Γράφει ο Γιώργος Κύρτσος*

Είναι νωρίς να φτάσουμε σε οριστικά συμπεράσματα αλλά έτσι όπως εξελίσσονται τα πράγματα το πιθανότερο σενάριο είναι ότι η Ε.Ε. θα ξεπεράσει, με επιτυχία, και τη σημερινή πολυδιάστατη κρίση.

Ενωμένοι για Brexit

Η απόφαση που πήραν οι Βρετανοί υπέρ του Brexit στο δημοψήφισμα του Ιουνίου 2016 προκάλεσε κρίση υπαρξιακών διαστάσεων στην Ε.Ε. Μετά το πρώτο σοκ οι Ευρωπαίοι εταίροι μπόρεσαν να ενώσουν τις δυνάμεις τους για να ανταποκριθούν στην πρόκληση του Brexit.

Στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής φάνηκε ότι τα 27 κράτη-μέλη έχουν κοινές θέσεις σε ό,τι αφορά τον τρόπο εφαρμογής του Brexit. Θετική εντύπωση προκαλεί επίσης το καλό επίπεδο συνεννόησης μεταξύ του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο συγκεκριμένο θέμα.

Η βρετανική διπλωματία έχει επενδύσει πολλά στις διαφορές απόψεων μεταξύ των Ευρωπαίων εταίρων και των ευρωπαϊκών θεσμών και τώρα είναι υποχρεωμένη να προσγειωθεί σε μια δύσκολη γι’ αυτήν πολιτική πραγματικότητα.

Οι Ευρωπαίοι εταίροι δεν ανησυχούν από τη διαφαινόμενη άνετη επικράτηση του Συντηρητικού Κόμματος στις πρόωρες βουλευτικές εκλογές της 8ης Ιουνίου. Σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, οι Συντηρητικοί έχουν προβάδισμα άνω των 20 μονάδων έναντι των Εργατικών και είναι πολύ πιθανόν να αποκτήσουν απόλυτη πλειοψηφία 100 εδρών στο Κοινοβούλιο. Οι Βρυξέλλες εκτιμούν ότι μια ενισχυμένη κυβέρνηση της κ. Μέι θα μπορέσει να αντιληφθεί καλύτερα και να διαπραγματευτεί αποτελεσματικότερα όλες τις διαστάσεις του Brexit. Υστερα από το πρώτο σοκ μπορούμε να πούμε ότι η Ε.Ε. αρχίζει να προβάλλει το πλεονέκτημα που της εξασφαλίζει η ενότητα σκέψης και δράσης των 27 έναντι των Βρετανών.

Οικονομική ανάκαμψη

Το δεύτερο ισχυρό σημείο της Ε.Ε. είναι η ικανοποιητική ανάκαμψη της οικονομίας που παρατηρείται στην ευρωζώνη και στην Ε.Ε. των 27.

Με βάση τα επίσημα στοιχεία του πρώτου τριμήνου του 2017 η οικονομία της ευρωζώνης αναπτύσσεται με ετήσιο ρυθμό της τάξης του 1,8% και δείχνει μεγαλύτερο δυναμισμό απ’ ό,τι η οικονομία των ΗΠΑ.

Υπάρχουν και άλλα καλά οικονομικά νέα. Η ανεργία στην ευρωζώνη υποχώρησε στο 9,5% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού, το χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων επτά ετών. Το δημοσιονομικό έλλειμμα στην ευρωζώνη είναι μόλις 1,5% του ΑΕΠ, στο μισό του ορίου που προβλέπουν οι κανόνες της ΟΝΕ. Το 2017 θα είναι η τρίτη συνεχόμενη χρονιά μείωσης του συνολικού δημόσιου χρέους της ευρωζώνης, το οποίο υποχώρησε ήδη κάτω από το ψυχολογικό φράγμα του 90% του ΑΕΠ.

Ο συνδυασμός των διαρθρωτικών αλλαγών και της αυστηρής δημοσιονομικής πολιτικής που εφαρμόστηκε τα τελευταία χρόνια με τη χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής που ακολουθεί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δίνει θετικά αποτελέσματα. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι σε πολλές περιπτώσεις οι οικονομικές επιδόσεις στην ευρωζώνη είναι εντυπωσιακά άνισες και δεν δίνουν απαντήσεις σε πιεστικά κοινωνικά προβλήματα. Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι υπάρχουν μεγάλα περιθώρια βελτίωσης του μίγματος οικονομικής πολιτικής, με τη Γερμανία να αξιοποιεί καλύτερα τις δημοσιονομικές δυνατότητές της και τη Γαλλία, την Ιταλία και άλλες χώρες να βάζουν σε καλύτερη τάξη τα οικονομικά τους.

Πάντως, η Ε.Ε. της στασιμότητας και του οικονομικού αδιεξόδου αποτελεί παρελθόν. Αυτό επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι η Ιρλανδία, η Πορτογαλία και η Κύπρος άφησαν οριστικά πίσω τα Μνημόνια και η Ισπανία μνημονιακές καταστάσεις χωρίς την επίσημη ένταξη σε πρόγραμμα – Μνημόνιο. Μόνο η Ελλάδα βρίσκεται σε μνημονιακό τούνελ, με πολιτική ευθύνη του κ. Τσίπρα και των συνεργατών του, οι οποίοι θα καταργούσαν το Μνημόνιο και τη λιτότητα τον Ιανουάριο του 2015, υπέγραψαν στη συνέχεια το εξαιρετικά αυστηρό τρίτο πρόγραμμα – Μνημόνιο, το οποίο έχει επίσημη διάρκεια μέχρι τον Αύγουστο του 2018, και στη συνέχεια παρέτειναν τα μνημονιακά μέτρα για το 2019, το 2020 και τα επόμενα χρόνια.

Ανεξάρτητα από την ειδική περίπτωση της πατρίδας μας, είναι φανερό ότι ξεπεράστηκε η κρίση σε κράτη-μέλη της ευρωζώνης με σημαντικά διαρθρωτικά προβλήματα στην οικονομία τους και πως τα προγράμματα-Μνημόνια αποδείχτηκαν, παρά το μεγάλο κοινωνικό κόστος, επιτυχημένα, με εξαίρεση την Ελλάδα για ειδικούς πολιτικούς λόγους.

Ηττα λαϊκισμού

Το τελευταίο διάστημα βρίσκεται σε εξέλιξη η στρατηγικής σημασίας ήττα του δεξιού και αριστερού λαϊκισμού στην Ε.Ε. Ο λαϊκισμός, όποια και να είναι η ιδεολογική του βιτρίνα, έχει ακόμα εφεδρείες και δεν έχει πει την τελευταία του λέξη, είναι φανερό όμως ότι έχει μπει σε φάση μεγάλης υποχώρησης.

Στην Ισπανία απέτυχε η προσπάθεια της ριζοσπαστικής Αριστεράς να επιβάλει τους όρους της μέσω του κόμματος Podemos. Στην εξουσία βρίσκεται η Κεντροδεξιά και ο πρωθυπουργός κ. Ραχόι έχει να επιδείξει εντυπωσιακές επιδόσεις σε ό,τι αφορά την οικονομική ανάπτυξη και τον περιορισμό της ανεργίας. Στην πολιτική ήττα των Podemos βοήθησε η μεγάλη αποτυχία του κυβερνητικού πειράματος του ΣΥΡΙΖΑ. Ολοι πλέον γνωρίζουν στην Ε.Ε. ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είχε τις μαγικές κυβερνητικές λύσεις, στην προβολή των οποίων στήριξε την πολιτική του άνοδο, και πως ο αριστερός λαϊκισμός έχει πολύ μεγαλύτερο οικονομικό και κοινωνικό κόστος από τις επιλογές της Κεντροδεξιάς και της Κεντροαριστεράς.

Ο αριστερός λαϊκισμός παραμένει βασικό πρόβλημα για την Ελλάδα και πολιτική απειλή για την Ισπανία, δεν προσδιόρισε όμως τις πολιτικές εξελίξεις στην Ε.Ε. τα τελευταία χρόνια. Μεγαλύτερες ήταν οι δυνάμεις του δεξιόστροφου και του ακροδεξιού λαϊκισμού, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί η εντύπωση ότι θα μπορούσαν να κυριαρχήσουν πολιτικά αξιοποιώντας το Brexit και τη νίκη του κ. Τραμπ στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ.

Τα πράγματα όμως εξελίχθηκαν αρκετά καλά. Στην Αυστρία τα κόμματα του δημοκρατικού τόξου απέτρεψαν την εκλογή ακροδεξιού προέδρου της Δημοκρατίας από το λαό και συνέβαλαν στην επικράτηση του υποψηφίου που προέρχεται από το χώρο των Πρασίνων. Στις βουλευτικές εκλογές της Ολλανδίας δέχτηκε σοβαρό πλήγμα η Κεντροδεξιά και πασοκοποιήθηκε η Κεντροαριστερά αλλά τελικά δεν μπόρεσε η άκρα Δεξιά να ενισχύσει εντυπωσιακά τη θέση της, εφόσον κατέγραψε ένα ποσοστό της τάξης του 13% και δεν βρήκε πολιτικούς συμμάχους. Στη Γερμανία, η Εναλλακτική για τη Γερμανία, που λίγο έλλειψε να αλλάξει το συσχετισμό των δυνάμεων εις βάρος του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος της κ. Μέρκελ, βρίσκεται τώρα σε φάση υποχώρησης και το πιθανότερο είναι ότι η καγκελάριος θα εξασφαλίσει στις βουλευτικές εκλογές του Σεπτεμβρίου την τέταρτη θητεία της.

Γαλλικός θρίαμβος

Οι φιλοευρωπαϊκές, δημοκρατικές δυνάμεις θριάμβευσαν μέσω του κ. Μακρόν στο δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών της Γαλλίας. Πριν από μερικούς μήνες πολλοί αναλυτές θεωρούσαν αρκετά πιθανή την επικράτηση της υποψήφιας του ακροδεξιού Εθνικού Μετώπου, κ. Λεπέν. Στη συνέχεια κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η συσπείρωση φιλοευρωπαϊκών, δημοκρατικών δυνάμεων γύρω από την υποψηφιότητα Μακρόν θα στερούσε τη νίκη από την κ. Λεπέν, η οποία θα κατέγραφε ένα εντυπωσιακό ποσοστό της τάξης του 40% – 45%. Τελικά, η κ. Λεπέν ηττήθηκε στο δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών της Γαλλίας με ένα ποσοστό κατώτερο του 34%, το οποίο αντιμετωπίστηκε από πολλούς συνεργάτες της σαν μεγάλη ήττα και βύθισε το ακροδεξιό Εθνικό Μέτωπο σε κρίση.

Η θριαμβευτική επικράτηση του ανεξάρτητου φιλελεύθερου υποψηφίου κ. Μακρόν στις προεδρικές εκλογές της Γαλλίας βελτιώνει την προοπτική της Ε.Ε. και επιβεβαιώνει την πολιτική της αντοχή σε εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες. Εάν σταθεροποιηθεί η πολιτική κατάσταση στην Ιταλία σε όφελος της Κεντροαριστεράς που βρίσκεται στην εξουσία και αποτραπούν οι ευρωπαϊκές περιπέτειες με το κίνημα των Πέντε Αστέρων του Μπέπε Γκρίλο και τη Λέγκα του Βορρά του Σαλβίνι, η Ε.Ε. θα μπορέσει να μπει σε νέα φάση οικονομικής, κοινωνικής ανάπτυξης και θεσμικής ενδυνάμωσης.

* Ο Γιώργος Κύρτσος είναι Ευρωβουλευτής της Ν.Δ.

Από την έντυπη έκδοση του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής