Η πανδημία του νέου κορωνοϊού εξακολουθεί να αποτελεί το μεγάλο και κρίσιμο πρόβλημα υγείας παγκοσμίως. Όταν, έως σήμερα, περισσότεροι από 491 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έχουν μολυνθεί και νοσήσει από COVID-19, όταν σχεδόν 6.200.000 άτομα έχουν χάσει τη μάχη για τη ζωή εξαιτίας αυτού του ιδιαίτερα τοξικού ιού SARS-CoV-2, γίνεται σαφές ότι η νόσηση αυτή ήταν και είναι μια παγκόσμια απειλή για την κοινωνία μας, όσο και αν τα τελευταία στελέχη Omicron 1 και Omicron 2 παρουσιάζουν μικρότερο κίνδυνο νοσηρότητας και θνησιμότητας.

Βαρύς ο «φόρος» στις ευπαθείς ομάδες

Είναι πλέον γνωστό ότι άτομα προχωρημένης ηλικίας ή με υποκείμενα νοσήματα διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο νόσησης και επιπλοκών από τη νόσο COVID-19. Τα σημαντικότερα από τα νοσήματα αυτά είναι η υπέρταση, τα καρδιαγγειακά νοσήματα και ο σακχαρώδης διαβήτης.

Άκρως τοξική η επίδραση του κορωνοϊού, ακόμη και σε μη διαβητικά άτομα

Φαίνεται πώς τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να νοσήσουν σοβαρά από COVID-19 ή και να καταλήξουν (3 έως 4 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο όπως δείχνουν όλες οι μελέτες). Παράλληλα, η νόσος ενδέχεται να απορρυθμίσει σοβαρά έναν ήδη υπάρχοντα σακχαρώδη διαβήτη αλλά και να εμφανίσει συμπτώματα ενός οξέος ινσουλινοεξαρτώμενου σακχαρώδη διαβήτη σε μη διαβητικά άτομα, λόγω της τοξικής επίδρασης του ιού SARS-CoV-2 στα β-κύτταρα του παγκρέατος.

Τι άλλο φέρνει η «συνάντηση» διαβήτη και COVID-19

Σύμφωνα με πρόσφατα βιβλιογραφικά δεδομένα, η συνάντηση της COVID-19 με τον διαβήτη φαίνεται πως λαμβάνει και νέα διάσταση. Τα δεδομένα αυτά δείχνουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη (ΣΔ) μετά τη νόσηση από κορωνοϊό σε μη διαβητικά άτομα, στο πλαίσιο του συνδρόμου Long-COVID. Ας δούμε τί υπογραμμίζουν τα εγκυρότερα, διεθνώς, ιατρικά περιοδικά…

«Lancet».  Επιβεβαίωσε ότι ο κορωνοϊός προκαλεί διαβήτη σε μη διαβητικά άτομα

Πριν μερικές εβδομάδες, στο έγκυρο επιστημονικό περιοδικό Lancet δημοσιεύθηκε σημαντική τεκμηριωμένη μελέτη ανάλυσης μεγάλης βάσης δεδομένων από τις ΗΠΑ, όπου συγκρίθηκε ο κίνδυνος εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη σε 180.000 άτομα που νόσησαν από COVID-19, για ένα χρόνο μετά τη νόσησή τους, με τον αντίστοιχο κίνδυνο εμφάνισης σε 8.000.000 υγιούς πληθυσμού που δεν είχε νοσήσει στον αντίστοιχο χρόνο. Φάνηκε, λοιπόν, ότι ο κίνδυνος εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη (κατά 99% τύπου 2) στα άτομα που νόσησαν ήταν ιδιαίτερα αυξημένος (κατά 40%) και παρουσίαζε κυμαινόμενη (από 31% έως και περισσότερο από 100%) αύξηση, ανάλογα με την παρουσία ή μη παραγόντων κινδύνου, όπως η ηλικία, ο δείκτης μάζας σώματος (BMI), ο προδιαβήτης κ.λπ.
Στα νοσήσαντα άτομα που χρειάστηκαν νοσηλεία, ο κίνδυνος εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη, στον έναν χρόνο παρακολούθησης, ήταν αυξημένος κατά 173%, ενώ στα νοσηλευθέντα και διασωληνωμένα λόγω COVID-19 άτομα ο κίνδυνος ήταν αυξημένος κατά 273%!

Εξαιρετικά ενδιαφέρον είναι, όμως, και το γεγονός ότι και τα άτομα που νόσησαν ήπια (δεν χρειάστηκαν νοσηλεία) παρουσίασαν κατά 25% αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη ένα χρόνο μετά στο πλαίσιο του συνδρόμου Long-COVID.

«Diabetologia». Εμφάνιση διαβήτη ως επιπλοκή του συνδρόμου Long-COVID

Την ίδια περίοδο, στο έγκυρο ιατρικό περιοδικό Diabetologia, δημοσιεύθηκε ανάλογη μελέτη από γερμανική βάση δεδομένων, όπου συγκρίθηκε η επίπτωση του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 σε πληθυσμό 35.856 ασθενών από COVID-19, έναν χρόνο μετά τη νόσησή τους, με την ανάλογη επίπτωση σε ίδιο αριθμό ασθενών που νόσησαν από λοίμωξη ανωτέρου αναπνευστικού (που δεν ήταν COVID-19). Και εδώ υπήρχε κατά 30% αυξημένη επίπτωση του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 στον πληθυσμό που νόσησε.

Πολλές είναι οι πιθανολογούμενες αιτίες για τον αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 στο πλαίσιο του συνδρόμου Long-COVID. Χαρακτηριστικά…

• Έχει περιγραφεί η ανάπτυξη ινσουλινοαντίστασης και επηρεασμένης ινσουλινοέκκρισης και στους μη διαβητικούς ασθενείς οι οποίοι νόσησαν και ανάρρωσαν.
• Οι φλεγμονώδεις κυτταροκίνες παραμένουν σε αυξημένη έκφραση ακόμη και μετά τη νοσηλεία και μπορούν να προκαλέσουν δυσλειτουργία των β-κυττάρων του παγκρέατος (υπεύθυνα για την ινσουλινοέκκριση) και ινσουλινοαντίσταση.
• Σε καταστάσεις, δε, που χαρακτηρίζονται από παρουσία χρόνιας φλεγμονής (όπως η παχυσαρκία, η σπλαχνική συσσώρευση λίπους κ.λπ) η λοίμωξη μπορεί να επιδεινώσει αυτήν τη χρόνια φλεγμονή ακόμη και μετά τη νοσηλεία και να ευνοήσει την ινσουλινοαντίσταση, που είναι παθογενετικός πυλώνας για την εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2.
• Πιθανολογείται επίσης αυξημένη έκφραση της πρωτεΐνης ACE2 (πρωτεΐνης κομβικής για την είσοδο του ιού SARS-CoV-2 στα κύτταρα) στα β-κύτταρα του παγκρέατος, με συνέπεια αυξημένο κίνδυνο τοξικής δράσης του ιού στα β-κύτταρα του παγκρέατος και, ως εκ τούτου, μειωμένης ινσουλινοέκκρισης.

Αναπάντητα ερωτήματα. Πώς προχωράμε…

Οι προαναφερθείσες μελέτες πρόσθεσαν αρκετά νέα στοιχεία για τη σχέση COVID-19 και διαβήτη, ιδιαίτερα στη φάση της Long-COVID. Υπάρχουν, βέβαια, πολλά αναπάντητα ερωτήματα ακόμη:

• Είναι άγνωστο εάν αυτός ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 μετά τη νοσηλεία είναι προϋπάρχων προδιαβήτης ή μη γνωστός διαβήτης που γίνεται φανερός μετά τη νοσηλεία για COVID-19, ως συνέπεια της ανοσολογικής υπερδραστηριοποίησης και όλων αυτών των παραγόντων που περιγράφηκαν ως πιθανοί για την ανάπτυξη σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2.
• Είναι αναστρέψιμος αυτός ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, στο πλαίσια της Long-COVID;
• Ποια είναι η βέλτιστη αγωγή και αντιμετώπιση αυτού του τύπου διαβήτη;
• Για πόσο διάστημα μετά τη νοσηλεία παραμένει αυξημένος ο κίνδυνος εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2;
• Πρέπει, στα άτομα που παρουσίασαν σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 χωρίς να έχουν γνωστούς παράγοντες κινδύνου για την εμφάνισή του, να γίνει πληρέστερος ορολογικός έλεγχος, έλεγχος αυτοαντισωμάτων και c-πεπτιδίου για την πιθανότητα ύπαρξης άλλου τύπου διαβήτη;

Απαραίτητος ο έλεγχος για διαβήτη, ακόμη και ένα χρόνο μετά τη νόσηση από κορωνοϊό

Ανεξάρτητα όμως από τα ερωτήματα αυτά, μετά τα σημαντικά δεδομένα των μελετών που αναφέρθηκαν, προκύπτει ευδιάκριτη η ανάγκη ελέγχου των ασθενών που νόσησαν από COVID-19 για την πιθανή ανάπτυξη σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2.
Ο έλεγχος αυτός θα πρέπει να γίνεται ανά τακτά διαστήματα έως έναν χρόνο μετά τη νοσηλεία (δεν έχουμε δεδομένα για αυξημένη εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 μετά από το χρόνο από τη νοσηλεία). Ο έλεγχος του διαβήτη θα πρέπει να περιλαμβάνει, εκτός του σακχάρου νηστείας, τη δίωρη καμπύλη σακχάρου, που δίνει αξιόπιστα δεδομένα σχετικά με το ενδεχόμενο status του διαβήτη στο άτομο που ελέγχεται.

Όπως φαίνεται, η κατάσταση Long-COVID, τελικά, επιφυλάσσει πολλές νέες εκπλήξεις ακόμα και για τα άτομα που νόσησαν ελαφρά. Και ο αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 είναι, σίγουρα πλέον, μία από τις εκπλήξεις αυτές.

Από το περιοδικό Διαβήτης που κυκλοφορεί με τον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής