Μολονότι δεν ήταν το βασικό θέμα η συζήτηση για τη Σύνοδο της Κρήτης, δεν μπορούσε να μην συμπεριληφεί στη φιλική κουβέντα των δύο ανδρών πέρα από την εκατέρωθεν ιδιαίτερη ενημέρωση για τα πολιτικά και θρησκευτικά δρώμενα στους τομείς τους που διεξήχθη στην κατ’ίδίαν συνάντηση που ακολούθησε χωρίς την παρουσία των δημοσιογράφων.

Η αναφορά έγινε ενόψει και όλων των δυσκολιών της Συνόδου για μία προσπάθεια που γίνεται μετά από χίλια και πλέον χρόνια για την ενότητα της Ορθοδοξίας, η οποία θα μπορούσε να είναι «μία άλλη έκφραση της ενότητας της ορθοδοξίας ως απόδειξη της μη προσκόλλησης στο παρελθόν». «Το πιο σημανικό που έχουμε να δώσουμε στον κόσμο» τόνισε ο κ.κ. Αναστάσιος είναι ένα μήνυμα ενότητας και ότι αυτή η Ορθοδοξία δεν είναι ένας φύλακας-μουσείο , είναι μία αποστολή στον σύγχρονο κόσμο, στις ανησυχίες και στις δυσκολίες». Και πρόσθεσε: «Πρέπει να είναι μία ανοιχτή ορθοδοξία, δεν μπορεί να είναι μία κλειστή που ασχολείται αδιάκοπα με επιμέρους θέμματα του παρελθόντος. Σην Τρίτη χιλιετία, λέμε, ας αρχίσουμε να είμαστε μαζί, έχουμε τις δυνατότητες αυτές πολύ περισσότερο».

Ο κ. Αναστάσιος εξέφρασετη μεγάλη του χαρά για την επίσκεψη του κ. Κοτζιά και του ευχήθηκε να συνεχίζει με εμπνευσμένες πρωτοβουλίες όλη αυτή την προσπάθειά του για περισσότερη αλληλοκατανόηση, αλληλοσεβασμό και ειρηνική συνύπαρξη των λαών, τονίζοντας ότι αυτό είναι το πιο σημαντικό που μπορεί να κάνει κανείς στη ζωή του. Συνεχάρη τον υπουργό για τη δύναμη και τη σοφία, η οποία είναι αναγκαία σήμερα για την ουσιαστική προσέγγιση των λαών, μία πεποίθηση που εκφράζεται, όπως είπε, μέσα από μία συνεχή 25ετή παρουσία του στην Αλβανία, καθώς «το πιο σημαντικό που έχουν να κάνουν οι δύο λαοί είναι να είμαστε κοντά με αλληλοσεβασμό, αλληλεγγύη και πραγματική σύμπνοια».

«Δεν έχουμε την πολυτέλεια πλέον να ασχολούμεθα με μικροπράγματα» είπε, επισημαίνοντας ότι «αυτή είναι η αντίσταση που πρέπει να κάνουμε, μία αντίσταση ποιότητος: ότι εμείς πιστεύουμε στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια κάθε ανθρώπου και εν συνεχεία δουλεύουμε γι αυτό».

Ο κ. Κοτζιάς εξέφρασε τον βαθύ σεβασμό που τρέφει, όπως είπε, για την Ορθοδοξία μας και τη συλλογικότητά της, στον πόνο και στον καημό που κουβαλάει αλλά πάνω από όλα στην ιδιαίτερη πνευματικότητά της της οποίας ο αρχιεπίσκοπος είναι ένα λαμπρό παράδειγμα. «Υποκλίνομαι» είπε «σε μια πνευματικότητα που αποτελεί παράδειγμα ενός ανθρώπου που ακολουθεί το δρόμο της πίστης του, παλεύει γι αυτό τον δρόμο, στέκεται όρθιος και είναι για ολους ένα δίδαγμα.

«Εμείς ως υπουργείο Εξωτερικών» ειπε ο κ. Κοτζιάς «παλέψαμε και παλεύουμε για τη συνοχή της Εκκλησίας και για τη συνεννόησή της, όχι γιατί έχουμε δικαιώματα αλλά γιατί έχουμε αγωνία, γιατί είναι η πίστη του λαού μας και η μεγαλοσύνη της Εκκλησίας είναι στην ενότητά της και στην αγάπη που πρέπει να επιδεικνύει πρώτα από όλα στις μεταξύ της σχέσεις. Η μη επίδειξη αγάπης και ενότητας είναι αυτή που δεν προσελκύει και δεν πείθει».

«Όλοι αγωνιούμε» πρόσθεσε ο υπουργός Εξωτερικών «και τουλάχιστον στις δικές μας θέσεις στο υπουργείο για το πώς θα εξυπηρετήσομε τον λαό και τη χώρα διότι από κάθε ανοησία ή σωστή μας πράξη εξαρτώνται μελλοντικές ζωές. Μπορεί να μη φαίνεται άμεσα, αλλά η επίπτωσή της φαίνεται μέσα στην Ιστορία. Νομίζω ότι πάντα η Εκκλησία που συνδέθηκε με τον Ελληνισμό μας εξόπλισε και με σοφία και με πνευματικότητα και ελπίζω στην Κρήτη να δώσει το μήνυμα και με το καλό της παράδειγμα».

«Εκείνο το οποίο θα χρειαστεί» είπε ο κ. Αναστάσιος «είναι πάλι να ξαναβρούμε τις βασικές αρχές αυτής της δικής μας ορθοδοξίας. Εγώ επιμένω ότι το μήνυμα της Εκκλησίας πρέπει να είναι πάντα προφητικό με βασικές αρχές. Μια από τις πιο πυκνές διατυπώσεις είναι «ποείν δίκαια και αληθεύειν» αν αυτό δεν το τηρήσουμε όλα τα άλλα είναι πολύ αδύνατα. Και θα χρειαστεί αυτός ο λόγος ο σαφής, ο προφητικός. Δεν γίνεται διαφορετικά. Πρέπει να δώσουμε αυτό το στοιχείο. Από όλα εμένα με έχει συγκινήσει αυτή η πυκνή διατύπωση του Ευαγγελιστή Ιωάννη που λέει: «Ο Θεός αγάπη εστί και ο μένων εν τη αγάπη, εν τω Θεό μένει και ο Θεός εν αυτό»: είναι ο πιο επαναστατικός και το πιο πυκνός λόγος στη διάρκεια της Ιστορίας. Κείμενα που είναι τόσο παλιά αλλά και τόσο σημερινά». Και πρόσθεσε: «Είμαστε πραγματικά ένας πλούσιος λαός και καμιά φορά γκρινιάζουμε και κάνουμε τον κακόμοιρο. Δεν είναι ο ρόλος μας αυτός» τόνισε.

Ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς, σχετικά με τις επαφές του με την αλβανική ηγεσία, τον ομόλογό του Ντιτμίρ Μπουσάτι και τον πρόεδρο της Δημοκρατίας Μπουγιάρ Νισάνι μίλησε για το πολύ θετικό κλίμα των συζητήσεων και τόνισε ότι «ο ευρωπαϊκός δρόμος της Αλβανίας απαιτεί και ευρωπαική νοοτροπία». «Είναι για πρώτη φορά» είπε «που θα βάλουμε όλα τα ζητήματα συντεταγμένα προς λύση. Τα προβλήματα πρέπει να τα λύνουμε και να μη θεωρούμε τη λύση ως πρόβλημα. Υπάρχουν δυνάμεις και στις δύο χώρες που πιστεύουν ότι το να λύνεις προβλήματα είναι ενοχλητικό».

Και πρόσθεσε: «Σήμερα το πρωί τέσσερις ελληνικές εφημερίδες έλεγαν ότι δεν πρέπει να έρθω. Αλλά η αντίληψη ότι εάν εγώ προτείνω κάτι και στην άλλη πλευρά υπάρχουν αντιδράσεις, άρα`πρέπει να αντιδράσω και εγώ πιο σφόδρα, αντί να επιμείνω στις προτάσεις μου, είναι λάθος. Η πείρα σε αυτόν τον ενάμισι χρόνο μού έδειξε ότι πρέπει να επιμένει κανείς στη λύση. Δεν μπορούμε να ζήσουμε με τα πάθη του παρελθόντος και δεν πρέπει να εγκλωβιζόμαστε στην Ιστορία».