Γράφει ο Γιώργος Παυλάκης*

Ο ιός είναι υπεύθυνος για την Covid-19, την ασθένεια που μολύνει πνεύμονες και προκαλεί πνευμονία, αλλά μπορεί να προσβάλει πολλά άλλα όργανα, όπως νεφρά, καρδιαγγειακό και έντερο. Ο λόγος που ήταν δύσκολο να αποτρέψουμε την πανδημία είναι ότι ο ιός είναι αερομεταφερόμενος.

Μεταδίδεται μέσω της αναπνοής από σταγονίδια που παραμένουν μολυσματικά στον αέρα, αλλά επίσης και από μολυσμένες επιφάνειες. Κατά τη διάρκεια της παρούσας χειμερινής περιόδου στο βόρειο ημισφαίριο κατανοήσαμε ότι ο ιός είναι εύκολο να προκαλέσει αλλεπάλληλα κύματα πανδημίας ευνοούμενος από τον κρύο καιρό και να απειλήσει τα συστήματα Υγείας, παγκοσμίως.

Παρά τις αρχικές καθυστερήσεις και αδράνειες, η παγκόσμια κοινότητα κινητοποιήθηκε και μια τεράστια και ακριβή προσπάθεια έφερε πολύ γρήγορα εξαιρετικά και πρωτόγνωρα αποτελέσματα. Τέτοια αποτελεσματικότητα είδαμε για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας. Χάρη στις προσπάθειες στρατιάς επιστημόνων και την τεράστια μακροχρόνια επένδυση στη βιοτεχνολογία, έχουμε τώρα ειδικά φάρμακα και εμβόλια που έχουν ειδική και αποτελεσματική δράση κατά του ιού. Απομένει η συνεπής εφαρμογή τους, ώστε να απαλλαγούμε από την πανδημία το συντομότερο δυνατόν. Η οικονομικά συνδεδεμένη ανθρωπότητα συνεχίζει να αντιμετωπίζει το πρόβλημα επάρκειας πόρων και συναινετικής πολιτικής, που είναι απαραίτητη για την παγκόσμια αντιμετώπιση σε πλούσια και φτωχά μέρη.

Ενώ τα παγκόσμια συστήματα δοκιμάζονται, η ελπίδα παραμένει ότι η πανδημία θα είναι, επίσης, ένα σημείο στροφής για περισσότερη παγκόσμια συνεννόηση στην αντιμετώπιση κοινών κινδύνων. Η πανδημία μάς θύμισε επίπονα ότι είμαστε στο έλεος φυσικών φαινομένων που θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε ενωμένοι για το γενικό καλό. Μας θύμισε ότι τα εμβόλια είναι απόλυτα απαραίτητο εργαλείο για να κρατήσουμε την παγκόσμια κοινωνία ανοιχτή και παραγωγική και την οικονομία σε λειτουργία και επέκταση. Η επένδυση στην επιστήμη θα πρέπει να μεταφραστεί σε καλύτερη οικολογική διαχείριση παγκοσμίως, που θα αντιμετωπίσει, επίσης, ως έναν βαθμό τις καινούργιες επιδημίες.

Η βελτίωση των συστημάτων Υγείας θα πρέπει να είναι προτεραιότητα, καθώς και η συνολική αντιμετώπιση των αερομεταδιδόμενων επιδημιών, που δεν είχαν αντιμετωπιστεί αποφασιστικά μέχρι σήμερα. Παρόλο που η ανθρωπότητα έχει κερδίσει σημαντικές μάχες εναντίον αερομεταφερόμενων ιών, όπως της ιλαράς χάρη στα εμβόλια, η ποιότητα του αέρα και η παρουσία αερομεταδιδόμενων επιδημιών παραμένει μόνιμη απειλή. Βελτίωση της ποιότητας του αέρα και συνδυασμένη αντιμετώπιση αερογενών επιδημιών αναμένεται να βελτιώσει την παγκόσμια Υγεία και να μειώσει την πιθανότητα για μελλοντικές καταστροφές όπως τη σημερινή.

Η Ελλάδα πέρασε το αρχικό κύμα της πανδημίας με επιτυχία, εφαρμόζοντας γρήγορα τα αναγκαία μέτρα δημόσιας Υγείας. Δυστυχώς, η αρχική επιτυχία έφερε εφησυχασμό το καλοκαίρι που πληρώθηκε με ένα μεγάλο δεύτερο κύμα. Αυτό έφερε στην επιφάνεια όλες τις αδυναμίες της ελληνικής κοινωνίας και όχι μόνο του συστήματος Υγείας. Η πανδημία έφερε στο προσκήνιο και όξυνε το έλλειμμα Παιδείας στην Ελλάδα, που επηρεάζει όλες τις κρίσεις που αντιμετωπίζει η χώρα: Την οικονομική, σε μια χώρα που έχει χρεοκοπήσει.

Την εθνική, με νέα μόνιμη απειλή στην εθνική κυριαρχία. Την κρίση εμπιστοσύνης στην ηγεσία και στους θεσμούς, που οδηγεί σε αέναο πολλαπλασιασμό θεωριών συνωμοσίας και κάνει την ελληνική κοινωνία ευάλωτη στην ξένη προπαγάνδα. Εκκλησιαστικοί παράγοντες απαιτούν συμμετοχή στις πολιτικές αποφάσεις σε βαθμό που θέτει σε κίνδυνο την εθνική προσπάθεια κατά της πανδημίας. Η οικονομία υποφέρει, επιπρόσθετα, από τα δραστικά αλλά αναγκαία μέτρα δημόσιας Υγείας. Ολα αυτά απαιτούν άμεσες και ριζοσπαστικές λύσεις από την παραδοσιακή δεξιά παράταξη, που πήρε ψήφο εμπιστοσύνης από τους ψηφοφόρους ως το λιγότερο κακό, αντί για συνολική έγκριση του πολιτικού προγράμματός της. Ο πρωθυπουργός έχει δώσει δείγματα ευελιξίας και αποφασιστικότητας και κράτησε τη χώρα όρθια.

Αλλά χρειάζεται γενικότερη κινητοποίηση και επεξεργασία θέσεων, καθώς και σκληρή και μακροχρόνια δουλειά από όλο το πολιτικό σύστημα για κινητοποίηση της κοινωνίας, πριν υπάρξει μόνιμη βελτίωση. Το στοίχημα παραμένει να συνεχίσουν οι συναινετικές διαδικασίες για την αντιμετώπιση των πολλαπλών κρίσεων. Η οικονομική κατάσταση παραμένει καίριο πρόβλημα, ιδιαίτερα αν η επιμήκυνση της πανδημίας ή η κρίση με την Τουρκία δεν επιτρέψει άμεση ανάκαμψη του τουρισμού. Φυσικά, μια αναπτυξιακή φυγή προς τα εμπρός είναι η μόνη λογική απάντηση και η Ελλάδα θα πρέπει να εξασφαλίσει τα στηρίγματα που θα το επιτρέψουν.

Θα είναι, λοιπόν, το 2021 χρόνος με πιθανές νίκες αλλά και νέες δοκιμασίες. Οι κρίσεις είναι αλληλένδετες, γιατί δεν είναι δυνατόν να μιλήσουμε για την αντιμετώπιση της πανδημίας χωρίς να υπολογίζουμε τους οικονομικούς περιορισμούς της χώρας μετά τη χρεοκοπία. Επίσης, χωρίς να παίρνουμε υπ’ όψιν τη μεταναστευτική αιμορραγία του νοσηλευτικού προσωπικού. Ανεξάρτητα αν είναι αποτέλεσμα ή αίτιο, αυτή η κατάσταση μαζί με πολλά άλλα χρόνια προβλήματα εμποδίζει τη σωστή επάνδρωση του συστήματος Υγείας.

Κάθε οικονομικά ενεργός πολίτης που μεταναστεύει είναι μεγάλη απώλεια και επιβραδύνει την ποθητή ανάπτυξη. Ως μετανάστης, ξέρω ότι η σχέση του ελλαδικού χώρου με τον έξω Ελληνισμό είναι ακόμα σε άβολη διαπραγμάτευση, αντί να γίνει εφαλτήριο σε συνθήκες αναγκαστικής παγκοσμιοποίησης και ταυτόχρονης κρίσης της. Η ελπίδα είναι ότι η συσπείρωση κάτω από σωστές ιδέες και δράσεις θα επιτρέψει τη χρησιμοποίηση πλεονεκτημάτων όπως η ομορφιά και η καρτερικότητα της χώρας, η συμμετοχή στην Ευρωπαϊκή Ενωση και η αποφασιστικότητα και η εφευρετικότητα των νέων.

Αλλά ας μην ξεχνάμε τα άμεσα καθήκοντα, που είναι η συμμόρφωση στα μέτρα δημόσιας Υγείας για τον περιορισμό του τρίτου κύματος της πανδημίας και ο γρήγορος εμβολιασμός όλων. Είναι μονόδρομος για να ανοίξουν η κοινωνία και η οικονομία.

*Γιώργος Παυλάκης είναι Γιατρός – Ερευνητής στις ΗΠΑ