Κι όμως, σχεδόν με παιδική αφέλεια, ο τέως βασιλεύς των Ελλήνων, Κωνσταντίνος -που έκλεισε τα μάτια του στη χώρα που γεννήθηκε κι αγάπησε- επέμενε, ως το τέλος, ότι αυτή η φωτογραφία -με τη διπλή ερμηνεία που προκαλεί- ήταν ο δικός του αψευδής μάρτυς για τον εξαναγκασμό του να αποδεχθεί την ορκωμοσία τους «για να μην περιέλθει η Ελλάδα στο χάος». Ο Π. Κανελλόπουλος, τον οποίο ζήτησε και είδε κρατούμενο στο Πεντάγωνο, του είχε πει «να τους συλλάβετε», αλλά ποιος να συλλάβει ποιον, όταν η αυλή του Πενταγώνου ήταν γεμάτη από τους κινηματίες…

Την επταετή επικίνδυνη παραμονή της Ελλάδας κάτω από τη σκληρή στρατοκρατία εμμονικών, ανεγκέφαλων, κουμμουνιστοφάγων ταγματαρχών και πρακτόρων ξένων συμφερόντων οι πολίτες της την ανέγραψαν στον εικοσιεπτάχρονο Κωνσταντίνο. Η αποτυχία του κινήματος της 13ης Δεκεμβρίου 1968 ήταν, ουσιαστικά, ο επίλογος της βασιλείας στην Ελλάδα.

Η αλήθεια ήταν ότι χάθηκε το momentum δύο φορές. Tην πρώτη, στο Τατόι. Για να δεχθεί τους πρωταίτιους της χούντας, τους ζητήθηκε να αφήσουν, υποχρεωτικά, τα όπλα τους για να περάσουν μέσα. Η δεύτερη, όταν ο μεν στόλος απέπλευσε στο Αιγαίο για προγραμματισμένες ασκήσεις, οι δε αξιωματικοί -κάποιοι από αυτούς που στις 23 Μαΐου 1973 έκαναν το «Κίνημα του Ναυτικού»- περίμεναν την άφιξή του στη Σούδα, για να αναγγείλει την επανάσταση του Βασιλικού Ναυτικού. Εκείνος, την τελευταία στιγμή, προτίμησε την Αλεξανδρούπολη…

Εχουν σημασία όλα αυτά; Ανήκουν ήδη στη σύγχρονη ιστορία του και θα αποτιμηθούν δεόντως. Η πληγή που χαίνει και ματώνει ακόμη είναι ότι η Κύπρος πλήρωσε δυσβάσταχτο και αποτρόπαιο τίμημα. Η Τουρκία εφάρμοσε το σχέδιο που ετοίμαζε από καιρό για να διχοτομήσει την Κύπρο. Στις ανώμαλες περιόδους, η Ελλάδα πάντα πλήρωνε «παράπλευρες» απώλειες, που ήταν ανυπολόγιστες.

Η πραγματικότητα είναι ότι στα Βαλκάνια οι βασιλείες ατύχησαν. Ιδίως με την επιβολή της Σοβιετίας που έκανε τις βαλκανικές χώρες -και όχι μόνον- δορυφόρους της, πλην της Ελλάδας. Η βασιλεία στην Ελλάδα επιβίωσε όσο δεν απαξιώνονταν οι κυβερνήσεις. Αν ίσως δεν είχε πεθάνει στα 62 του χρόνια ο βασιλεύς Παύλος, τα πολιτικά πράγματα να είχαν εξελιχθεί διαφορετικά, λόγω της μακράς πολιτικής εμπειρίας του. Αλλά με το «αν» και το «ίσως» δεν γράφεται η Ιστορία. Η γραφή της είναι αμείλικτα σκληρή για τους ηττημένους που δεν συνειδητοποίησαν «τη στιγμή» που έγερνε η πλάστιγγα προς το μέρος τους. Αυτές «τις στιγμές» έχασε ο τέως βασιλεύς. Η Ελλάδα, μετά από μισό αιώνα Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας, τον δέχεται φιλόξενα να αναπαυθεί δίπλα στους προγόνους του.