εκπομπών που η εφαρμογή τους στη διεθνή ναυτιλία θα είναι εφικτή, ρεαλιστική, και βιώσιμη αλλά και θα διασφαλίζει ότι η μεταφορά φορτίου παραμένει ανταγωνιστική.

Προς αυτή την κατεύθυνση χαιρετίζουμε την πρωτοβουλία της ναυτιλιακής εταιρείας CARRAS HELLAS S.A., η οποία έκανε το επόμενο βήμα στο ταξίδι αειφορίας της, λαμβάνοντας τη πιστοποίηση ABS Biofuel-1, από τον Αμερικανικό νηογνώμονα, για το υπό Λιβεριανή σημαία πλοίο μεταφοράς χύδην φορτίου M/V AQUATAURUS, 60,238 DWT, το πρώτο σκάφος στον κόσμο που πληροί αυτές τις προϋποθέσεις.

Η πιστοποίηση αυτή αποδίδεται σε πλοία που χρησιμοποιούν μείγμα βιοκαυσίμων έως και 30% σε συμμόρφωση με τις απαιτήσεις των IMO και ABS. Τα βιοκαύσιμα είναι υγρά καύσιμα υδρογονανθράκων με παρόμοια σύνθεση και ιδιότητες με το μαζούτ, αλλά παράγονται από ανανεώσιμες πηγές όπως καλλιέργειες, γεωργικά και δασικά απόβλητα, ζωικά απόβλητα ή φυτικά και ζωικά λίπη. Ως εκ τούτου, μπορούν να προσφέρουν μειώσεις των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου (GHG). Στα βιοκαύσιμα που ορίζονται έως και B30, το 70% είναι ορυκτά καύσιμα και το 30% είναι βιομάζα που προέρχεται είτε από υδροκατεργασμένο φυτικό έλαιο (HVOs) είτε από μεθυλεστέρες λιπαρών οξέων (FAME). Η καταλληλότητα των βιοκαυσίμων με τα υπάρχοντα συστήματα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας τα καθιστά μια εναλλακτική λύση χωρίς την ανάγκη μετασκευής εξοπλισμού ή επανασχεδιασμού των πλοίων.

Στο μέτωπο της ψηφιοποίησης, η ναυτιλία μπορεί να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα και την ανταγωνιστικότητά της υιοθετώντας ψηφιακές τεχνολογίες όπως η τεχνητή νοημοσύνη (AI), τα «μεγάλα» δεδομένα και την αλληλοσύνδεση τους (blockchain). Αυτές οι τεχνολογίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη βελτιστοποίηση των λειτουργιών του πλοίου, τη βελτίωση της εφοδιαστικής αλυσίδας και τη μείωση της απάτης. Ταυτόχρονα, η ναυτιλία θα πρέπει να επενδύσει στην κατάρτιση και την εκπαίδευση για να διασφαλίσει ότι το εργατικό της δυναμικό έχει τις δεξιότητες για τη λειτουργία και τη συντήρηση ψηφιακών συστημάτων. Τα επόμενα χρόνια ενδέχεται να προκύψει ανάγκη για ανάπτυξη ψηφιακής υποδομής, όπως δίκτυα δεδομένων υψηλής ταχύτητας και ασφαλή κέντρα δεδομένων για την υποστήριξη του ψηφιακού μετασχηματισμού της.

Όσον αφορά τις γεωπολιτικές εντάσεις, ενώ η ναυτιλία λειτουργεί υπό τις πλέον δύσκολες συνθήκες, ίσως θα χρειαστεί να εξετάσει το ενδεχόμενο μείωσης της έκθεσής της στις γεωπολιτικές εντάσεις διαφοροποιώντας τις αλυσίδες εφοδιασμού της όπως παρατηρούμε λόγω της πρόσφατης έντασης στη Μέση Ανατολή και τις επιθέσεις διαφόρων τρομοκρατικών ομάδων σε διερχόμενα πλοία. Αυτό μπορεί να γίνει με τη χρήση πολλαπλών λιμανιών και δρομολογίων αποστολής και με την προμήθεια αγαθών από διάφορες χώρες.

Ενδέχεται να απαιτείται ανάπτυξη σχεδίων έκτακτης ανάγκης για την αντιμετώπιση προβλημάτων που προκαλούνται από γεωπολιτικές εντάσεις όπως εναλλακτικές διαδρομές πλεύσης, ασφαλείς εγκαταστάσεις αποθήκευσης και ασφαλιστική κάλυψη. Ενδεχομένως θα υπάρξει αύξηση του κόστους λειτουργίας και η επιβάρυνση του καταναλωτή στην εφοδιαστική αλυσίδα.

Οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού είναι και θα παραμείνει μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για την πρόοδο της ναυτιλίας. Ως εκ τούτου, ο κλάδος θα χρειαστεί να επενδύσει στην κατάρτιση και την εκπαίδευση για να προσελκύσει και να διατηρήσει ειδικευμένους ναυτικούς και εργαζομένους. Αυτό περιλαμβάνει εκπαίδευση για ναυτικούς, λιμενικούς και επαγγελματίες logistics. Επιπλέον, απαιτείται η προώθηση της διαφορετικότητας και της ένταξης για τη δημιουργία ενός πιο φιλόξενου και ελκυστικού χώρου εργασίας για όλους τους εργαζόμενους και κυρίως τους ναυτικούς. Τελευταίο αλλά εξίσου σημαντικό, η βελτίωση των συνθηκών εργασίας για την προσέλκυση και τη διατήρηση εργαζομένων είναι πολύ κρίσιμη, συμπεριλαμβανομένης της παροχής ανταγωνιστικών μισθών και παροχών, ασφαλών και υγιών εργασιακών περιβαλλόντων και ευκαιριών για επαγγελματική ανέλιξη.

Η Ναυτιλία ως Κλάδος Συνεργασίας

Ως επίλογος, η ναυτιλία είναι κλάδος συνεργασίας και όχι μονόδρομος, και εμείς, το Νηολόγιο της Λιβερίας, δεσμευόμαστε να διασφαλίσουμε ότι θα μοιραστούμε με τους πλοιοκτήτες τις εμπειρίες μας, την τεχνολογία μας και το παγκόσμιο δίκτυό μας για να διασφαλίσουμε ότι τα πλοία τους λαμβάνουν την υποστήριξη που χρειάζονται για να λειτουργήσουν σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο και ολοένα πιο περίπλοκο ρυθμιστικό περιβάλλον.

Αυτή η προσέγγιση έχει εκτιμηθεί από την παγκόσμια και Ελληνική ναυτιλία αφού σήμερα το Νηολόγιο της Λιβερίας αποτελεί μιά παγκόσμια δύναμη με 5,974 πλοία, ολικής χωρητικότητας 264 εκατ. GTONS (μέση ηλικία 13 έτη), αντιπροσωπεύοντας το 14% της παγκόσμιας ναυτιλίας. Οι Έλληνες εφοπλιστές μας έχουν τιμήσει με 1,652 από τα πλοία τους (149 εκατ. DWT) καθιστώντας το νηολόγιο πρώτη επιλογή στην Ελληνική ναυτιλία, δηλαδή περίπου 25% του συνολικού μας στόλου.

Ευχαριστούμε τους Έλληνες εφοπλιστές για την προτίμηση τους στη σημαία της Λιβερίας που αποδεικνύει ότι το Νηολόγιο που δημιουργήθηκε και υιοθετήθηκε από τους Έλληνες εφοπλιστές το 1949 εξακολουθεί τους ισχυρούς δεσμούς του και την προσφορά των υπηρεσιών του στην Ελληνική ναυτιλία, 75 χρόνια από την ίδρυση του. Η σχέση αυτή που έχει γίνει δυναμικότερη και στενότερη με το πέρασμα του χρόνου ενισχυόμενη στη διάρκεια παγκοσμίων κρίσεων και ύφεσης, θεμελιωμένη σε σχέσεις αμοιβαίας εμπιστοσύνης, στήριξης και αλληλεγγύης, αποτελεί δέσμευση για το Νηολόγιό μας. Είναι μια δέσμευση περισσότερο αναγκαία από ποτέ, τώρα, όχι μόνο για τη ναυτιλία αλλά και την παγκόσμια κοινότητα γενικότερα.

Σύντομο Βιογραφικό: Ο κ. Μιχάλης Πανταζόπουλος υπηρετεί πάνω από 30 χρόνια την ναυτιλία στην Ελλάδα και την Αμερική. Μετά την αποφοίτηση με Διδακτορικό δίπλωμα στο Mechanical/Ocean Engineering από το Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον (University of Washington, Seattle), το 1987 εντάχθηκε στο προσωπικό της Exxon Corporation όπου τα επόμενα 10 χρόνια υπηρέτησε ως ναυπηγός μηχανικός και σε διοικητικές θέσεις συμπεριλαμβανόμενων και 2 χρόνων στην τεχνική υποστήριξη της νομικής ομάδας της Exxon την περίοδο της δίκης της πετρελαιοκηλίδας του Exxon Valdez. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα το 1996 προσλαμβάνεται στον Αμερικανικό Νηογνώμονα (ABS) σε διοικητικές θέσεις σε θέματα ναυτιλίας για την Ελλάδα και την Νότια Ευρώπη αντίστοιχα, και στην συνέχεια εργάσθηκε 4 χρόνια στην Avin International του ομίλου Βαρδινογιάννη ως Διευθυντής στο Fleet Services Division.

Από το 2004 και έως σήμερα ο κ. Πανταζόπουλος ανήκει στο δυναμικό του Νηολογίου της Λιβερίας (Liberian Registry) επικεφαλής του γραφείου του Πειραιά ως Senior Vice President.

Ο κ. Μιχάλης Πανταζόπουλος είναι συχνά ομιλητής και συνεργάτης ναυτιλιακών & τεχνικών περιοδικών μει ενεργό συμμετοχή σε διάφορους ναυτιλιακούς και τεχνικούς οργανισμούς συμπεριλαμβανόμενων της INTERTANKO, Society of Naval Architects & Marine Engineers of USA & Greece όπου υπηρέτησε και ως Πρόεδρος, American Society of Mechanical Engineers, Technical Chamber of Greece, HELMEPA & Propeller Club, και άλλους.